Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
KŁajpeda - Klaipėda, okr. kłajpedzki
13.10.2015 19:38
KŁAJPEDA - Klaipėda,
niem. Memel, miasto portowe na Litwie, nad Morzem Bałtyckim, w okręgu kłajpedzkim. Miasto w latach 1252-1466 było w rękach zakonu krzyżackiego i terenem wojen polsko-krzyżackich. Np. podczas polsko-krzyżackiej wojny 13-letniej (1454-66) w 1456 roku operowały na Bałtyku 24 gdańskie statki kaperskie, blokujące porty znajdujące się w rękach krzyżackich, w tym również i Kłajpedę. Podczas wojny toczonej w latach 1519-21, w 1520 roku pięć gdańskich okrętów wpadło do Kłajpedy, a ich zbrojne załogi zniszczyły miasto i pobiło flotę niemiecką posiłkującą wielkiego mistrza Albrechta. 1466-1657 wraz z Prusami Książęcymi Kłajpeda była lennem Polski. Był to najszczęśliwszy okres w dziejach Kłajpedy. Nie było żadnych wojen i od tej pory port w Kłajpedzie zaczął odgrywać pewną rolę w wielkim wówczas polskim eksporcie na Zachód. Przez port kłajpedzki wywożono głównie produkty rolno-leśne (drzewo na maszty okrętowe, popiół, len, konopie, zboże, wosk, skóry, futra) z północno-wschodnich rubieży Rzeczypospolitej. Miały miejsce wówczas kontakty handlowe Kłajpedy z polskim Gdańskiem i z Toruniem. Np. na jarmarkach w Kłajpedzie sprzedawano duże ilości pierników toruńskich. W 1635 roku bogaty gdańszczanin Jerzy Hewel w zamian za wystawienie 11 okrętów dla powołanej przez króla polskiego Władysława IV Komisji Okrętów otrzymał prawo pobierania ceł m.in. w Kłajpedzie. Różne były powiązania Kraju Kłajpedzkiego, z Polską aż do upadku Rzeczypospolitej pod koniec XVIII w. Np. 8 listopada 1672 roku ścięto tu uprowadzonego z Polski Krystiana (Chrystiana) Ludwika Kalkstein-Stolińskiego (ur. ok. 1630 w Prusach Książęcych), jednego z przywódców opozycji antyelektorskiej w Prusach Książęcych, rzecznika ich ponownego zespolenia z Polską, a w 1697 roku miejscowość Schwarzort na Mierzei Kurońskiej otrzymała prawa miejskie chełmińskie (od miasta Chełmna na polskim Pomorzu). Prawdopodobnie w tym okresie nastąpił niewielki napływ polskich kolonistów z Mazur w rejon Kłajpedy. Wskazywała na to nazwa kolonii Masuhren (Mazurski)-Matz pod Kłajpedą, która przetrwała aż do XX w. W latach 1657-1919 Kłajpeda była w granicach Prus i Niemiec. W 1724 roku elektor wydał zakaz osiedlania się Polaków w północnej części Prus (Królewiec, Kłajpeda. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku, w wyniku którego Prusy zagarnęły Pomorze i Warmię, pewna liczna Polaków znalazła się m.in. w Kłajpedzie, gdzie mieszkało również trochę katolików z pobliskiej Litwy i garstka niemieckich katolików. Wówczas biskup warmiński Ignacy Krasicki pomyślał o opiece duszpasterskiej nad nimi. Powierzył ich opiece polskich bernardynów z zakonnej prowincji „litewskiej”. Stąd w latach 1784-1828 istniała w Kłajpedzie rezydencja polskich bernardynów, związana z klasztorem bernardyńskim w Kretyndze, którą wsparła w 1790 roku zapisem 1000 złp starościna żmudzka Marcjanna Tyszkiewiczowa. Pierwszym przełożonym i proboszczem w Kłajpedzie był Euzebiusz Gross (1784-87), który w 1785 roku wzniósł w mieście pierwszy od czasów reformacji kościół katolicki p.w. Wniebowzięcia NMP; rezydencja zakonna została zbudowana przy kościele w 1789 roku. W 1828 roku przełożony, a zarazem proboszcz kłajpedzki, Placyd Prothmann został przez władzę zakonną odwołany do Kretyngi, a na jego miejsce nikt nie został wysłany, co oznaczało likwidację placówki polskich bernardynów w Kłajpedzie. Kłajpeda i Kraj Kłajpedzki mają swój udział również we współczesnej historii polskiej wojskowości i polskich powstaniach narodowych przeciw Rosjanom w 1830-31 (Powstanie Listopadowe) i 1863-64 (Powstanie Styczniowe). Otóż podczas wyprawy Napoleona na Moskwę w 1812 roku, na Żmudzi w lipcu tego roku był formowany polski 19 pułk piechoty z ochotników żmudzkich i do działań wojennych został włączony pod sam koniec tragicznej dla Francuzów kampanii moskiewskiej. W grudniu 1812 roku pułk dowodzony przez Augusta Radwana, nie wiedząc o ewakuacji Wilna, natknął się tam na ścigającą Francuzów armię rosyjską i musiał kilkakrotnie przebijać się do wycofującego się na północy, znad Dźwiny X korpusu MacDonalda. Pod Widzami na Wileńszczyźnie (po 1945 r. Białoruś), a następnie Tylżą (Prusy Wschodnie, dziś Sowick, Rosja) stoczył ciężkie walki z napierającymi kozakami. W kolejnej próbie - pod Kłajpedą wyczerpani żołnierze pułku walcząc w trudnych warunkach atmosferycznych „do ostatniego naboju” ulegli w końcu przewadze wojsk rosyjskich. Pułk stracił wówczas około 70% żołnierzy i praktycznie przestał istnieć. Podczas Powstania Listopadowego, po przegranej przez Polaków bitwie z Rosjanami pod Ostrołęką 26 maja 1831 roku, cały korpus (12 000 żołnierzy i 56 armat) pod dowództwem generała Antoniego Giełguda został skierowany na Litwę. Po drodze Polacy zmietli Rosjan pod Rajgrodem i w czerwcu dotarli w serce Litwy, pod Kiejdany, skąd ruszyli na Wilno. Po przegranej bitwie pod podwileńskimi Ponarami 19-20 czerwca gen. Giełgud w lipcu ruszył w kierunku Połągi, aby zdobyć wybrzeże żmudzkie. Doszło do kilku krwawych walk z przeważającymi siłami rosyjskimi, m.in. pod Szawlami. Nie widząc wyjścia, Giełgud, stojąc na czele jednego z 3 oddziałów swego korpusu, zdecydował się przekroczyć granicę Prus. Oddział ten, dowodzony teraz przez gen. Dezyderego Chłapowskiego, 13 lipca 1831 roku wszedł na terytorium Prus pod Packamohren. Wojska polskie złożyły broń i szeregowcy poszli na tułaczkę. Natomiast dowódców i wielu oficerów wtrącono do więzień, m.in. w Kłajpedzie. Tutaj więziono również powstańca Michała Chodźko (1808-1879), późniejszego poetę i polskiego działacza niepodległościowego na emigracji, przyjaciela Adama Mickiewicza, z którym w 1848 roku organizował Legion Polski we Włoszech. W Kłajpedzie znalazł się wówczas także pochodzący z Wielkopolski Karol Marcinkowski, lekarz sztabowy korpusu gen. Giełguda. W Kłajpedzie wybucha epidemia cholery i wówczas Marcinkowski przyczynił się do opanowania epidemii, za co magistrat Kłajpedy uroczyście mu dziękował. Z kolei podczas Powstania Styczniowego (1863-64) jednym z najbardziej naglących i równocześnie najtrudniejszych do rozwiązania problemów, jakie stanęły przed powstańczym Rządem Narodowym w latach 1862-1864, było zaopatrzenie powstańców w broń i amunicję. Podejmowano kilka razy bez sukcesu próbę przerzutu broni drogą morską na Litwę – w okolice Połągi. Ostatnią (znaną jako „wyprawa Łapińskiego”) kierował wojskowy działacz emigracyjny Teofil Łapiński. 