Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Szpunorowa - Fiweger Kazimiera Wiktoria
7.12.2013 19:10
SZPUNAROWA - FIWEGER Kazimiera Wiktoria(1893-1970),
dr nauk medycznych, literatka. Urodziła się 10 l w Warszawie, w rodzinie Wiktora i Marii z Majewskich. Ojciec, płk., był lekarzem kolejowym w Ołowiannej i Czycie, od wojny rosyjsko-japońskiej do 1920 przebywającym na Syberii. Miała rodzeństwo: Tadeusza, Bolesława i Aleksandrę. Tadeusz walczył i zginął jako obrońca polskości Lwowa 19 l 1919; na znak żałoby po nim przywdziała na resztę życia czarne suknie. Na Syberii S.-F. spędziła dzieciństwo i młodość, zwiedzając wioski Kirgizów, Buriatów, Turkmenię, Ałtaj, Kaukaz. Uczyła się prywatnie ze względu na zły stan zdrowia. Eksternistycznie ukończyła gimnazjum. Po zdaniu z wyróżnieniem matury podjęła studia medyczne na Uniwersytecie w Montpellier we Francji (1912-4), które po wybuchu l wojny światowej kontynuowała w Moskwie (1914-7), uzyskując dyplom lekarza. Studia w zakresie medycyny odbyła w Krakowie w latach 1920-4, uzyskując stopień doktora 30 l 1924; tam też praktykowała w klinice uniwersyteckiej. Specjalizowała się w pediatrii i chorobach kobiecych. Wróciwszy do rodzinnego domu na Syberii po wybuchu rewolucji 1917, uczestniczyła w przygotowywaniu spotkań i uroczystości patriotycznych dla Polaków. Opiekowała się w ochronce osieroconymi dziećmi polskimi, a potem rekonwalescentami V Dywizji Strzelców Polskich na Syberii, tworzącej się od 1918 najpierw w Bogurusłaniu, a później Nowomikołajewsku pod wodzą płk. W. Czumy. Wobec zwycięstw wojsk bolszewickich powzięła wraz z rodziną decyzję o powrocie do Polski. Przez Mandżurię, Władywostok, Nagasaki, Singapur, Cejlon, Zatokę Perską Morze Śródziemne, Gibraltar, Londyn, przybyła w 1920 do Gdańska. Przez Warszawę dotarła do Rzeszowa. W Lesznie znalazła się we wrześniu 1924, praktykę lekarską podjęła 20 IX 1924. Była lekarzem szkolnym w Seminarium Nauczycielskim Żeńskim, Gimnazjum Żeńskim i szkole ćwiczeń, pracowała też na kolei. Miała nowoczesne podejście do spraw higieny. Działała w Lidze Obrony Powietrznej Polski, w harcerstwie i Polskim Czerwonym Krzyżu. W „Rodzinie Wojskowej" garnizonu leszczyńskiego prowadziła wykłady z zakresu higieny matki i dziecka. Wygłaszała je także w Towarzystwie Sokolic, w Drużynie Harcerskiej Żeńskiej, oraz publicznie. W lipcu 1939 przeniosła się do Brześcia, w którym mieszkała jej rodzina i tam przeżyła wojnę. Pomagała rannym akowcom, broniła Polaków przed wywozem na roboty do Niemiec, ukrywała dzieci żydowskie. Pomogła w ucieczce z Brześcia Marii Rodziewiczównie. Po wojnie została w Brześciu. W 1950 aresztowana przez Rosjan, katowana, przeszła przez więzienia w Brześciu, Orszy, Moskwie (Łubianka, Butryki), Kazaniu. Miała wybite zęby i połamane żebra. Przebywała w szpitalu psychiatrycznym. Zawarta wtedy przyjaźń z prawosławną zakonnicą Walerią Makajewą pomogła jej przeżyć. W 1955 powróciła do Brześcia, a w czerwcu 1957 przyjechała wraz z mężem do polskiej Wisły. Tam leczyła miejscowych, żyła w biedzie, z emerytury. Chciała wraz z mężem osiąść na powrót w Lesznie. Przybyli tu w czerwcu 1957, ale nie znaleźli ani mieszkania, ani życzliwości u władz, toteż wrócili do Wisły. Od najmłodszych lat S.