Wędziagolski Paweł

Wędziagolski Paweł (1883–1929), architekt, przedstawiciel akademizmu warszawskiego, urodził się w Jaworowie pod Wilnem. Braćmi jego byli: Karol – działacz rewolucyjny i polityk oraz Bronisław – generał WP. On sam, wszechstronnie wykształcony – absolwent kilku carskich uczelni: Uniwersytetu Petersburskiego, Pedagogicznej Akademii Wojskowej i Akademii Sztuk Pięknych, w której to mistrzem jego był sławny Leontij Benois.
Ten nasz niebieskooki Litwin olbrzymiego wzrostu, pochodził z polskiej rodziny od wieków osiadłej na Ziemi Wileńskiej, a litewskość jego odnosiła się wyłącznie do rejonu zamieszkania. W 1916 r. fortyfikował wybrzeże fińskie w Petersburgu, a już w 1919 służył w Wojsku Polskim i pracował przy fortyfikacji Twierdzy Modlin. W latach 1920–28 wykładał w Akademii Sztuk Pięknych, na Politechnice Warszawskiej i w Państwowej Szkole Budownictwa. Równocześnie, pod adresem Warszawa-Praga ul. Jasińskiego 6, prowadził prywatną działalność architektoniczną.
Do najbardziej znanych, datowanych jego prac należą: (1924) projekt regulacji pałacu Mostowskich w Warszawie, (1925-26) odbudowa kościoła Św. Ignacego w Wilnie, (1928) projekt agentury Państwowego Banku Rolnego w Gdyni, (1928-29) Wolna Wszechnica Polska w Warszawie. Do prac niedatowanych należy zaliczyć gównie warszawskie realizacje: dom mieszkalny Kwaterunku Wojskowego na terenie koszar 36 p.p. Legii Akademickiej przy ul. 11 listopada, budynek zarządu Tramwajów Miejskich (wspólnie z J. Dzierżanowskim) przy ul. Kawęczyńskiej, projekt regulacji placu Saskiego i przejścia dla pieszych pod wiaduktem na Solcu i przy ul. Czerwonego Krzyża. Wykonywał też prace dla Kwaterunku Wojskowego na prowincji, np: projekty domów dla osadników wojskowych w Janowie (pow. krotoszyński w Wielkopolsce) i w Bereznem (pow. kostopolski na Wołyniu).
Owe przepusty pod wiaduktem, czy projekt pomnika Mickiewicza w Wilnie, traktował jako pewne intermezzo architektoniczne w całej twórczości. Wystrojowi ich nadał masywne formy klasycyzmu akademickiego, podobne jak monumentalnemu gmachowi WWP, co było przedmiotem namiętnej krytyki mu współczesnych.
Jakby w międzyczasie podjął budowę dzieła swego życia – pałacu w rodzinnym Jaworowie, z przeznaczeniem na „Dom dla Przyjaciół”. Już w 1922 r. myślał nawet, aby postawić tam konny pomnik Piłsudskiego. Często pracował na budowie jako zwykły murarz lub tragarz dźwigający cegły. Na początku 1929 r. budynek stał już pod dachem. Nie dane mu było jednak dokończyć dzieła – 1 lipca 1929 r. wydarzył się tragiczny wypadek. Podczas wyrębu drzew na budowę pałacu, zginął przywalony upadająca sosną. Został pochowany na cmentarzu w rodzinnym Jaworowie. Do dziś stoi tam mogiła, która jest starannie pielęgnowana przez tutejszych Polaków.


Bibliografia
1. Wędziagolski P.: O Szkołę Architektury Architektura i Budownictwo (AiB) 1928 nr 2, s. 41–58;
2. Wędziagolski P.: Próba Charakterystyki twórczości prof. Stanisława Noakowskiego AiB 1928 nr 10, s. 377–381;
3. Gmach Wolnej Wszechnicy Polskiej, arch. Paweł Wędziagolski AiB 1929, nr 2/3 s. 95– 99; Gazeta Polska 1929, nr 326, s. 10;
4. Wędziagolski P.: Konkurs na dworzec główny w Warszawie AiB 1929, nr 4, s. 137–156;
5. Śp. Paweł Wędziagolski (nota biograficzna) AiB, nr 6, wkładka przed s. 199; [Husarski Wacław] W.H. Tygodnik Ilustrowany 1929, nr 30, s. 595;
6. Tragiczny zgon Profesora* Politechniki Warszawskiej [Pawła Wędziagolskiego] Posiew 1929, nr 29, s. 7;
7. Staniewicz L. (red.): „Politechnika Warszawska. Księga Pamiątkowa”. Warszawa 1925, s. 530.

Copyryght by©Andrzej Barański
______________________
* Pomyłka, profesorem PW nie był.