4 czerwca 1863 roku ze szwedzkiego portu Malmo, a właściciel z Sundu, wyruszył z bronią, amunicją i 120 ochotnikami szkuner „Emilie” biorąc kurs na Kłajpedę. 11 czerwca „Emilie” zbliżyła się do Mierzei Kurońskiej na wysokości kąpieliska Schwarzort (obecna nazwa lit. Juodkrante), leżącego na południe od Kłajpedy. Stąd łodziami miano się przeprawić przez Zalew Kuroński w kierunku granicy rosyjskiej. W nocy rozpoczęto desant. Wszystko szło dobrze i w rejonie nie było pruskich patroli. Tymczasem gwałtowna fala zalała przeciążoną łódź, która zaczęła tonąć. Śmierć w falach morskich znalazło 24 ochotników. Krzyki tonących zaalarmowały mieszkańców Schwarzort i pruską straż graniczną. Zaniechano dalszych prób lądowania i „Emilie” powróciła do Szwecji. Z Kłajpedą związany jest jeszcze jeden polski epizod powstańczy: w 1846 roku planowane było nowe powstanie antyrosyjskie w Polsce, na czele którego miał stanąć Ludwik Mierosławski. Wyznaczył on prawnika, działacza demokratycznego i konspiratora wielkopolskiego Teofila Magdzińskiego na naczelnika powstania na Żmudzi. Magdziński w końcu stycznia 1846 roku wyjechał na Litwę, gdzie w Rosieniach miał nawiązać kontakt korespondencyjny z przywódcami powstania w Wilnie i zebrać żmudzkie i wschodniopruskie oddziały powstańcze, zająć Kowno, a po połączeniu się z oddziałami z Królestwa Polskiego udać się pod Dęblin. Tropiony usilnie przez agentów carskich musiał wyjechać do Kłajpedy, gdzie wkrótce został aresztowany przez policję pruską, wywieziony do Poznania i osadzony w cytadeli, z której w kwietniu zbiegł i udał się do Francji. W zbudowanej w latach 1865-71 twierdzy w Kłajpedzie służyło wielu polskich poborowych z zaboru pruskiego, a szczególnie Mazurów z Prus Wschodnich (Mazury). 1919-23 z ramienia Ligi Narodów tym niemieckim pod każdym względem miastem administrowała Francja; Mocarstwa Sprzymierzone starały się zapewnić Polsce wolny tranzyt przez port kłajpedzki i w latach 1921-23 w Kłajpedzie przebywał delegat rządu polskiego przy Komisji Międzysojuszniczej dr Marceli Szarota. 15 stycznia 1923 roku miasto zbrojnie zajęte przez Litwę, należało do niej do 1939 roku. Zdecydowane zachowanie Litwy w sprawie Kłajpedy w 1923 roku, przyjęte z dużym krytycyzmem przez Mocarstwa Sprzymierzone, przyczyniło się do szybkiego, bo już 15 marca 1923 roku, uznania granicy polsko-litewskiej przez Radę Ambasadorów w Paryżu (pozostawiającej Wilno i Wileńszczyznę po stronie przy Polsce), która w ten sposób uzyskała międzynarodowe uznanie prawne. Po nawiązaniu przez Polskę stosunków dyplomatycznych z Litwą wiosną 1938 roku, w Kłajpedzie został ustanowiony polski konsulat – jedynym konsulem był p. Weyers, gdyż 21 marca 