- F. tworzyła opowiadania i utwory poetyckie, opisując piękno poznanych krain, przyrody, wrażenia z podróży, których wiele odbyła z rodziną po Syberii i Kaukazie. Zwiedziła też Genewę, Wiedeń, Budapeszt, Wenecję. Wydała zbiory poetyckie: Na ojczystej niwie (1936), Pod rosyjskim i obcym niebem (1936), Rozmowy z ziemią (1937). Jej wiersze znalazły się w organie Związku Sybiraków, kwartalniku „Sybirak" (1939 nr 1), podobnie jak wspomnienia prozą z Syberii. Pisała opowiadania, drobne utwory sceniczne np. Świt, Wczoraj i dziś (przedstawienie 1933 w Lesznie), piosenki dla harcerzy i młodzieży szkolnej. Była autorką słów do kompozycji F. Nowowiejskiego Ballada o Gdańsku. Utwory jej mają często patriotyczny i religijny charakter. Jej pasją była literatura i sztuka, przede wszystkim muzyka. Zmarła 21 IV 1970 w Wiśle, spoczywa na tamtejszym cmentarzu katolickim. Związek małżeński z Julianem Szpunarem zawarła 4 IX 1919 w Nowomikołajewsku. Dzieci nie miała.
Jarosinska M., Rzeszów na przełomie XIX i XX wieku w „Pamiętniku" Juliana Szpunara, w: Z przeszłości Rzeszowa, Rzeszów 1997 t.II s.37-56; Karpiński B., Rozwój kulturalno-oświatowym.Lesznaod 1920-1930 roku, 10-ciolecie Leszna 17 11920 -17 l 1930, Leszno 1930 s.14-8; Świderski B., Ilustrowany opis Leszna i ziemi leszczyńskiej, Leszno 1928; MBPL Kałuża P., „Moje wspomnienia o Szpunarach", 1991 r. msps.; - APL Starostwo pow. leszczyńskiego. Sprawy sanitarne. Personel lekarski i pomocniczy 1912-31 sygn. 531 k. 295.
Janina Małgorzata Halec
dr nauk medycznych, literatka. Urodziła się 10 l w Warszawie, w rodzinie Wiktora i Marii z Majewskich. Ojciec, płk., był lekarzem kolejowym w Ołowiannej i Czycie, od wojny rosyjsko-japońskiej do 1920 przebywającym na Syberii. Miała rodzeństwo: Tadeusza, Bolesława i Aleksandrę. Tadeusz walczył i zginął jako obrońca polskości Lwowa 19 l 1919; na znak żałoby po nim przywdziała na resztę życia czarne suknie. Na Syberii S.-F. spędziła dzieciństwo i młodość, zwiedzając wioski Kirgizów, Buriatów, Turkmenię, Ałtaj, Kaukaz. Uczyła się prywatnie ze względu na zły stan zdrowia. Eksternistycznie ukończyła gimnazjum. Po zdaniu z wyróżnieniem matury podjęła studia medyczne na Uniwersytecie w Montpellier we Francji (1912-4), które po wybuchu l wojny światowej kontynuowała w Moskwie (1914-7), uzyskując dyplom lekarza. Studia w zakresie medycyny odbyła w Krakowie w latach 1920-4, uzyskując stopień doktora 30 l 1924; tam też praktykowała w klinice uniwersyteckiej. Specjalizowała się w pediatrii i chorobach kobiecych. Wróciwszy do rodzinnego domu na Syberii po wybuchu rewolucji 1917, uczestniczyła w przygotowywaniu spotkań i uroczystości patriotycznych dla Polaków. Opiekowała się w ochronce osieroconymi dziećmi polskimi, a potem rekonwalescentami V Dywizji Strzelców Polskich na Syberii, tworzącej się od 1918 najpierw w Bogurusłaniu, a później Nowomikołajewsku pod wodzą płk. W. Czumy. Wobec zwycięstw wojsk bolszewickich powzięła wraz z rodziną decyzję o powrocie do