Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
O pochodzeniu nazwiska Mickiewicz
10.12.2008 16:59
O nazwisku Mickiewicz, czyli o pochodzeniu naszego wieszcza po mieczu
Władysław Makarski*
Wymienione w tytule nazwisko budzi zainteresowanie przede wszystkim ze względu na jego nosiciela – największego naszego poety narodowego. Miejsce jego urodzenia, najprawdopodobniej Zaosie pod Nowogródkiem, każe badany antroponim wiązać z terytorium historycznej Litwy – ojczyzny ludzi różnych narodowości: poza rdzennymi Litwinami i Białorusinami także Polaków, Żydów, Tatarów, Niemców, Rosjan. Rzeczywiście, nazwisko to jest tam od dawna mocno zakorzenione. O licznej obecności Mickiewiczów w bitwie Polaków z Moskalami „za Kościuszki czasów” o zamek w fikcyjnym Soplicowie, ale na rzeczywistej Nowogródczyźnie, pisał sam poeta w Panu Tadeuszu:
Szczęściem na odsiecz przyszedł nasz Parafianowicz,
Przywiódłszy Mickiewiczów dwiestu z Horbatowicz,
Którzy są szlachta liczna i dzielna, człek w człeka,
A nienawidzą rodu Sopliców od wieka.
O innych Mickiewiczach jest jeszcze mowa w poemacie siedmiokrotnie. Badania archiwalne nad geografią i metryką nazwiska Mickiewicz pozwalają stwierdzić, że nosiciele tego miana występują w zapisach od początku XVI wieku. Najstarsze wzmianki o Mickiewiczach zebrane na podstawie szczegółowych kwerend w archiwach Litwy i Białorusi opublikował w roku 1998 J. Ciechanowicz, badacz z Wilna. Najdawniejsza notacja, która według tego uczonego dotyczy miana Mickiewicz – ale w odmiennym nieco wariancie fonetyczno-morfologicznym Mićkowicz – odnosi się do roku 1528, w którym do pospolitego ruszenia w Wilnie zgłosili się: Staś z powiatu ejszejskiego, Januszko – z rosieńskiego i Mikołaj – z wiłkomierskiego. Jan Mickiewicz, namiestnik pana grodzieńskiego, jest wzmiankowany w roku 1541 w grodzkich księgach Grodna. Obecność bojarskiej rodziny Mickiewiczów również na Grodzieńszczyźnie poświadcza wzmianka z 1556 roku. Jan Wasiljiewicz Mickiewicz, ziemianin królewski, jest zarejestrowany w zapisach magistratu Mińska w 1582 roku. Pod rokiem 1583 figuruje w księgach ziemskich kowieńskich Barbara Jurjewna Mickiewiczówna, a w 1585 roku jest odnotowany w dokumentach upickich Jan Mickiewicz. Kilku Mickiewiczów o imionach Bartłomiej, Stanisław, Mikołaj, Jan i Wojciech zapisano w powiecie upickim pod koniec XVI stulecia.4 Na Mickiewiczów, zarejestrowanych w księgach chrztów i ślubów kościoła św. Jana w Wilnie, począwszy od XVII wieku, powołuje się J. Safarewicz.5 W tym i następnym wieku rozpoznawalna przez badaczy siatka punktów z Mickiewiczami na Litwie zagęszcza się w wyniku naturalnej reprodukcji i migracji wcześniej żyjących Mickiewiczów, co znajduje odbicie w bogatszej bazie źródłowej rejestrującej dopiero w tym czasie ich obecność w miejscach może przedtem nieujawnionych. P. Chmielowski już w roku 1886 na podstawie wiadomych sobie źródeł stwierdził, że „nazwisko Mickiewiczów wspólnem było dość licznym na Litwie rodom, mającym przecież i herby, i przydomki, i siedziby odmienne. Znani są Mickiewiczowie herbu Lis, Hipocentaur, Nałęcz z przydomkiem Dowołgo lub Rymwid. Miejscem ich zamieszkania były województwa: wileńskie, trockie, mińskie, witebskie, mścisławskie, smoleńskie”. Trwałym śladem obecności Mickiewiczów......
Chcesz przeczytać całość ? Odwiedż stronę - http://www.academie-polonaise.org/pdf/t6/Makarski.pdf
* Autor jest profesorem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Artykuł został wydrukowany w tomie: Język polski. Współczesność historia, pod red. Władysławy Książek-Bryłowej i Henryka Dudy, t. III, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2002, s. 261287.
