Bonikowo, pow. kościański

BONIKOWO
POWIAT KOŚCIAN z folwark.: Tomborowo, Kurzagóra, Gurostwo, Mikoszki i Szczodrowo.
1929 Właściciel: Ambasador ALFRED Z CHŁAPOWA CHŁAPOWSKI.

I. Przeszłość: Dobra bonikowskie dzierżył od wieków każdorazowy kościański Starosta Grodzki, który równocześnie posiadał różne prawa w mieście Kościanie. Ostatnim kościańskim Starostą Grodzkim był Józef z Chłapowa Chłapowski, kawaler Orła Białego i św. Stanisława, syn Stanisława, kasztelana międzyrzeckiego. W kilka lat po mianowaniu go kościańskim Starostą Grodzkim otrzymał on od króla Stanisława Augusta za upłatą znaczniejszej sumy starostwo jako lenno dziedziczne. Po trzecim rozbiorze Polski ówczesny król pruski prawa tego nie uznał, starostwo skonfiskował w r. 1796 za wyznaczeniem minimalnej, dożywotniej renty i nadał dobra starostowskie szambelanowi swojemu, baronowi v. Schilden. Miasto i dobra zostały rozdzielone, a pałac pod samem miastem położony, za¬mieniony na koszary. W niespełna dwa lata później wstawienie się żony wielkiego kanclerza szwedzkiego, Róży z Chłapowskich hr. Engerstroemowej, siostry stryjecznej starosty, sprawiło, że król Fryderyk-Wilhelm 11. zniewolił barona v. Schilden do zwrotu dóbr staroście za cenę około 40000 talarów pruskich.

II. Teraźniejszość: Od tego czasu są dobra bonikowskie bez przerwy nadal w po¬siadaniu Chłapowskich a mianowicie: Józefa, Jana Anzelma, Stefana, Edwarda, Marji z hr. Ponińskich Chłapowskiej, a obecnie Alfreda, ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej we Francji, który majątki te odziedziczył w roku 1899 po swoich rodzicach. Adres majątku: Bonikowo, poczta i st. kolejowa Kościan. Tel. Kościan nr. 29 Pow. Kościan.

Majętność Bonikowo obszaru około 2500 ha, w skład której wchodzą następujące folwarki: Bonikowo z Tamborowem, Kurzagóra z Gurostwem, Mikoszki i Szczodrowo ma charakter gospodarstwa nader intensywnego i to dzięki idealnym warunkom komunikacyjnym oraz bliskości miasta Kościana. Stanowią one pod względem administracyjnym jedną całość organiczną, uzupełniając się gospodarczo. Na wszystkich majątkach znajdują się kolejki polne i własne centrale elektryczne. Dla mechanicznej uprawy roli jest zapewniona dostateczna siła pociągowa oraz własny pług parowy, a dla wykonania płytkich orek w czasie żniw, przewidziane są w najbliższym czasie traktory. Na trzech hektarach roli ornej zatrudnia się w ciągu 9-ciu miesięcy każdego roku gospodarczego minimalnie 1 robotnika względnie odpowiednią ilość robotnic.
Przemysł rolny jest również bogato reprezentowany, bo w obrębie całej majętności są: 2 gorzelnie, 1 młyn parowy, 1 kaszarnia, a niebawem odbuduje się starą cegielnię w Szczodrowie i to według najnowszych zdobyczy obecnej techniki i w rozmiarach bardzo poważnych. Na szczególną uwagę zasługuje gospodarstwo rybne, założone zeszłego roku na obszarze ca. 500 ha, którą to przestrzeń, stanowiącą z powodu niemożliwości odwodnienia przeważnie bagna i moczary, zamieniono na wzorowe stawy rybne:
Specjalnością majętności jest hodowla oryginalnych zbóż i nasion buraków cukrowych, będąca pod nadzorem wspólnej spółki akcyjnej pod firmą: Sandomiersko-Wielkopolska Hodowla Nasion Sp. Akc, Antoniny p. Leszno. Dla badań naukowych wybudowano w Kurzej-górze laboratorium i nowoczesną mechaniczną czyszczarnię z zapędem motorowym. Z zabytków historycznych należy wymienić stary kościółek modrzewiowy w Bonikowie, datujący z cza¬sów Jana Kazimierza. W barokowym pałacu bonikowskim, odnowionym w roku 1914, przechowanych jest kilka cennych, starych obrazów, jak n. p. holendra Pieter van Thys, Salvator Rosa. Pozatem znajduje się tamże bogaty zbiór sztychów (Moreau le jeune, Chodowiecki) oraz nowszych obrazów pędzla Juljusza Kossaka, Fałata, Jacka Mal¬czewskiego, a wreszcie oglądać można całą galerję portretów rodzinnych pędzla Krausa i Lampiego, Weissa, Pochwalskiego, Etcheverryego itp

Bibliografia

Złota księga ziemiaństwa...