Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Piaski, pow. lubelski
22.10.2013 21:37
Piaski
Piaski, w dok. Pyassek al. Giełczew, os. miejska nad rz. Giełczew, pow. lubelski (obecnie świdnicki), gm. i par. Piaski, odl. 22. w. od Lublina, leży śród wzgórz, nad stawem utworzonym przez rzeczkę Giełczew, przy zbiegu dróg bitych z Lublina do Chełma i do Krasnegostawu prowadzących. Posiada kościół par. katol murowany, kościół ewang. murowany, synagogę, dom modlitwy, dom schronienia dla starców i kalek (?), szkołę począt., sąd gminny okr. III, urząd gminny, st. poczt., garbarnią, fabrykę octu, krochmalnią i 2 olejarnie; 113 dm. (33 mur.), 2773 mk, (2030 żyd.), 784 mr. gruntu rozdzielonego na 215 osad. W 1827 r. było tu 105 dm. i 909 mk.; w 1862 r. 112 dm. i 1733 mk. Jest to dawna osada, założona zapewne przez małopolskich kolonistów. Powstała ona zapewne później niż przyległa Giełczew i stanowiła zapewne z początku jedną z części obszaru Giełczwi. Długosz (Lib. Ben., II, 548) wymienia „Pyassek alias Gyelczew" i nazywa je miastem, wtedy kościół paraf, drewniany, p. w. św. Mikołaja. Całą parafią zajmowały wsie szlacheckie, złożone z drobnych cząstek: Kozice, Gardzienice, Brzezice i t. d. Giełczew także się dzieliła na części (Dobrogosty i Postrumyensky). Piasek widocznie dawniej był też częścią jej obszaru. Obszar miejski zajął także część wioski zwanej Pogorzały Staw, położonej zapewne nad brzegiem stawu, jaki tworzy rzeczka Giełczew między wsią t. n. a Piaskami. Według reg. pobór, z 1531 r. wś Pogorzały Staw istnieje i składa się z 3 łanów wójtowskich, młyna i łanów kmiecych, który eh. liczba podana z 4-ch przyległych wsi razem (Pawiński, Małop. 353). Według Balińskiego (Star. Polska, 2-gie wyd., t. III, 191), którego wiadomości dość ostrożnie przyjmować należy. w XV w. P. przeszły w ręce Pawła Bogusława Orzechowskiego, podkom. chełmskiego, kalwina, po nim zaś mieszkał tu syn jego Stanisław, podkom. lubelski, gorliwy reformator. Po Orzechowskich P. przeszły do Suchodolskich, żarliwych socynianów. Zapewne już Orzechowscy wznieśli ta zbór reformowany. Wypędzonych z Lublina socynianów przyjął Suchodolski i zbudował im tu zbór i szkołę. Kaznodzieją pierwszym był Marcin Krowie-ki, który tu zmarł. Po nim nastąpił Andrzej Wiszowaty (wnuk Socyna przez matkę), który w 1638 r. jedzie za granicę jako nauczyciel z synem Andrzeja Suchodolskiego, Adamem. Tenże Adam wróciwszy z zagranicy przestał opiekować się socynianami, sprzyjając więcej kalwinom, których zasady zaszczepiła w nim matka, Pódlodowska, gorliwa kalwinka. W 1645 r. socynianie przenieśli swą siedzibę do Siedlisk (około 10 w. na płd.