Władysław Makarski*
Wymienione w tytule nazwisko budzi zainteresowanie przede wszystkim ze względu na jego nosiciela – największego naszego poety narodowego. Miejsce jego urodzenia, najprawdopodobniej Zaosie pod Nowogródkiem, każe badany antroponim wiązać z terytorium historycznej Litwy – ojczyzny ludzi różnych narodowości: poza rdzennymi Litwinami i Białorusinami także Polaków, Żydów, Tatarów, Niemców, Rosjan. Rzeczywiście, nazwisko to jest tam od dawna mocno zakorzenione. O licznej obecności Mickiewiczów w bitwie Polaków z Moskalami „za Kościuszki czasów” o zamek w fikcyjnym Soplicowie, ale na rzeczywistej Nowogródczyźnie, pisał sam poeta w Panu Tadeuszu:
Szczęściem na odsiecz przyszedł nasz Parafianowicz,
Przywiódłszy Mickiewiczów dwiestu z Horbatowicz,
Którzy są szlachta liczna i dzielna, człek w człeka,
A nienawidzą rodu Sopliców od wieka.
O innych Mickiewiczach jest jeszcze mowa w poemacie siedmiokrotnie. Badania archiwalne nad geografią i metryką nazwiska Mickiewicz pozwalają stwierdzić, że nosiciele tego miana występują w zapisach od początku XVI wieku. Najstarsze wzmianki o Mickiewiczach zebrane na podstawie szczegółowych kwerend w archiwach Litwy i Białorusi opublikował w roku 1998 J. Ciechanowicz, badacz z Wilna. Najdawniejsza notacja, która według tego uczonego dotyczy miana Mickiewicz – ale w odmiennym nieco wariancie fonetyczno-morfologicznym Mićkowicz – odnosi się do roku 1528, w którym do pospolitego ruszenia w Wilnie zgłosili się: Staś z powiatu ejszejskiego, Januszko – z rosieńskiego i Mikołaj – z wiłkomierskiego. Jan Mickiewicz, namiestnik pana grodzieńskiego, jest wzmiankowany w roku 1541 w grodzkich księgach Grodna. Obecność bojarskiej rodziny Mickiewiczów również na Grodzieńszczyźnie poświadcza wzmianka z 1556 roku. Jan Wasiljiewicz Mickiewicz, ziemianin królewski, jest zarejestrowany w zapisach magistratu Mińska w 1582 roku. Pod rokiem 1583 figuruje w księgach ziemskich kowieńskich Barbara Jurjewna Mickiewiczówna, a w 1585 roku jest odnotowany w dokumentach upickich Jan Mickiewicz. Kilku Mickiewiczów o imionach Bartłomiej, Stanisław, Mikołaj, Jan i Wojciech zapisano w powiecie upickim pod koniec XVI stulecia.4 Na Mickiewiczów, zarejestrowanych w księgach chrztów i ślubów kościoła św. Jana w Wilnie, począwszy od XVII wieku, powołuje się J. Safarewicz.5 W tym i następnym wieku rozpoznawalna przez badaczy siatka punktów z Mickiewiczami na Litwie zagęszcza się w wyniku naturalnej reprodukcji i migracji wcześniej żyjących Mickiewiczów, co znajduje odbicie w bogatszej bazie źródłowej rejestrującej dopiero w tym czasie ich obecność w miejscach może przedtem nieujawnionych. P. Chmielowski już w roku 1886 na podstawie wiadomych sobie źródeł stwierdził, że „nazwisko Mickiewiczów wspólnem było dość licznym na Litwie rodom, mającym przecież i herby, i przydomki, i siedziby odmienne. Znani są Mickiewiczowie herbu Lis, Hipocentaur, Nałęcz z przydomkiem Dowołgo lub Rymwid. Miejscem ich zamieszkania były województwa: wileńskie, trockie, mińskie, witebskie, mścisławskie, smoleńskie”. Trwałym śladem obecności Mickiewiczów......
Chcesz przeczytać całość ? Odwiedż stronę - http://www.academie-polonaise.org/pdf/t6/Makarski.pdf
* Autor jest profesorem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Artykuł został wydrukowany w tomie: Język polski. Współczesność historia, pod red. Władysławy Książek-Bryłowej i Henryka Dudy, t. III, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2002, s. 261287.