MokobodyMokobody, Mąkobody, Monkobody i Mąhowody, os. miejska od 1867 r., przedtem mko, nad rz. Liwcem, pow. siedlecki, gm. Skupie, par. Mokobody. Leży przy trakcie bitym z Siedlec do Węgrowa, w odl. 17 w. w stronie płs.-zach. od Siedlec, 8 w. od st. Kotuń, dr. żel. warsz.-teresp., a 98 w. od Warszawy.
Posiada kościół kat. paraf, murowany i kaplicę drewnianą, szkołę począt. ogólną, urząd gminny, dwa młyny wodne. W 1827 r. było tu 128 dm. i 948 mk.; w 1861 r. 115 dm. drewn., 1202 mk. (394 żyd.); w 1878 r. było 118 dm., 1365 mk.; w 1884 r. 1482 mk. (486 żyd.); do mieszczan należy 3260 mr. ziemi.
Osada starożytna, niegdyś wieś królewska, którą trzymał w dzierżawie Mokobodzki, ziemianin drohicki, a potem Michał Goliginowicz. W r. 1487 Kazimierz Jagiellończyk darował ją wraz z innymi dobrami Janowi Lita worowi Chreptowiczowi, podskarbiemu litewskiemu, który na mocy przywileju króla Aleksandra w r. 1496 wyniósł na miasto, rządzące się prawem chełmińskiem, nadal 2 jarmarki i rozmaite swobody. Zygmunta prośbę tegoż Chreptowicza potwierdził poprzednie nadania, przy tern pozwolił zamienić dawne nazwisko na Nowe Miasto, które jednak nie utrzymało się. Gdy po śmierci Jadwigi z Chreptowiczów, małżonki Jerzego Ościkowicza, wojewodzica trockiego, wszczął się spór o równy podział spadku, składającego się z mczka Mokobody z przyległemi wsiami, wyznaczono w r. 1540 ko misy ą dla dopełnienia działu. Otrzymawszy M. córka zmarłej Zofia, żona Jana Kmity Wojciechowicza Sokołowicza, sprzedała je Łukaszowi Brzeskiemu z Brzozy, co też król zatwierdził w r„ 1542. W późniejszych czasach należało to miasteczko do
Ossolińskich, z których Aleksander Ossoliński, ssta drohicki, otrzymał od króla Stanisława Augusta przywilej w r. 1774 na zaprowadzenie 8 jarmarków. Dla dogodności zaś obywateli, po lewej stronie Bugu mieszkających; ustanowiona tu została w r. 1764 jedna z 3-ch kadencyi sądów ziemskich, dwie niedziele trwająca. W 1776 r. było tu 129 dm. Ossoliński nabywszy M., nie tylko nie chciał uznać praw służących z dawna miastu, ale z czasem przywłaszczył sobie wiele gruntów i pastwisk należących do mieszczan, którzy wytoczyli o to proces, trwający pod następnymi dziedzicami, hr. Janem Jezierskim i Janem Chrzanowskim, od 1839 r.
Kościół paraf. drewn. założony został w r. 1513 pod wez. ś. Jadwigi przez Litawora Chreptowicza, właściciela M. Po spaleniu od pioruna, w r. 1792 założył fundamenta pod obecnie stojący kościół murowany Jan Onufry Ossolińska ssta drohicki, ukończył go zaś Jan Żebrowski, kanonik katedry podlaskiej, i Aleksander Ossoliński, kasztel, podlaski; konsekracyi dopełnił d. 1 września 1837 r. Jan Marceli Ghitakowski, biskup podlaski. Wzniesiony według tegoż samego planu (zmniejszonego do 1/4 części) w jakim miał być zbudowanym kościół na pamiątkę konstytucyi 3 maja, pod wezwaniem Opatrzności Boskiej w Warszawie, w miejscu gdzie jest obecnie ogród botaniczny. Blisko M. w polu, w miejscowości zwanej Budzieszyn al. i Budzisyn, w r. 1450 Michał Goliginowicz postawił drewniany kościół pod wez. N. P. Maryi, w którym mieścił się cudami słynący obraz N. Panny, a przy kościele studzienka z wodą uzdrawiającą chorych na oczy. Kościół ten z czasem zrujnowany, został w 1819 r. rozebrany, z resztek drzewa postawiono kaplicę we wsi Jasnicach, a cudowny obraz przeniesiono do kościoła w M. W ternie samem miejscu stanęła murowana kaplica, w ołtarzu której jest. obraz M. Boskiej, malowany przez Lebruna. W kościele mokobodzkim w wielkim ołtarzu obraz Zbawiciela nauczającego rzeszę, pędzla Smuglewicza, oraz trzy obrazy: ś. Cecylii, ś. Pawła i ś. Hieronima, nieznanych malarzów włoskich, odnowione staraniem kolatorki. Proboszczem tutejszym był przez czas krótki ks.. Kasper Cieciszowski, późniejszy metropolita mohylewski.
Na cmentarzu pochowany Władysław Dmowski, właściciel dóbr Reczki, sędzia trybunału cywil, podlaskiego w Siedlcach, który ostatni zasiadał do r. 1842 na sesyach w żupanie i kontuszu. Na jego nagrobku napis, który sam dla siebie ułożył: Hic corpus Vladislai Dmowski jacet, Q,ui an tehac fuit loquax, at praesens tacet, Ńativifica tur 19 Junii 1767 anno, hucusque visit, Hos annos Omnipotens* Ei benedizit. Qui leget haec Epigramata cum intencibne pia, Dicat pro anima Ejns — Ave Maria.
Do parafii M. w dek. siedleckim, należą, prócz M., wsie Bale i Kapuśniaki, niegdyś przedmieścia, oraz wsie szlacheckie; Męczyn, Skupie, Swiniary, Osiny Dolne i Górne, Księżopole Smolaki, Ks. Jałmużny, Pieńki, Żemły, Jeruzale, Reczki i os. młyn. Ostasowizna nad Liwcem, ogółem przeszło 2600 dusz. Własność większa należy do Wandy z Chrzanowskich Kuczyńskiej. W całej parafi i w całej gminie Skupie nie ma włościan tylko mieszczanie i drobna szlachta. Folw. M. wraz z os. młyn. Ostasowizna, os. młyn. Niedźwiadek i lasem, rozl. mr. 593: gr. or. i ogr. mr* 19, łąk mr. 22, past. mr. 3, lasu mr. 340, zarośli mr. 205, nieuż. mr. 4; bud. drewn. 12.
[SGKP] Opis bitwy pod Mokobodami 1863