Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Moczyński Piotr
7.12.2013 19:42
MOCZYŃSKI Piotr (1853-1928),
filolog klasyczny, nauczyciel, pierwszy dyrektor polskiego Gimnazjum im. Komeniusza w Lesznie. Urodził się 12 X w Chełmży w rodzinie rzemieślnika Józefa i Pauliny z Jesionowskich. Kształcił się w Collegium Marianum w Pelplinie i gimnazjum chełmżyńskim, gdzie w 1876 zdał maturę. W gimnazjum był członkiem tajnej organizacji uczniowskiej TTZ. Studia z filologii klasycznej odbywał w Berlinie (1876-9) i Królewcu (1879/80). Przez rok służył w berlińskim pułku grenadierów im. Cara Aleksandra. Na podstawie egzaminu państwowego „pro facultate docendi" uzyskał w grudniu 1880 uprawnienia do nauczania łaciny i greki, a w 1898 uzupełnił na seminarium u prof. A. Brucknera kwalifikacje filologiczne z języka polskiego. Praktykę nauczycielską odbywał w gimnazjach w Wejherowie i Brodnicy (1881/2). Od 1884 uczył języka polskiego w Wałczu. Jak stwierdzono wówczas w opinii o M., za „zdecydowanie polskie usposobienie" został w październiku 1889 przeniesiony do gimnazjum w Moeppen k.Hanoveru (Niemcy). W rezultacie uporczywych starań w pruskim ministerstwie oświaty pozwolono mu wrócić do Wałcza w 1894, ale z zakazem nauczania języka polskiego W 1897 zwrócił się do Kultursministerium (Ministerstwa Kultury) z żądaniem wprowadzenia do kościoła katolickiego w Wałczu polskich kazań. Władze pruskie wniosek odrzuciły i M. został przeniesiony na stanowisko „pierwszego profesora i radcy" do gimnazjum w Głogowie (1904). W jego mieszkaniu odbywały się spotkania miejscowej Polonii i tajne lekcje z literatury i języka polskiego, organizowane przez koło TTZ. W grudniu 1919 przeniósł się do Leszna i 17 l 1920 przejął od władz niemieckich gimnazjum leszczyńskie. Został jego organizatorem i pierwszym w niepodległej Polsce dyrektorem. Sprawnie przekształcił szkołę w centrum polskiej oświaty o wysokim poziomie kształcenia. Skupił w niej znakomitych profesorów. Sam wykładał łacinę i grekę. Wielki nacisk w wychowaniu młodzieży kładł na poznanie ojczystej historii i literatury. W Sprawozdaniu Dyrekcji Męskiego Gimnazjum im. Komeniusza 1915-1923, opublikował artykuł Oliwa-Pomorze, z opisem polskich pamiątek w katedrze oliwskiej. Z jego inicjatywy zorganizowano 26-28 X 1922 pierwszy zjazd byłych uczniów gimnazjum w Lesznie. W czerwcu 1926 przeszedł w stan spoczynku. Zmarł w Chełmży 9 VIII 1928, gdzie został pochowany. Z małżeństwa z Salomeą Bach-Żelewską miał dzieci: Zygmunta (1886) dr. praw, posła i prezesa Koła Polskiego w gdańskim Volkstagu, Joannę i Jadwigę (Bartoszczyk), znaną w Lesznie malarkę-amatorkę.
Stownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Gdańsk 1997 s.246; Zagórowski Z., Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminariów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych, t.l-ll. Warszawa 1926 s.267; Chutkowski J., Dzieje Głogowa, t. II. Głogów 1992 s.182; Świderski B., Ilustrowany opis Leszna i ziemi leszczyńskiej, Leszno 1928 s.245-6; Machnikowski S., Dzieje gimnazjum leszczyńskiego, Leszno 1937 s.30-6; Sprawozdanie dyrekcji Gimnazjum w Lesznie 1923/24, Leszno 1924 s.12; Hellwig J., Szkolnictwo i oświata w Lesznie w czasie niewoli narodowej, „RL": 1987 t.VIII s.75-86; -USC w Chełmży. Akta zgonów 1928 nr 196; -Fot. za Świderski B. Ilustrowany opis Leszna i ziemi leszczyńskiej, Leszno 1928 s. 246.