-wsch.). Zbór kalwiński (obecnie laterański) przetrwał do dziś, pomimo skarg zanoszonych do trybunału koronnego (w 1723 i 1744 r.), domagających się zamknięcia zboru. Jest to świątynia murowana z wieżą kwadratową. Pomiędzy tym kościołem a dawnym zborem socyniańskim, w pobliżu dawnego dworu Suchodolskich (na płn. od miasta), mieścił się cmentarz, na którym spoczywali liczni ziemianie należący do obu wyznań. Dziś grobowce uległy zniszczeniu. W końcu XVIII w. P. należały do Suchodolskiego, ststy omelnickiego; około 1860 r. do Bobrowskiego. P. par., dek. lubelski, 4209 dusz. P. gm. należy do sądu gm. okr. III w miejscu, ma 22678 mr. obszaru i 6452 mk. W skład gminy wchodzą wsie: Bobry fol., Brzezice z fol., Brzeziczki z fol., Emilianów z fol., Giełczew, Józefów, Kębłów z fol., Ludwinów, Młodziej ów, Majdan-Brzezicki, Siedliski z fol., Siedzów, Wola-Piasecka. Dobra P. Wielkie składały się w 1871 r. z fol. Kębłów, Bobry i Emilianów; os. Piaski Wielkie; wsi: Kęblów, Stary Kębłów al. Bobry, Giełczew; kol.: Józefów i Emilianów, rozL dominialna mr. 3211; las urządzony, Wś Kębłów os. 19, z gr. mr. 385; wś Stary Kębłów al. Bobry os. 14, z gr. mr. 12; wś Giełczew os. 12, z gr. mr. 192; kol. Józefów os. 13, z gr. mr. 186; kol. Emilianów os. 19, z gr. mr. 229
[SGKP]
1509 kr. Zygmunt uwalnia m. P. Janusza Świerczowskiego dworzanina król. od podatków na lat 10 i od dawnych ceł na lat 8 (MS IV 595-6). Tenże ustanawia w mieście Piaski targi w każdy czwartek oraz jarmarki w poniedziałek po Wniebowstąpieniu i w tydzień przed NMP Gromniczną [2 II] (MS IV 599). 1514 tenże na prośby Janusza Świerczewskiego ustanawia w jego mieście Piaski mostowe od 1 konia 6 oboli, od 2 koni 1/2 gr, od 4 koni 1 gr; uwalnia mieszczan od poborów na lat 12 (MS IV 2371). 1531 młyn dziedz. o 2 kolach; 1/2 szosu 30 gr. 1533 szos 60 gr (RP).
[SHGLub]
Piaski, w dok. Pyassek al. Giełczew, os. miejska nad rz. Giełczew, pow. lubelski (obecnie świdnicki), gm. i par. Piaski, odl. 22. w. od Lublina, leży śród wzgórz, nad stawem utworzonym przez rzeczkę Giełczew, przy zbiegu dróg bitych z Lublina do Chełma i do Krasnegostawu prowadzących. Posiada kościół par. katol murowany, kościół ewang. murowany, synagogę, dom modlitwy, dom schronienia dla starców i kalek (?), szkołę począt., sąd gminny okr. III, urząd gminny, st. poczt., garbarnią, fabrykę octu, krochmalnią i 2 olejarnie; 113 dm. (33 mur.), 2773 mk, (2030 żyd.), 784 mr. gruntu rozdzielonego na 215 osad. W 1827 r. było tu 105 dm. i 909 mk.; w 1862 r. 112 dm. i 1733 mk. Jest to dawna osada, założona zapewne przez małopolskich kolonistów. Powstała ona zapewne później niż przyległa Giełczew i stanowiła zapewne z początku jedną z części obszaru Giełczwi. Długosz (Lib. Ben., II, 548) wymienia „Pyassek alias Gyelczew" i nazywa je miastem, wtedy kościół paraf, drewniany, p. w. św. Mikołaja. Całą parafią zajmowały wsie szlacheckie, złożone z drobnych cząstek: Kozice, Gardzienice, Brzezice i t. d. Giełczew także się dzieliła na części (Dobrogosty i Postrumyensky). Piasek widocznie dawniej był też częścią jej obszaru. Obszar miejski zajął także część wioski zwanej Pogorzały Staw, położonej zapewne nad brzegiem stawu, jaki tworzy rzeczka Giełczew między wsią t. n. a Piaskami. Według reg. pobór, z 1531 r. wś Pogorzały Staw istnieje i składa się z 3 łanów wójtowskich, młyna i łanów kmiecych, który eh. liczba podana z 4-ch przyległych wsi razem (Pawiński, Małop. 