TEOLIN - Rejon wołkowyski (7 km na północ od Wołkowyska)
Zespół dworski w dawnym majątku ziemskim.
Położony na pagórku na lewym brzegu rzeki Roś. W połowie XVIII w. majątek nazywany był jako Roś – Wołkowszczyzna i należał do rodziny Oleńskich. W połowie XVIII w. majątek kupił Stefan Grabowski i to on prawdopodobnie zmienił nazwę na Teolin na cześć swojej żony Teodory ze Strzyjeńskich. Jeden z ich synów – Tomasz był generałem wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1788 r. w Teolinie odbył się ślub jego córki Joanny Ewy z Ignacym Sieheniem, starostą krzemienieckim. Po Tomaszu Grabowskim dobra teolińskie odziedziczył jego syn Zygmunt, szambelan królewski, poseł na sejm z ziemi wołkowyskiej 1790 r. Był on żonaty z Marianną Potocką, kasztelanką lwowską. Natomiast ich syn Ksawery był marszałkiem szlachty powiatu wołkowyskiego i kolejnym dziedzicem Teolina. Po nim majątek przeszedł we władanie jego córki – Eweliny.
Przed pierwszą wojną światową do rodziny Grabowskich prawdopodobnie już nie należał. W okresie międzywojennym był własnością Rosjanina Stefana Dobyczyna i liczyl 553 hektary ziemi. Pałac wybudowany w latach 80-tych XVIII w. przez Tomasza Grabowskiego pałac został zniszczony podczas pierwszej wojny światowej. O wyglądzie siedziby do 1939 r. Roman Aftanazy w książce „Dzieje rezydencji” pisze: „Przed głównym domem mieszkalnym znajdował się otwarty dziedziniec, zaś po obu jego stronach stały dwie identyczne siedmioosiowe parterowe oficyny. Od strony dziedzińca posiadały one jednoosiowy płytki piętrowy ryzalit, pokryty boniami i zwieńczony trójkątnym frontonem wypełnionym sztukateriami. Narożniki oficyn oraz pola międzyokienne pokrywały szerokie pionowe pasy tynku, zaś płaszczyzny podokienne zajmowały prostokątne płyciny. Obie te budowle nakrywał wysoki łamany czterospadowy dach, początkowo gontowy, później częściowo blaszany, zapewne już w okresie międzywojennym zeszpecony umieszczonymi w nim zamiast lukarn dwoma oknami dobudowanych w mansardzie pokói. Od tyłu oficyny, stojące na dość stromo opadającym terenie, miały mieszkalne sutereny i wzmocnione były potężnymi przyporami. Jeśli chodzi o pałac główny, do którego nie ma żadnych przekazów, można jedynie przypuszczać, iż bryła jego, znacznie większa od oficyn, utrzymana była w podobnym stylu. Siedzibę Grabowskich w Teolinie otaczał park urządzony na powierzchni ok. 8 ha, ogrodzony kamiennym murem…”
Po drugiej wojnie światowej w oficynach zostały dobudowane piętra. Od strony frontowej na budynkach zachował się piętrowy płytki ryzalit zwieńczony trójkątnym frontonem. Z dawnego zespołu dworskiego zachował się również budynek administracyjny. Wymienione budowle utrzymywane są w dobrym stanie. Obecnie mieści się tu rejonowy ośrodek opieki społecznej. Uroku temu miejscu dodaje zachowany park krajobrazowy otaczający budynki.
Za - http://pamiecdlapokolen.pl/index.php/re ... ski/teolin
Autorem wszystkich tekstów oraz zamieszczonych zdjęć współczesnych (z 2012 roku) na stronie http://www.pamiecdlapokolen.pl jest Józef Porzecki – polski historyk i działacz społeczny z Białorusi, wieloletni wiceprezes Związku Polaków na Białorusi. Pod koniec lat 80. przystąpił do organizującego się polskiego ruchu narodowego na Białorusi. W latach 1990–1995 odbył studia z dziedziny historii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Uczy historii w szkole społecznej ZPB w Grodnie. Pasjonat śladów polskości Grodzieńszczyzny, pomysłodawca niniejszego katalogu. Prywatnie żonaty, ojciec dwóch córek, mieszka w Grodnie.