Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Callier Edmund
15.09.2012 21:42
Edmund Callier (ur. 2 października 1833 w Szamotułach, zm. 14 grudnia 1893 w Poznaniu)
- – historyk i publicysta, uczestnik powstania styczniowego w 1863 r.
Urodził się w rodzinie ewangelickiej z ojca Fryderyka i matki Salomei z Krajewskich. Ojciec był potomkiem rodziny hugenockiej, która w XVII w. osiedliła się w Polsce. Edmund dzieciństwo spędził w Buku, a następnie we Wrześni. Wychowaniem Edmunda i jego rodzeństwa, w tym młodszym bratem Oskarem, zajmowała się wyłącznie matka "zacna i gorliwa Polka", ojciec bowiem często zmieniał miejsca pracy i mieszkał w oddaleniu od rodziny. Na atmosferę wychowania miał niewątpliwie wpływ fakt bywania w ich domu Andrzeja Niegolewskiego – oficera szwoleżerów, uczestnika bitwy o wąwóz Somosierra. Callier od 1843 r. uczęszczał do niemieckiego gimnazjum w Poznaniu, później "uczył się handlu", lecz bez powodzenia. Podczas wojny szlezwickiej (1848-1850) wstąpił do armii pruskiej. Z powodu młodego wieku zwolnili go jednak wkrótce, wtedy podjął pracę we Wrześni w zarządzie miasta. W 1854 r. udał się pieszo do Francji gdzie wstąpił do Legii Cudzoziemskiej. Brał udział w wojnie krymskiej, walczył pod Sewastopolem, gdzie dosłużył się stopnia sierżanta i zasłużył sobie na obywatelstwo francuskie.
W 1859 r. wrócił do Poznania, uczył języków obcych, ogłaszał wspomnienia w pismach polskich i zagranicznych. Po wybuchu powstania styczniowego udał się do Środy, gdzie przy pomocy Komitetu Działyńskiego utworzył oddział powstańczy. Po przekroczeniu granicy na początku marca 1863 r. przyłączył się do oddziału Kazimierza Mielęckiego (1836-1863). W dniu 22 marca 1863 r., walczył pod Olszakiem (Pątnowem), gdzie odznaczył się i odniósł rany. Po wyleczeniu się powrócił w połowie maja w granice zaboru rosyjskiego. Ranny Kazimierz Mielęcki mianuje go swoim następcą na stanowisku naczelnika wojskowego województwa mazowieckiego. Rząd Narodowy zatwierdza go na tym stanowisku i mianuje pułkownikiem. Od maja do sierpnia 1863 r. stoczył kilkanaście bitew i potyczek. Zasłynął jako znakomity dowódca, wykazując nieprzeciętne zdolności prowadzenia walki partyzanckiej. Walczy pod Grochowami, Izbicą, Dobrzelinem, Wachowem Kościelnym, Brzozowem, Sobotą, Złakowem i Buczkiem. Alfons Parczewski (Powstanie styczniowe w okolicach Łodzi, [w:] Rocznik Oddz. Łódzkiego PTH 1929-30", s. 193-215) opisuje jego oddział gdy przebywał on w Mikołajewicach k. Lutomierska. Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (Powstanie styczniowe, W-wa 1963, s. 166) ocenia Calliera jako jednego z najlepszych dowódców walczących w Kaliskiem i na Mazowszu, z którym ogromnie liczył się Romuald Traugutt.
W sierpniu 1863 r. złożył dymisję w związku z nieporozumieniami z Rządem Narodowym i w proteście po otrzymaniu rozkazu podporządkowania się gen. Edmundowi Taczanowskiemu, którego sposobu prowadzenia wojny nie podzielał. Udał się do Paryża, gdzie przebywał kilka miesięcy. W dniu 2 stycznia 1864 r. Callier wrócił jednak do powstania i podjął się formowania oddziałów na terenie Prus Wschodnich przeznaczonych do wkroczenia w Płockie. Nie zdołał wykonać tego zadania ponieważ uwięziono go i w procesie berlińskim skazano na rok twierdzy za zdradę stanu. Karę odbywał w Grudziądzu.
Resztę życia spędził w Poznaniu. W 1866 r. wydał wspomnienia (napisane w wiezieniu) pt. "Trzy ustępy z powstania" (z 7 planami i mapą woj. mazowieckiego). Był administratorem "Dziennika Poznańskiego", założył też księgarnię antykwaryczną i wydawał pismo "Tygodnik Wielkopolski". Był autorem licznych prac o tematyce geograficzno-historycznej. Zmarł w Poznaniu 14 grudnia 1893 r. jako katolik. Pogrzeb jego był narodową manifestacją społeczeństwa wielkopolskiego, oddaniem mu hołdu za to, co zdziałał dla ojczyzny. Spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan obok swojej matki Salomei i brata Oskara[1].
Jego nazwisko nosi ulica w Poznaniu i w Szamotułach.
Krystyna Butkiewicz cytuje w zakończeniu książki o Edmundzie Callierze jego słowa:
"Nad wszystko kocham Ojczyznę; kocham wszystkich czcigodnych członków narodu mego; kocham przeszłość polską i wszystkie znamiona, które nas Polaków od innych odróżniają narodów; jednym słowem kocham wszystko, co polskie, choćby jedynie dlatego, że jest polskie".
Powiat kościański w XVI stuleciu. Szkic geograficzno-historyczny, Poznań 1885.
Powiat nakielski w XVI stuleciu. Szkic geograficzno-historyczny, Poznań 1886.
Powiat wałecki w XVI stuleciu. Szkic geograficzno-historyczny, Poznań 1886.
Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831..., Poznań 1887.
Powiat obornicki pod względem dziejowym z zastosowaniem do topografii współczesnej, Poznań 1887.
Powiat kaliski w XVI stuleciu. Szkic geograficzno-historyczny, Poznań 1887.
Powiat poznański pod względem dziejowym z zastosowaniem do topografii współczesnej, Poznań 1887.
Powiat ostrzeszowski w XVI stuleciu. Szkic geograficzno-historyczny, Poznań 1888.
Powiat pyzdrski w XVI stuleciu. Szkic geograficzno-historyczny, Poznań 1888.
Szkice geograficzno-historyczne, Poznań 1888.
Akta grodzkie poznańskie z lat 1386-1399 pod względem geograficznym, Poznań 1889.
Ostrorog: monografia w głównych zarysach, Poznań 1891.
Słów kilka o Czarnkowie z powodu siedmsetnego jubileuszu, przypadającego wrzekomo na rok 1892..., Poznań 1892.
Kronika żałobna utraconej w granicach W. X. Poznańskiego ziemi polskiej. Powiat żniński..., Poznań 1893.
Kronika żałobna utraconej w granicach W. X. Poznańskiego ziemi polskiej. Powiat wągrowiecki..., Poznań 1894.
Kruszwica, Inowrocław 1895.