353). Według Balińskiego (Star. Polska, 2-gie wyd., t. III, 191), którego wiadomości dość ostrożnie przyjmować należy. w XV w. P. przeszły w ręce Pawła Bogusława Orzechowskiego, podkom. chełmskiego, kalwina, po nim zaś mieszkał tu syn jego Stanisław, podkom. lubelski, gorliwy reformator. Po Orzechowskich P. przeszły do Suchodolskich, żarliwych socynianów. Zapewne już Orzechowscy wznieśli ta zbór reformowany. Wypędzonych z Lublina socynianów przyjął Suchodolski i zbudował im tu zbór i szkołę. Kaznodzieją pierwszym był Marcin Krowie-ki, który tu zmarł. Po nim nastąpił Andrzej Wiszowaty (wnuk Socyna przez matkę), który w 1638 r. jedzie za granicę jako nauczyciel z synem Andrzeja Suchodolskiego, Adamem. Tenże Adam wróciwszy z zagranicy przestał opiekować się socynianami, sprzyjając więcej kalwinom, których zasady zaszczepiła w nim matka, Pódlodowska, gorliwa kalwinka. W 1645 r. socynianie przenieśli swą siedzibę do Siedlisk (około 10 w. na płd.-wsch.). Zbór kalwiński (obecnie laterański) przetrwał do dziś, pomimo skarg zanoszonych do trybunału koronnego (w 1723 i 1744 r.), domagających się zamknięcia zboru. Jest to świątynia murowana z wieżą kwadratową. Pomiędzy tym kościołem a dawnym zborem socyniańskim, w pobliżu dawnego dworu Suchodolskich (na płn. od miasta), mieścił się cmentarz, na którym spoczywali liczni ziemianie należący do obu wyznań. Dziś grobowce uległy zniszczeniu. W końcu XVIII w. P. należały do Suchodolskiego, ststy omelnickiego; około 1860 r. do Bobrowskiego. P. par., dek. lubelski, 4209 dusz. P. gm. należy do sądu gm. okr. III w miejscu, ma 22678 mr. obszaru i 6452 mk. W skład gminy wchodzą wsie: Bobry fol., Brzezice z fol., Brzeziczki z fol., Emilianów z fol., Giełczew, Józefów, Kębłów z fol., Ludwinów, Młodziej ów, Majdan-Brzezicki, Siedliski z fol., Siedzów, Wola-Piasecka. Dobra P. Wielkie składały się w 1871 r. z fol. Kębłów, Bobry i Emilianów; os. Piaski Wielkie; wsi: Kęblów, Stary Kębłów al. Bobry, Giełczew; kol.: Józefów i Emilianów, rozL dominialna mr. 3211; las urządzony, Wś Kębłów os. 19, z gr. mr. 385; wś Stary Kębłów al. Bobry os. 14, z gr. mr. 12; wś Giełczew os. 12, z gr. mr. 192; kol. Józefów os. 13, z gr. mr. 186; kol. Emilianów os. 19, z gr. mr. 229
[SGKP]
1509 kr. Zygmunt uwalnia m. P. Janusza Świerczowskiego dworzanina król. od podatków na lat 10 i od dawnych ceł na lat 8 (MS IV 595-6). Tenże ustanawia w mieście Piaski targi w każdy czwartek oraz jarmarki w poniedziałek po Wniebowstąpieniu i w tydzień przed NMP Gromniczną [2 II] (MS IV 599). 1514 tenże na prośby Janusza Świerczewskiego ustanawia w jego mieście Piaski mostowe od 1 konia 6 oboli, od 2 koni 1/2 gr, od 4 koni 1 gr; uwalnia mieszczan od poborów na lat 12 (MS IV 2371). 1531 młyn dziedz. o 2 kolach; 1/2 szosu 30 gr. 1533 szos 60 gr (RP).
[SHGLub]