Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Kołb h. Kołb
16.03.2009 10:55
[herb_lewa]kolbRodzina Kołb wg Horoszkiewicza posługująca się herbem własnym jeszcze w XVII wieku. Potem, zapewne przez podobieństwo zamienione na Kalinowa. W rodzinie istnieje legenda iż jeden z Kołbów uratował Hetmana Kalinowskiego i stąd przyzwolenie na używanie tego herbu. Z racji na podobieństwo herbów brzmi to jednak mało prawdopodobnie, ponadto taka zamiana musiał by być dokonana urzędowo. Na pińszczyźnie istnieje miejscowość Kołby, zwane w XVI w i wcześniej Sielce. W XIXw żyli tam Kołb-Sieleccy h. Kalinowa. W 2 poł. XIXw jedna rodzina żyła w Wojdaciszkach. Boniecki daje tej rodzinie herb Koło (chyba literówka). Trudno więc określić z całą pewnością czy była jedna czy więcej rodzin tego nazwiska. Turno też powiedzieć czy wszyscy Kołbowie wymienianie w literaturze pieczętowali się pierwotnie herbem własnym.
Jan Kołb h.własnego w 1723 komornik woj wileńskiego
Karol Kołłb, 1779-1790 cześnik brasławski + Katarzyna Staniszewska [UWKL]
Stefan Sielecki (Selucki) Kołłb, koniuszy grodzki, 1787-1791 sędzia grodzki smoleński + Marianna Bouffał [UWKL, Bon]
Przemysław Kołb, aplikant szkoły inżynierii, za udział w powstaniu listopadowym rozstrzelany w Dynaburgu 9.6.1864
Donat Kołb - 1834 b. sędzia mierniczy, mieszkał w domu Husza, w gubernii Wileńskiej
[biografie]Kołb
Jan Kołb h.własnego w 1723 komornik woj wileńskiego
Karol Kołłb, 1779-1790 cześnik brasławski + Katarzyna Staniszewska [UWKL]
Stefan Sielecki (Selucki) Kołłb, koniuszy grodzki, 1787-1791 sędzia grodzki smoleński + Marianna Bouffał [UWKL, Bon]
Przemysław Kołb, aplikant szkoły inżynierii, za udział w powstaniu listopadowym rozstrzelany w Dynaburgu 9.6.1864
Donat Kołb - 1834 b. sędzia mierniczy, mieszkał w domu Husza, w gubernii Wileńskiej
[biografie]Kołb
Odpowiedzi (1)
4.01.2010 00:54
GENEZA NAZWISKA KOŁB
Nazwisko Kołb po raz pierwszy pojawia się w 1719 roku. Podstawą nazwiska są prasłowiańskie formy zachowane na obrzeżach zasięgu ogólnosłowiańskim : *kļpь i *gļbь.
Kazimierz Rymunt podaje, że kołb jest gwarową nazwą łabędzia. Jego innym określeniem jest kiełp, czyli 'łabędź krzykliwy'. W dialekcie zachodnio - kaszubskim występują różne nazwy na określenie tego białego ptaka jak: koṷp, kałp czy też kiełb, które pojawia się w XIX wieku. Odpowiednikami górnołużyckimi są: kolp, kołp i kołpica , ale też kołpь i kołpik, pojawiające się w języku staroruskim od XV-XVI wieku i w języku ruskim1. Zbliżone są też nazwy: ukraińskie kołpyk a w dialekcie serbsko - chorwackim kȕp1. Występują również odpowiedniki litewskie i łotewskie jak: gulbe, staropruskie gulbis, średnio – górno - niemieckie gelphen, gelfen , galpon, starosaskie galpo, staroislandzkie gjalpa, a także łacińskie galpa 'rodzaj gąsienicy', czy greckie kielpis ' rodzaj dzbana z łabędzią szyją '. Etymologię tych nazw możemy wiązać ze śnieżnobiałym kolorem tego lub innego ptaka, jak w prasłowiańskim *olbądъ, ale także od indoeuropejskiej nazwy *ghel 'wołać, krzyczeć', czyli związane z odgłosem jakie wydaje te zwierzę.