Polski. Przez Mandżurię, Władywostok, Nagasaki, Singapur, Cejlon, Zatokę Perską Morze Śródziemne, Gibraltar, Londyn, przybyła w 1920 do Gdańska. Przez Warszawę dotarła do Rzeszowa. W Lesznie znalazła się we wrześniu 1924, praktykę lekarską podjęła 20 IX 1924. Była lekarzem szkolnym w Seminarium Nauczycielskim Żeńskim, Gimnazjum Żeńskim i szkole ćwiczeń, pracowała też na kolei. Miała nowoczesne podejście do spraw higieny. Działała w Lidze Obrony Powietrznej Polski, w harcerstwie i Polskim Czerwonym Krzyżu. W „Rodzinie Wojskowej" garnizonu leszczyńskiego prowadziła wykłady z zakresu higieny matki i dziecka. Wygłaszała je także w Towarzystwie Sokolic, w Drużynie Harcerskiej Żeńskiej, oraz publicznie. W lipcu 1939 przeniosła się do Brześcia, w którym mieszkała jej rodzina i tam przeżyła wojnę. Pomagała rannym akowcom, broniła Polaków przed wywozem na roboty do Niemiec, ukrywała dzieci żydowskie. Pomogła w ucieczce z Brześcia Marii Rodziewiczównie. Po wojnie została w Brześciu. W 1950 aresztowana przez Rosjan, katowana, przeszła przez więzienia w Brześciu, Orszy, Moskwie (Łubianka, Butryki), Kazaniu. Miała wybite zęby i połamane żebra. Przebywała w szpitalu psychiatrycznym. Zawarta wtedy przyjaźń z prawosławną zakonnicą Walerią Makajewą pomogła jej przeżyć. W 1955 powróciła do Brześcia, a w czerwcu 1957 przyjechała wraz z mężem do polskiej Wisły. Tam leczyła miejscowych, żyła w biedzie, z emerytury. Chciała wraz z mężem osiąść na powrót w Lesznie. Przybyli tu w czerwcu 1957, ale nie znaleźli ani mieszkania, ani życzliwości u władz, toteż wrócili do Wisły. Od najmłodszych lat S.- F. tworzyła opowiadania i utwory poetyckie, opisując piękno poznanych krain, przyrody, wrażenia z podróży, których wiele odbyła z rodziną po Syberii i Kaukazie. Zwiedziła też Genewę, Wiedeń, Budapeszt, Wenecję. Wydała zbiory poetyckie: Na ojczystej niwie (1936), Pod rosyjskim i obcym niebem (1936), Rozmowy z ziemią (1937). Jej wiersze znalazły się w organie Związku Sybiraków, kwartalniku „Sybirak" (1939 nr 1), podobnie jak wspomnienia prozą z Syberii. Pisała opowiadania, drobne utwory sceniczne np. Świt, Wczoraj i dziś (przedstawienie 1933 w Lesznie), piosenki dla harcerzy i młodzieży szkolnej. Była autorką słów do kompozycji F. Nowowiejskiego Ballada o Gdańsku. Utwory jej mają często patriotyczny i religijny charakter. Jej pasją była literatura i sztuka, przede wszystkim muzyka. Zmarła 21 IV 1970 w Wiśle, spoczywa na tamtejszym cmentarzu katolickim. Związek małżeński z Julianem Szpunarem zawarła 4 IX 1919 w Nowomikołajewsku. Dzieci nie miała.
Jarosinska M., Rzeszów na przełomie XIX i XX wieku w „Pamiętniku" Juliana Szpunara, w: Z przeszłości Rzeszowa, Rzeszów 1997 t.II s.37-56; Karpiński B., Rozwój kulturalno-oświatowym.Lesznaod 1920-1930 roku, 10-ciolecie Leszna 17 11920 -17 l 1930, Leszno 1930 s.14-8; Świderski B., Ilustrowany opis Leszna i ziemi leszczyńskiej, Leszno 1928; MBPL Kałuża P., „Moje wspomnienia o Szpunarach", 1991 r. msps.; - APL Starostwo pow. leszczyńskiego. Sprawy sanitarne. Personel lekarski i pomocniczy 1912-31 sygn. 531 k. 295.
Janina Małgorzata Halec