Bilcze, pow. zaleszczycki

Bilcze, z przysiółkiem Manastyrek, wieś, pow. zaleszczycki, nad Seretem z lew. brz., o 2 mile od Zaleszczyk. Przestrzeni posiadłość większa obejmuje roli or. 1369, łąk i ogrodów 95, past. 125, lasu 1336 morg.; posiadłość mniej, roli ornej 3668, łąk i ogrod. 284, past. 321 morg. Ma też dużą winnicę. Ludność rzym. kat. 102, gr. kat. 2096, izrael.- 57, razem 2255. Należy do rzym. kat. parafii w Głęboezku, gr. kat. par. ma w miejscu, która należy do dekanatu skalskiego dyecezyi lwowskiej; w wioskach Bilcze, Dobrykąt liczy 2816, wManasterku 261, razem 3173 parafian. Ma też szkołę 1-klasową. P. Kirkor w rysie swej „Wycieczki na Podole", opisuje słynną jaskinię w Bilezu w ten sposób: wejście do jaskini jest na niwie, nizkie, tak, że na czworakach z dziesięć kroków pełzać potrzeba; następnie wchodzi się do salonów, kuratyrzy, istnego labiryntu," tak, że zapuszczać się w głąb bez szpagatu jest istotnie nieniebezpiecznie. Jaskinie mają alabastrowe ściany, stalaktytami okryte, wysokości dwu metr. 70 cmt., i chociaż pan Kirkor z p. S. Koziebrodzkim półtorej godziny w głąb się zapuszczali, mimo tego u kresu jaskiń nie stanęli. Nachylenie jest tak wielkie, że nawet w środku miejscami iść wyprostowanym nie można. Tyle pan Kirkor. Pierwszą wiadomość o jej odkryciu podał nieznany niemiecki, literą D. podpisany autor w wychodzącem we Lwowie r. 1822 czasopiśmie niemieckiem „Miscellen" Nr. 60, gdzie skreślił zdarzenie odkrycia tej jaskini przez Jana Chmieleckiego, dzierżawcę Bilcza, oraz przedmioty podówczas w niej znalezione, mianowicie kości ludzkie i zwierzęce, naczynia gliniane, monety rzymskie: Honoryusza i Hadriana, i inne rzeczy. Widoczna, że już za czasów rzymskich była znaną i zamieszkałą. Oryginalne sprawozdanie odnalezienia jaskini w Bilczu posiada gabinet archeologiczny uniwersytetu jagielońskiego. Czyt. „Beschreibung der bei Bilcze, Czortkower Kreises in Galizien, Podolischer Gegend, entdeckten unterirdischen Hoehlen". Hormayr's Arch. 1823, Nr. 57, sq. Właścicielem B. jest Adam ks. Sapieha
[SGKP]