Adam Podsiadły
filolog klasyczny, nauczyciel, pierwszy dyrektor polskiego Gimnazjum im. Komeniusza w Lesznie. Urodził się 12 X w Chełmży w rodzinie rzemieślnika Józefa i Pauliny z Jesionowskich. Kształcił się w Collegium Marianum w Pelplinie i gimnazjum chełmżyńskim, gdzie w 1876 zdał maturę. W gimnazjum był członkiem tajnej organizacji uczniowskiej TTZ. Studia z filologii klasycznej odbywał w Berlinie (1876-9) i Królewcu (1879/80). Przez rok służył w berlińskim pułku grenadierów im. Cara Aleksandra. Na podstawie egzaminu państwowego „pro facultate docendi" uzyskał w grudniu 1880 uprawnienia do nauczania łaciny i greki, a w 1898 uzupełnił na seminarium u prof. A. Brucknera kwalifikacje filologiczne z języka polskiego. Praktykę nauczycielską odbywał w gimnazjach w Wejherowie i Brodnicy (1881/2). Od 1884 uczył języka polskiego w Wałczu. Jak stwierdzono wówczas w opinii o M., za „zdecydowanie polskie usposobienie" został w październiku 1889 przeniesiony do gimnazjum w Moeppen k.Hanoveru (Niemcy). W rezultacie uporczywych starań w pruskim ministerstwie oświaty pozwolono mu wrócić do Wałcza w 1894, ale z zakazem nauczania języka polskiego W 1897 zwrócił się do Kultursministerium (Ministerstwa Kultury) z żądaniem wprowadzenia do kościoła katolickiego w Wałczu polskich kazań. Władze pruskie wniosek odrzuciły i M. został przeniesiony na stanowisko „pierwszego profesora i radcy" do gimnazjum w Głogowie (1904). W jego mieszkaniu odbywały się spotkania miejscowej Polonii i tajne lekcje z literatury i języka polskiego, organizowane przez koło TTZ. W grudniu 1919 przeniósł się do Leszna i 17 l 1920 przejął od władz niemieckich gimnazjum leszczyńskie. Został jego organizatorem i pierwszym w niepodległej Polsce dyrektorem. Sprawnie przekształcił szkołę w centrum polskiej oświaty o wysokim poziomie kształcenia. Skupił w niej znakomitych profesorów. Sam wykładał łacinę i grekę. Wielki nacisk w wychowaniu młodzieży kładł na poznanie ojczystej historii i literatury. W Sprawozdaniu Dyrekcji Męskiego Gimnazjum im. Komeniusza 1915-1923, opublikował artykuł Oliwa-Pomorze, z opisem polskich pamiątek w katedrze oliwskiej. Z jego inicjatywy zorganizowano 26-28 X 1922 pierwszy zjazd byłych uczniów gimnazjum w Lesznie. W czerwcu 1926 przeszedł w stan spoczynku. Zmarł w Chełmży 9 VIII 1928, gdzie został pochowany. Z małżeństwa z Salomeą Bach-Żelewską miał dzieci: Zygmunta (1886) dr. praw, posła i prezesa Koła Polskiego w gdańskim Volkstagu, Joannę i Jadwigę (Bartoszczyk), znaną w Lesznie malarkę-amatorkę.
Stownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Gdańsk 1997 s.246; Zagórowski Z., Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminariów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych, t.l-ll. Warszawa 1926 s.267; Chutkowski J., Dzieje Głogowa, t. II. Głogów 1992 s.182; Świderski B., Ilustrowany opis Leszna i ziemi leszczyńskiej, Leszno 1928 s.245-6; Machnikowski S., Dzieje gimnazjum leszczyńskiego, Leszno 1937 s.30-6; Sprawozdanie dyrekcji Gimnazjum w Lesznie 1923/24, Leszno 1924 s.12; Hellwig J., Szkolnictwo i oświata w Lesznie w czasie niewoli narodowej, „RL": 1987 t.VIII s.75-86; -USC w Chełmży. Akta zgonów 1928 nr 196; -Fot. za Świderski B. Ilustrowany opis Leszna i ziemi leszczyńskiej, Leszno 1928 s. 246.
Adam Podsiadły