Genezę nazwiska Kołb możemy łączyć z gwarową nazwą gatunku ryby kiełp. Inne bliskie nazwy występują tylko w dialektach wschodnio - słowiańskich takich jak: rosyjskim kolp, kolba, ukraińskim kovbel, kovbyk, kovbeń i w prasłowiańskim dialekcie* kļbь<kļbjь. Formy te zestawia się z nazwą albańską kulb, łacińską clupea i z germańską kalba, czyli 'cielę, byczek'. Powyższe nazwy są nazwami małej rybki o znamiennie szerokiej i krągłej głowie. Tak więc, geneza tej nazwy być może pochodzi od przymiotnika *kļbь lub koļbь oznaczające 'coś okrągłego, obłego' albo od czasownika *kolbiti 'zaokrąglać'. Znany jest związek frazeologiczny 'mieć kiełbie we łbie', oznaczający osobę niepoważną. Figurycznie używa się tej nazwy jako zamiennik kogoś chytrego, przebiegłego i upartego.
Następnym przykładem opartym na podstawie kołb- jest koubań, oznaczające 'miejsce grząskie', a także głębokość na rzece, jeziorze, czy stawie. Z kolei ukraińskie kołbiel to 'miejsce legowiska sumów ' , a w dialekcie rosyjskim kołby to 'wysepki lasu wśród pól uprawnych'. W języku czeskim kloub oznacza 'staw, przegub '.
Występują jeszcze inne, mniej prawdopodobne możliwości nazwiska genezy Kołb: niemieckie kolbe, kolba oznaczające fachunek, pałkę lub z dialektu tego samego języka kűp, która oznacza 'główkę maku'. Nazwy te być może są adaptacją wcześniejszą, słowiańską.
W Polsce i nie tylko, występuje wiele miejscowości opartych na podstawie *kļpь. Są to: Kiełpino leżące koło Wolsztyna, Złotowa, a także Rypina, Kiełpin koło Warszawy, Kiełpiniec na Mazowszu i Podlasiu, a także Kołpin koło Terespola. Miejscowości te najczęściej leżą w pobliżu mokradeł, niewielkich jezior, i na terenach grząskich. Tak więc, nazwy określonych miejsc powstawały od wyrazów nazywających rodzaje gleb, roślinności i niektóre zwierząt, czyli od wyrazów o charakterze topograficznym. Następnie były one przenoszone na powstałą osadę. Z kolei w okresie stałego osadnictwa wsi, powstawały zwykle od imion lub przezwisk ludzi, którzy byli pierwszymi właścicielami terenu.
Bystroń podaje, że wyjątkowym przypadkiem jest zgodność formy z nazwą osobową. W moim przypadku Kołby to miejsce urodzenia dziadka. W ten sposób najczęściej byli określani właściciele majątków i posiadłości, ale także ich mieszkańcy. Tak więc, czy nazwisko Kołb według klasyfikacji jest nazwą odmiejscową, czy opartą na znaczeniu pospolitym nie rozstrzygam. Natomiast pewne jest to, że odstępstwo od reguł wokalizacji ma podłoże regionalne. Na podstawie dialektów ludowych, zwłaszcza w wyrazach pospolitych gwar słowiańskich i kaszubskich doszło do utożsamienia się ļ' z ļ i tym samym przechodziło w -oł (*kļpь>kołp).
Należy dodać, że nazwisko Kołb według klasyfikacji jest nazwiskiem prymarnym, nie posiada sufiksu. Na podstawie Słownika nazwisk współcześnie w Polsce używanych, choć dane mogły się zmienić, można wysunąć wniosek, że nazwisko Kołb nie należy do nazwisk szczególnie popularnych. W całej Polsce jest tylko sześćdziesiąt sześć osób o tym nazwisku. Dla porównania dodam, że Nowaków jest ponad dwieście dwadzieścia, a Kowalskich sto trzydzieści tysięcy.
Magdalena Kołb
Nazwisko Kołb po raz pierwszy pojawia się w 1719 roku. Podstawą nazwiska są prasłowiańskie formy zachowane na obrzeżach zasięgu ogólnosłowiańskim : *kļpь i *gļbь.
Kazimierz Rymunt podaje, że kołb jest gwarową nazwą łabędzia. Jego innym określeniem jest kiełp, czyli 'łabędź krzykliwy'. W dialekcie zachodnio - kaszubskim występują różne nazwy na określenie tego białego ptaka jak: koṷp, kałp czy też kiełb, które pojawia się w XIX wieku. Odpowiednikami górnołużyckimi są: kolp, kołp i kołpica , ale też kołpь i kołpik, pojawiające się w języku staroruskim od XV-XVI wieku i w języku ruskim1. Zbliżone są też nazwy: ukraińskie kołpyk a w dialekcie serbsko - chorwackim kȕp1. Występują również odpowiedniki litewskie i łotewskie jak: gulbe, staropruskie gulbis, średnio – górno - niemieckie gelphen, gelfen , galpon, starosaskie galpo, staroislandzkie gjalpa, a także łacińskie galpa 'rodzaj gąsienicy', czy greckie kielpis ' rodzaj dzbana z łabędzią szyją '. Etymologię tych nazw możemy wiązać ze śnieżnobiałym kolorem tego lub innego ptaka, jak w prasłowiańskim *olbądъ, ale także od indoeuropejskiej nazwy *ghel 'wołać, krzyczeć', czyli związane z odgłosem jakie wydaje te zwierzę.