1939 roku Niemcy zajęli Kłajpedę. W latach 1939-45 Kłajpeda ponownie należała do Niemiec, 1945-91 była w granicach Związku Sowieckiego i od 1991 roku ponownie należy do Litwy. W 2011 roku mieszkało tu 540 Polaków. Przyjechali tu oni z terenów sowieckiej Wileńszczyzny i sowieckiej Białorusi w poszukiwaniu pracy. Działa tu Oddział Związku Polaków na Litwie, czynny jest Klub Polski, a polskie msze są odprawiane w ośrodku franciszkańskim. W latach 2000-04 posłem na Sejm Republiki Litewskiej z okręgu wyborczego Kłajpeda był Jerzy Utowka (ur. 1956), z pochodzenia Polak, polityk, działacz mniejszości polskiej i rosyjskiej na Litwie. W założonej w 1971 roku Galerii Obrazów w Kłajpedzie jest „dział polski” - kolekcja obrazów, na którą składają się płótna takich polskich malarzy, związanych głównie z Wilnem, jak J. Damel, A. Romer, K. Rusiecki, W. Ślędziński, W. Smokowski, F. Smuglewicz, pochodzące ze zbiorów polskich, zagarniętych przez Sowiecką Litwę po 1940 roku. Miastami partnerskimi Kłajpedy są Gdynia, Szczecin i Nidzica. Jest tu polski Konsulat Generalny. Rozwija się współpraca gospodarcza Polski z Kłajpedą. Np. Przedsiębiorstwo Robót Czerpalnych i Podwodnych Spółka z Gdańska pogłębiało port w Kłajpedzie. Działa stała żegluga promowa między Gdańskiem i Kłajpedą. Odbywają się regaty Gdynia – Kłajpeda. Coraz więcej turystów polskich odwiedza Kłajpedę lub wypoczywa w kąpieliskach Mierzei Kurońskiej. W pruskiej Kłajpedzie urodził się Mateusz Praetorius (Pretoriusz) (1636-1707), od 1665 roku pastor protestancki, a, po przejściu na katolicyzm w 1684 roku, ksiądz katolicki - proboszcz na polskim Pomorzu – w Brodnicy, Starogardzie i Wejherowie, sekretarz i hagiograf króla Jana III Sobieskiego, z którego pomocą finansową prowadził badania nad historią Prus, czego owocem były dzieła: „Orbis Gothicus” (Oliwa 1688) i „Mars Gothicus” (Oliwa 1691) oraz Emma z Załuskich Ostaszewska (1831-1912 Wzdów koło Brzozowa na Podkarpaciu), pianistka i działaczka społeczna, wnuczka kompozytora Michała Kleofasa Ogińskiego (autora poloneza „Pożegnanie ojczyzny”), uczennica Karola Mikulego we Lwowie, wirtuozeria jej gry była powszechnie podziwiana („cudownie grała Chopina”) i jej brat Karol Bernard Załuski (1834-1919 Iwonicz-Zdrój), polski arystokrata, honorowy kawaler maltański, szambelan austriacki, minister pełnomocny i poseł nadzwyczajny na dworze perskim, dyplomata, językoznawca, orientalista, badacz języka i literatury koptyjskiej; Emma i Karol Bernard byli dziećmi Karola Załuskiego, marszałka szlachty powiatu upickiego na Litwie, jednego z przywódców polskiego Powstania Listopadowego na Litwie 1830-31, założyciela uzdrowiska Iwonicz-Zdrój, który po upadku powstania przeniósł się z rodziną do Kłajpedy. W Kłajpedzie zmarł pochodzący z Olecka na Mazurach Jan Karol Sembrzycki (1856-1919), działacz mazurski i wydawca polskiego z ducha pisma „Mazur” (1883-84), „Kalendarzy Prusko-Polskich” (1884 i 1885) i „Kalendarzy Ewangelicko-Polskich dla Mazur, Szląska i dla Kaszubów” (1886-90), autor ok. 150 opracowań historycznych i artykułów.
