Drohobuż, pow. ostrogski

Drohobuż wieś, pow. ostrogski, daw niej należała do województwa wołyńskiego, w pow* łuckim, leży nad rzeką Horyniem, o 50 w. na północ od Ostroga, na samej granicy pow, rówieńskiego. Horyń przy D. płynie obszerną doliną, którą pokrywają piękne łąki. Sam D. rozłożony na górze; od niego szeroko rozciągają się równiny, użyte pod uprawę zboża. Na krawędzi góry stoi dom dziedzica; na tern miejscu przed wieki była forteca, bo dotąd istnieją wały; forteca musiała być muro wana i oprowadzona murem. Z prawej i le wej strony mieszkalnego domu są dwa wąwozy głębokie. któremi źródlana woda dwoma strumykami spływa do Horynia. Na polu za północnym wąwozem w czasie orania ziemi, lemiesz wyorywa kawałki cegieł w rozmaitych miejscach, co dowodzi że tu rozciągało się miasto; dolny pokład ziemi glina, z wierzchu czarnoziem. Pod domem dziedzica odkryto ogromne lochy, lecz nikt ich dotąd nie badał. Istnieje dotąd w D. pobazyliańska cerkiew z monastyrem, w 1786 r. fundowana. Dawny monastyr, który jeszcze za Dawida Igorowicza istniał, leżał na pin. od D., gdzie dotąd wyorują cegłę i kamienie na polu. Jeszcze w dziale Janusza i Aleksandra ks. Ostrogskich w 1602 r. sporządzonym wzmianka jest, że Dorohobuż miasto i zamek, zatem i ta wieś, były w posiadaniu ks. Ostrogskich. Następnie po darowiźnie kolbuszowskiej przez ks. Janusza Sanguszkę ordynata ostrogskiego w 1753 dostała się wieś Koniecpolskim, później była własnością Walewskich, od tych kupił Zawisza, prezes b. trybunału żytomierskiego, a ponim prawem spadku przeszedł na siostrzeńca jego Ksawerego Jodkę, b. marszałka powiatu ostrogskiego. Obecnie dziedzicem jest Tomasz syn tego ostatniego. Jest tu cerkiew drewniana paraf, i cerkiew przy monasterze filialna.
[SGKP]