Kopciowo - Kapčiamiestis okr. olicki

KOPCIOWO - Kapčiamiestis, miasteczko w okręgu olickim, koło Łoździeji, 10 km od obecnej granicy z Polską. Stanowiło dziedzictwo rodu Kopciów, a na pocz. XVIII w. przeszło w ręce Ogińskich. Hrabia Mikołaj Ogiński ufundował tu kościół w 1729 roku. 1807-15 w granicach Księstwa Warszawskiego i 1815-1915 Królestwa Polskiego (Kongresówki). Kopciowo i okolicę zamieszkiwało wielu Polaków. Po przegranej I wojnie światowej i w chwili opuszczania przez wojska niemieckie Suwalszczyzny, Niemcy pozwolili zająć ją wojskom litewskim. Polacy, stanowiący na Ziemi Sejneńskiej większość mieszkańców zaprotestowali przeciwko temu, chwytając za broń. W nocy 22/23 sierpnia 1919 roku doszło do powstania przeciw Litwinom zorganizowanego przez miejscową Polską Organizację Wojskową. Opanowano Sejny, a potem przejściowo także Kopciowo, Wiejsieje i Łoździeje. Natomiast podczas wojny polsko-bolszewickiej i pośredniej polsko-litewskiej (nacjonalistyczna i antypolsko nastawiona Litwa wspierała militarnie najazd bolszewików na Polskę), wojska polskie po zwycięskiej bitwie warszawskiej w połowie sierpnia 1920 roku przystąpiły do pogoni za cofającym się wrogiem, aby go ostatecznie pobić. Musiało to doprowadzić do konfrontacji zbrojnej z wojskiem litewskim, które stało w drodze wojskom polskim. 19 września rozpoczęła się akcja wojsk polskich (2 armia gen. Edwarda Rydza-Śmigłego) na froncie północnym: Suwalszczyzna-Litwa-Grodzieńszczyzna. Wydzielona grupa skrzydłowa, złożona z 4 brygady jazdy, suwalskiego pułku piechoty i 2 baterii artylerii polowej, otrzymała rozkaz wyruszenia z Augustowa, sforsowania Niemna między południowymi terenami Litwy (na południe od Mięciun) a Grodnem i marszu w kierunku wschodnim celem przecięcia dróg z Lidy i Wilna. Drewniany most na Niemnie w Druskiennikach miał kluczowe znaczenie dla ataku polskiej Północnej Grupy Uderzeniowej podczas stoczonej tu wkrótce wielkiej z zwycięskiej dla Polaków Bitwy Niemeńskiej. W dniach 19-23 września 1920 roku doszło do starć zbrojnych pomiędzy siłami polskimi a litewskimi. Wojska polskie stoczyły w rejonie Kopciowa (1 pułk piechoty, 3 Brygada Piechoty Legionów i IV Brygada Jazdy) po raz pierwszy od czasów pogańskiej Litwy zacięte walki z Litwinami. Obrona litewska została przełamana, a głównemu zgrupowaniu wojsk litewskich groziło zniszczenie; tylko szybka jego ucieczka w głąb terytorium litewskiego uratowała większość tego zgrupowania. Tym niemniej Litwini ponieśli dotkliwą porażkę w walce z Polakami na całym tym terenie (także w rejonie Wiejsiej) – stracili 12 dział, wielu zabitych i ponad 1700 jeńców i dalszych 80 jeńców w Druskiennikach, gdzie Polacy zdobyli w stanie nieuszkodzonym most na Niemnie. Maszerujące za kawalerią polską dywizje piechoty w szeregu starć skutecznie wyeliminowały z walki dalsze oddziały wojska litewskiego, które w czasie całej Bitwy Niemeńskiej nie zagrażały już tyłom polskiej grupy uderzeniowej. W okresie międzywojennym Litwini prowadzili brutalną litwinizację miejscowych Polaków. W Kopciowie urodził się Czesław Sosnowski (1867-1916), polski organista i kompozytor, wychowanek szkoły muzycznej w Warszawie, długoletni organista w kościołach katolickich w Petersburgu (które miały charakter głównie polski). W Kopciowie znajduje się grób Emilii Broel-Plater (1806 Wilno – 23 XII 1831), polskiej hrabianki, kapitana Wojska Polskiego w czasie Powstania Listopadowego 1830-31, dowódcy sformowanego przez siebie oddziału partyzanckiego, który początkowo liczył 280 strzelców, kilkuset chłopów kosynierów i 60 kawalerzystów, i który dzielnie walczył na obszarze prawie całej Litwy. Ciężko chora znalazła schronienie w gościnnym dworze Ignacego Abłamowicza w Justianowie, w niedalekiej odległości od Kopciowa. Jej pomnik nagrobny to obelisk z ciemnoszarego granitu zwieńczony krzyżem z oryginalną polską inskrypcją istnieje do dzisiaj. Przed nim granitowy głaz z napisem polskim "Mów Wieczny Pokoy", prawdopodobnie z pierwotnego pomnika. Rodzina Broel-Platerów pochodziła z Inflant Polskich (dziś Łotwa). Platerowie wiązali swoje osobiste i rodzinne życie ze sprawą Polski i byli gorącymi patriotami, którzy wnieśli znaczny wkład w rozwój kultury polskiej. W ramach litwinizacji polskiej historii Litwy, centrum Kopciowa Litwini postawili pomnik Emilii Plater jako ich bohaterki narodowej. Na cokole wyryty jest cytat z wiersza Adama Mickiewicza „Śmierć pułkownika”, przetłumaczony na język litewski. http://www.kworum.com.pl/