http://www.kworum.com.pl/
niem. Memel, miasto portowe na Litwie, nad Morzem Bałtyckim, w okręgu kłajpedzkim. Miasto w latach 1252-1466 było w rękach zakonu krzyżackiego i terenem wojen polsko-krzyżackich. Np. podczas polsko-krzyżackiej wojny 13-letniej (1454-66) w 1456 roku operowały na Bałtyku 24 gdańskie statki kaperskie, blokujące porty znajdujące się w rękach krzyżackich, w tym również i Kłajpedę. Podczas wojny toczonej w latach 1519-21, w 1520 roku pięć gdańskich okrętów wpadło do Kłajpedy, a ich zbrojne załogi zniszczyły miasto i pobiło flotę niemiecką posiłkującą wielkiego mistrza Albrechta. 1466-1657 wraz z Prusami Książęcymi Kłajpeda była lennem Polski. Był to najszczęśliwszy okres w dziejach Kłajpedy. Nie było żadnych wojen i od tej pory port w Kłajpedzie zaczął odgrywać pewną rolę w wielkim wówczas polskim eksporcie na Zachód. Przez port kłajpedzki wywożono głównie produkty rolno-leśne (drzewo na maszty okrętowe, popiół, len, konopie, zboże, wosk, skóry, futra) z północno-wschodnich rubieży Rzeczypospolitej. Miały miejsce wówczas kontakty handlowe Kłajpedy z polskim Gdańskiem i z Toruniem. Np. na jarmarkach w Kłajpedzie sprzedawano duże ilości pierników toruńskich. W 1635 roku bogaty gdańszczanin Jerzy Hewel w zamian za wystawienie 11 okrętów dla powołanej przez króla polskiego Władysława IV Komisji Okrętów otrzymał prawo pobierania ceł m.in. w Kłajpedzie. Różne były powiązania Kraju Kłajpedzkiego, z Polską aż do upadku Rzeczypospolitej pod koniec XVIII w. Np. 8 listopada 1672 roku ścięto tu uprowadzonego z Polski Krystiana (Chrystiana) Ludwika Kalkstein-Stolińskiego (ur. ok. 1630 w Prusach Książęcych), jednego z przywódców opozycji antyelektorskiej w Prusach Książęcych, rzecznika ich ponownego zespolenia z Polską, a w 1697 roku miejscowość Schwarzort na Mierzei Kurońskiej otrzymała prawa miejskie chełmińskie (od miasta Chełmna na polskim Pomorzu). Prawdopodobnie w tym okresie nastąpił niewielki napływ polskich kolonistów z Mazur w rejon Kłajpedy. Wskazywała na to nazwa kolonii Masuhren (Mazurski)-Matz pod Kłajpedą, która przetrwała aż do XX w. W latach 1657-1919 Kłajpeda była w granicach Prus i Niemiec. W 1724 roku elektor wydał zakaz osiedlania się Polaków w północnej części Prus (Królewiec, Kłajpeda. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku, w wyniku którego Prusy zagarnęły Pomorze i Warmię, pewna liczna Polaków znalazła się m.in. w Kłajpedzie, gdzie mieszkało również trochę katolików z pobliskiej Litwy i garstka niemieckich katolików. Wówczas biskup warmiński Ignacy Krasicki pomyślał o opiece duszpasterskiej nad nimi. Powierzył ich opiece polskich bernardynów z zakonnej prowincji „litewskiej”. Stąd w latach 1784-1828 istniała w Kłajpedzie rezydencja polskich bernardynów, związana z klasztorem bernardyńskim w Kretyndze, którą wsparła w 1790 roku zapisem 1000 złp starościna żmudzka Marcjanna Tyszkiewiczowa. Pierwszym przełożonym i proboszczem w Kłajpedzie był Euzebiusz Gross (1784-87), który w 1785 roku wzniósł w mieście pierwszy od czasów reformacji kościół