Genezę nazwiska Kołb możemy łączyć z gwarową nazwą gatunku ryby kiełp. Inne bliskie nazwy występują tylko w dialektach wschodnio - słowiańskich takich jak: rosyjskim kolp, kolba, ukraińskim kovbel, kovbyk, kovbeń i w prasłowiańskim dialekcie* kļbь<kļbjь. Formy te zestawia się z nazwą albańską kulb, łacińską clupea i z germańską kalba, czyli 'cielę, byczek'. Powyższe nazwy są nazwami małej rybki o znamiennie szerokiej i krągłej głowie. Tak więc, geneza tej nazwy być może pochodzi od przymiotnika *kļbь lub koļbь oznaczające 'coś okrągłego, obłego' albo od czasownika *kolbiti 'zaokrąglać'. Znany jest związek frazeologiczny 'mieć kiełbie we łbie', oznaczający osobę niepoważną. Figurycznie używa się tej nazwy jako zamiennik kogoś chytrego, przebiegłego i upartego.
Następnym przykładem opartym na podstawie kołb- jest koubań, oznaczające 'miejsce grząskie', a także głębokość na rzece, jeziorze, czy stawie. Z kolei ukraińskie kołbiel to 'miejsce legowiska sumów ' , a w dialekcie rosyjskim kołby to 'wysepki lasu wśród pól uprawnych'. W języku czeskim kloub oznacza 'staw, przegub '.
Występują jeszcze inne, mniej prawdopodobne możliwości nazwiska genezy Kołb: niemieckie kolbe, kolba oznaczające fachunek, pałkę lub z dialektu tego samego języka kűp, która oznacza 'główkę maku'. Nazwy te być może są adaptacją wcześniejszą, słowiańską.
W Polsce i nie tylko, występuje wiele miejscowości opartych na podstawie *kļpь. Są to: Kiełpino leżące koło Wolsztyna, Złotowa, a także Rypina, Kiełpin koło Warszawy, Kiełpiniec na Mazowszu i Podlasiu, a także Kołpin koło Terespola. Miejscowości te najczęściej leżą w pobliżu mokradeł, niewielkich jezior, i na terenach grząskich. Tak więc, nazwy określonych miejsc powstawały od wyrazów nazywających rodzaje gleb, roślinności i niektóre zwierząt, czyli od wyrazów o charakterze topograficznym. Następnie były one przenoszone na powstałą osadę. Z kolei w okresie stałego osadnictwa wsi, powstawały zwykle od imion lub przezwisk ludzi, którzy byli pierwszymi właścicielami terenu.
Bystroń podaje, że wyjątkowym przypadkiem jest zgodność formy z nazwą osobową. W moim przypadku Kołby to miejsce urodzenia dziadka. W ten sposób najczęściej byli określani właściciele majątków i posiadłości, ale także ich mieszkańcy. Tak więc, czy nazwisko Kołb według klasyfikacji jest nazwą odmiejscową, czy opartą na znaczeniu pospolitym nie rozstrzygam. Natomiast pewne jest to, że odstępstwo od reguł wokalizacji ma podłoże regionalne. Na podstawie dialektów ludowych, zwłaszcza w wyrazach pospolitych gwar słowiańskich i kaszubskich doszło do utożsamienia się ļ' z ļ i tym samym przechodziło w -oł (*kļpь>kołp).
Należy dodać, że nazwisko Kołb według klasyfikacji jest nazwiskiem prymarnym, nie posiada sufiksu. Na podstawie Słownika nazwisk współcześnie w Polsce używanych, choć dane mogły się zmienić, można wysunąć wniosek, że nazwisko Kołb nie należy do nazwisk szczególnie popularnych. W całej Polsce jest tylko sześćdziesiąt sześć osób o tym nazwisku. Dla porównania dodam, że Nowaków jest ponad dwieście dwadzieścia, a Kowalskich sto trzydzieści tysięcy.
Magdalena Kołb