DATNÓW - Dotnuva, miasteczko na Litwie, w okręgu kowieńskim, w rejonie kiejdańskim, na terenie polskiej enklawy w Litwie Kowieńskiej - Laudzie. Polski Datnów zaistniał po raz pierwszy pod rokiem 1585, kiedy to wierszopis i pamiętnikarz oraz sekretarz króla Stefana Batorego Eliasz Pielgrzymowski (zm. 1604) wydał w tym roku dziełko „De heroibus in Dei Ecclesia liber unus”, które 27 II 1585 roku zadedykował w Datnowie swemu królowi. Barokowy kościół p.w. Objawienia NMP i zespół klasztorny bernardynów są fundacją z 1636 roku Władysława Brzostowskiego i jego żony Konstancji z Mleczków; 1701 – 1864 był tu klasztor polskich bernardynów. Obecne zabudowania zakonne zostały wzniesione przez zakonników w latach 1773-90. W latach 1796-1831 bernardyni prowadzili tu polską szkołę. W XVI w pobliskiej Akademii zbudowano dwór, w którym dzisiaj mieści się Akademia Rolnicza, która ma polskie korzenie; ukończył ją m.in. Janusz Jagmin (1896-1948), inżynier rolnik, od 1936 roku profesor polskiego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, a po wojnie Uniwersytteu Poznańskiego. W 1637 roku Datnów otrzymał prawa miejskie od króla Władysława IV; nowe przywileje miasteczku nadał w 1777 roku król Stanisław August Poniatowski. Właścicielem Datnowa był m.in. Wiktor Konstanty Mleczko (zm. 1679), pułkownik, starosta generalny żmudzki pochodzenia polskiego, który w 1656 roku został dowódcą generalnego pospolitego ruszenia żmudzkiego przeciwko Szwedom i zdrajcy Januszowi Radziwiłłowi. Ostatnimi polskimi właścicielami Datnowa (XVIII w. – 1867) byli Chrapowiccy, po których zachował się dwór. Zakonnicy brali udział w Powstaniu Listopadowym 1830-31 i Powstaniu Styczniowym 1863-64; podczas Powstania Listopadowego przeor datnowski Antoni Dauksza zorganizował i dowodził oddziałem partyzanckim, a zakonnicy: Ferdynanad Prokopowicz, Wenanty Kowalewski i Wincenty Kowalewski zostali zesłani na Sybir za udział w Powstaniu Styczniowym. Klasztor został zamknięty przez władze carskie w 1864 roku. Przed uzyskaniem niepodległości przez Litwę w 1918 roku w Datnowie mieszkało dużo Polaków; znalazło to nawet odzwierciedlenie w aktualnym wówczas powiedzeniu "od Janowa do Datnowa wszędzie słychać polska mowa"; w liczącej w 1897 roku 5000 parafian parafii datnowskiej było 4000 Polaków. W latach 80. XIX w. wikariuszem był tu m.in. ks. Feliks Serejko, który utworzył tu tajną szkołę polską i sam uczył w niej religii. Niestety, parafianie datnowscy, tak jak zdecydowana większość Polaków na Litwie Kowieńskiej, ulegli w większości litwinizacji prowadzonej brutalnie przez władze przedwojennej Litwy i następnie sowieckiej Republiki Litewskiej; szereg z nich zostało wywiezionych na Sybir w 1940 roku przez sowieckie NKWD, niektórzy zostali wywiezieni przez Niemców na przymusowe roboty do Niemiec w latach 1943-44, inni uciekli do Polski lub na Zachód przed ponownie zbliżającą się Armią Czerwoną w 1944 roku, a dla części udało się repatriować do Polski w 1945 roku. Przed kościołem zachował się nagrobek w języku polskim ks. Hipolita Baronasa zmarłego w 1912 roku, a na cmentarzu zachowało się jeszcze trochę grobów polskich, m.in. piękny zabytkowy nagrobek rodziny Zawkiewiczów, któremu grozi jednak przewrócenie się, chociaż jest wyjątkowym zabytkiem architektonicznym, ale dla Litwinów, niestety jest on polskiego pochodzenia więc jest skazany na samozniszczenie. Szkołę w Datnowie ukończył Józef Bowkiewicz (1794-1866), polski duchowny katolicki, prałat prepozyt kapituły wileńskiej i 1863-66 wikariusz generalny diecezji wileńskiej. Urodzili się tu: Bronisław Żongołłowicz (1870-1944 Wilno), polski ksiądz katolicki, prawnik, od 1919 roku profesor prawa kanonicznego polskiego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, 1930-36 wiceminister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, 1930-35 poseł na Sejm RP; Ischak Rubinstein (1888-1945), rabin wileński, polski parlamentarzysta: 1922-30 i 1938-39 senator i 1935-38 poseł na Sejm RP; Wacław Daszkiewicz (1893-1958), generał Ludowego Wojska Polskiego. http://www.kworum.com.pl/