katolicki p.w. Wniebowzięcia NMP; rezydencja zakonna została zbudowana przy kościele w 1789 roku. W 1828 roku przełożony, a zarazem proboszcz kłajpedzki, Placyd Prothmann został przez władzę zakonną odwołany do Kretyngi, a na jego miejsce nikt nie został wysłany, co oznaczało likwidację placówki polskich bernardynów w Kłajpedzie. Kłajpeda i Kraj Kłajpedzki mają swój udział również we współczesnej historii polskiej wojskowości i polskich powstaniach narodowych przeciw Rosjanom w 1830-31 (Powstanie Listopadowe) i 1863-64 (Powstanie Styczniowe). Otóż podczas wyprawy Napoleona na Moskwę w 1812 roku, na Żmudzi w lipcu tego roku był formowany polski 19 pułk piechoty z ochotników żmudzkich i do działań wojennych został włączony pod sam koniec tragicznej dla Francuzów kampanii moskiewskiej. W grudniu 1812 roku pułk dowodzony przez Augusta Radwana, nie wiedząc o ewakuacji Wilna, natknął się tam na ścigającą Francuzów armię rosyjską i musiał kilkakrotnie przebijać się do wycofującego się na północy, znad Dźwiny X korpusu MacDonalda. Pod Widzami na Wileńszczyźnie (po 1945 r. Białoruś), a następnie Tylżą (Prusy Wschodnie, dziś Sowick, Rosja) stoczył ciężkie walki z napierającymi kozakami. W kolejnej próbie - pod Kłajpedą wyczerpani żołnierze pułku walcząc w trudnych warunkach atmosferycznych „do ostatniego naboju” ulegli w końcu przewadze wojsk rosyjskich. Pułk stracił wówczas około 70% żołnierzy i praktycznie przestał istnieć. Podczas Powstania Listopadowego, po przegranej przez Polaków bitwie z Rosjanami pod Ostrołęką 26 maja 1831 roku, cały korpus (12 000 żołnierzy i 56 armat) pod dowództwem generała Antoniego Giełguda został skierowany na Litwę. Po drodze Polacy zmietli Rosjan pod Rajgrodem i w czerwcu dotarli w serce Litwy, pod Kiejdany, skąd ruszyli na Wilno. Po przegranej bitwie pod podwileńskimi Ponarami 19-20 czerwca gen. Giełgud w lipcu ruszył w kierunku Połągi, aby zdobyć wybrzeże żmudzkie. Doszło do kilku krwawych walk z przeważającymi siłami rosyjskimi, m.in. pod Szawlami. Nie widząc wyjścia, Giełgud, stojąc na czele jednego z 3 oddziałów swego korpusu, zdecydował się przekroczyć granicę Prus. Oddział ten, dowodzony teraz przez gen. Dezyderego Chłapowskiego, 13 lipca 1831 roku wszedł na terytorium Prus pod Packamohren. Wojska polskie złożyły broń i szeregowcy poszli na tułaczkę. Natomiast dowódców i wielu oficerów wtrącono do więzień, m.in. w Kłajpedzie. Tutaj więziono również powstańca Michała Chodźko (1808-1879), późniejszego poetę i polskiego działacza niepodległościowego na emigracji, przyjaciela Adama Mickiewicza, z którym w 1848 roku organizował Legion Polski we Włoszech. W Kłajpedzie znalazł się wówczas także pochodzący z Wielkopolski Karol Marcinkowski, lekarz sztabowy korpusu gen. Giełguda. W Kłajpedzie wybucha epidemia cholery i wówczas Marcinkowski przyczynił się do opanowania epidemii, za co magistrat Kłajpedy uroczyście mu dziękował. Z kolei podczas Powstania Styczniowego (1863-64) jednym z najbardziej naglących i równocześnie najtrudniejszych do rozwiązania problemów, jakie stanęły przed powstańczym Rządem Narodowym w latach 1862-1864, było zaopatrzenie powstańców w broń i amunicję. Podejmowano kilka razy bez sukcesu próbę przerzutu broni drogą morską na Litwę – w okolice Połągi. Ostatnią (znaną jako „wyprawa Łapińskiego”) kierował wojskowy działacz emigracyjny Teofil Łapiński. 