Giełgudyszki - Gelgaudiškis okr. mariampolski

GIEŁGUDYSZKI - Gelgaudiškis,
w okręgu mariampolskim. W 1504 roku król polski Aleksander Jagiellończyk darował tutejsze dobra swojemu sekretarzowi Sapieżycowi protoplascie spolonizowanemu później rodu magnackiego Sapiehów. Następnie dobra były własnością polskich rodów Massalskich, Dembińskich, Oziembłowskich, Giełgudów, Czartoryskich (wznieśli tu kościół w 1585 r.), baronów pruskich von Keudell i od 1900 do 1925 roku Komarów (klucz ten, złożony z 20 folwarków o powierzchni 11 000 ha, za cenę 1 miliona rubli nabyła Róża z książąt Woronieckich Władysławowa Komarowa). Bogata biblioteka pałacowa składała się głównie z dzieł polskich i francuskich. Zgromadzone tu zbiory sztuki przepadły podczas I wojny światowej. Władze litewskie, walczące z Polakami na Litwie Kowieńskiej, w 1925 roku zabrały Komarom klucz bez odszkodowania i rozparcelowały między Litwinami, a w pałacu umieściły dom dziecka, później szkołę. W latach 1807-15 Giełgudyszki leżały w granicach Księstwa Warszawskiego i 1815-1915 Królestwa Polskiego (Kongresówki). Do szkoły podstawowej w Giełgudyszkach uczęszczał Antoni Marciński (1821-1906), polski teolog, kanonik łowicki i wicerektor Akademii Duchownej w Warszawie. W Giełgudyszkach urodzili się: Andrzej Kazimierz Giełgud (zm. 1711), sekretarz króla Jana Kazimierza, pisarz wielkolitewski Rzeczypospolitej, poseł na sejmy – w 1685 i 1688 roku marszałek sejmu, stronnik króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, w 1674 roku członek rady przy prymasie Polski w czasie bezkrólewia; Antoni Giełgud (1792-1831), generał wojsk Królestwa Polskiego, uczestnik Powstania Listopadowego 1830-31, zasłużył się w bitwach pod Wawrem, Białołęką i Rajgrodem, natomiast po skierowaniu swych wojsk na Litwę poniósł szereg klęsk: Hieronim Kajsiewicz (1812-1873), uczestnik Powstania Listopadowego 1830-31, polski kapłan i kaznodzieja (od 1841), w 1842 współzałożyciel polskiego zakonu Zmartwychwstańców, pisarz religijny, spowiednik m.in. Cypriana Kamila Norwida i Zygmunta Krasińskiego. http://www.kworum.com.pl/