4 czerwca 1863 roku ze szwedzkiego portu Malmo, a właściciel z Sundu, wyruszył z bronią, amunicją i 120 ochotnikami szkuner „Emilie” biorąc kurs na Kłajpedę. 11 czerwca „Emilie” zbliżyła się do Mierzei Kurońskiej na wysokości kąpieliska Schwarzort (obecna nazwa lit. Juodkrante), leżącego na południe od Kłajpedy. Stąd łodziami miano się przeprawić przez Zalew Kuroński w kierunku granicy rosyjskiej. W nocy rozpoczęto desant. Wszystko szło dobrze i w rejonie nie było pruskich patroli. Tymczasem gwałtowna fala zalała przeciążoną łódź, która zaczęła tonąć. Śmierć w falach morskich znalazło 24 ochotników. Krzyki tonących zaalarmowały mieszkańców Schwarzort i pruską straż graniczną. Zaniechano dalszych prób lądowania i „Emilie” powróciła do Szwecji. Z Kłajpedą związany jest jeszcze jeden polski epizod powstańczy: w 1846 roku planowane było nowe powstanie antyrosyjskie w Polsce, na czele którego miał stanąć Ludwik Mierosławski. Wyznaczył on prawnika, działacza demokratycznego i konspiratora wielkopolskiego Teofila Magdzińskiego na naczelnika powstania na Żmudzi. Magdziński w końcu stycznia 1846 roku wyjechał na Litwę, gdzie w Rosieniach miał nawiązać kontakt korespondencyjny z przywódcami powstania w Wilnie i zebrać żmudzkie i wschodniopruskie oddziały powstańcze, zająć Kowno, a po połączeniu się z oddziałami z Królestwa Polskiego udać się pod Dęblin. Tropiony usilnie przez agentów carskich musiał wyjechać do Kłajpedy, gdzie wkrótce został aresztowany przez policję pruską, wywieziony do Poznania i osadzony w cytadeli, z której w kwietniu zbiegł i udał się do Francji. W zbudowanej w latach 1865-71 twierdzy w Kłajpedzie służyło wielu polskich poborowych z zaboru pruskiego, a szczególnie Mazurów z Prus Wschodnich (Mazury). 1919-23 z ramienia Ligi Narodów tym niemieckim pod każdym względem miastem administrowała Francja; Mocarstwa Sprzymierzone starały się zapewnić Polsce wolny tranzyt przez port kłajpedzki i w latach 1921-23 w Kłajpedzie przebywał delegat rządu polskiego przy Komisji Międzysojuszniczej dr Marceli Szarota. 15 stycznia 1923 roku miasto zbrojnie zajęte przez Litwę, należało do niej do 1939 roku. Zdecydowane zachowanie Litwy w sprawie Kłajpedy w 1923 roku, przyjęte z dużym krytycyzmem przez Mocarstwa Sprzymierzone, przyczyniło się do szybkiego, bo już 15 marca 1923 roku, uznania granicy polsko-litewskiej przez Radę Ambasadorów w Paryżu (pozostawiającej Wilno i Wileńszczyznę po stronie przy Polsce), która w ten sposób uzyskała międzynarodowe uznanie prawne. Po nawiązaniu przez Polskę stosunków dyplomatycznych z Litwą wiosną 1938 roku, w Kłajpedzie został ustanowiony polski konsulat – jedynym konsulem był p. Weyers, gdyż 21 marca 1939 roku Niemcy zajęli Kłajpedę. W latach 1939-45 Kłajpeda ponownie należała do Niemiec, 1945-91 była w granicach Związku Sowieckiego i od 1991 roku ponownie należy do Litwy. W 2011 roku mieszkało tu 540 Polaków. Przyjechali tu oni z terenów sowieckiej Wileńszczyzny i sowieckiej Białorusi w poszukiwaniu pracy. Działa tu Oddział Związku Polaków na Litwie, czynny jest Klub Polski, a polskie msze są odprawiane w ośrodku franciszkańskim. W latach 2000-04 posłem na Sejm Republiki Litewskiej z okręgu wyborczego Kłajpeda był Jerzy Utowka (ur. 1956), z pochodzenia Polak, polityk, działacz mniejszości polskiej i rosyjskiej na Litwie. W założonej w 1971 roku Galerii Obrazów w Kłajpedzie jest „dział polski” - kolekcja obrazów, na którą składają się płótna takich polskich malarzy, związanych głównie z Wilnem, jak J. Damel, A. Romer, K. Rusiecki, W. Ślędziński, W. Smokowski, F. Smuglewicz, pochodzące ze zbiorów polskich, zagarniętych przez Sowiecką Litwę po 1940 roku. Miastami partnerskimi Kłajpedy są Gdynia, Szczecin i Nidzica. Jest tu polski Konsulat Generalny. Rozwija się współpraca gospodarcza Polski z Kłajpedą. Np. Przedsiębiorstwo Robót Czerpalnych i Podwodnych Spółka z Gdańska pogłębiało port w Kłajpedzie. Działa stała żegluga promowa między Gdańskiem i Kłajpedą. Odbywają się regaty Gdynia – Kłajpeda. Coraz więcej turystów polskich odwiedza Kłajpedę lub wypoczywa w kąpieliskach Mierzei Kurońskiej. W pruskiej Kłajpedzie urodził się Mateusz Praetorius (Pretoriusz) (1636-1707), od 1665 roku pastor protestancki, a, po przejściu na katolicyzm w 1684 roku, ksiądz katolicki - proboszcz na polskim Pomorzu – w Brodnicy, Starogardzie i Wejherowie, sekretarz i hagiograf króla Jana III Sobieskiego, z którego pomocą finansową prowadził badania nad historią Prus, czego owocem były dzieła: „Orbis Gothicus” (Oliwa 1688) i „Mars Gothicus” (Oliwa 1691) oraz Emma z Załuskich Ostaszewska (1831-1912 Wzdów koło Brzozowa na Podkarpaciu), pianistka i działaczka społeczna, wnuczka kompozytora Michała Kleofasa Ogińskiego (autora poloneza „Pożegnanie ojczyzny”), uczennica Karola Mikulego we Lwowie, wirtuozeria jej gry była powszechnie podziwiana („cudownie grała Chopina”) i jej brat Karol Bernard Załuski (1834-1919 Iwonicz-Zdrój), polski arystokrata, honorowy kawaler maltański, szambelan austriacki, minister pełnomocny i poseł nadzwyczajny na dworze perskim, dyplomata, językoznawca, orientalista, badacz języka i literatury koptyjskiej; Emma i Karol Bernard byli dziećmi Karola Załuskiego, marszałka szlachty powiatu upickiego na Litwie, jednego z przywódców polskiego Powstania Listopadowego na Litwie 1830-31, założyciela uzdrowiska Iwonicz-Zdrój, który po upadku powstania przeniósł się z rodziną do Kłajpedy. W Kłajpedzie zmarł pochodzący z Olecka na Mazurach Jan Karol Sembrzycki (1856-1919), działacz mazurski i wydawca polskiego z ducha pisma „Mazur” (1883-84), „Kalendarzy Prusko-Polskich” (1884 i 1885) i „Kalendarzy Ewangelicko-Polskich dla Mazur, Szląska i dla Kaszubów” (1886-90), autor ok. 150 opracowań historycznych i artykułów.
http://www.kworum.com.pl/