Sołtys, sołtystwo

Sołtys, sołtystwo.
Sołtys, sołtystwo czyli sołectwo. W czasach gdy ziemi
pustej było dużo a osadników mało, książęta, królowie,
panowie i duchowni, zakładając nowe wioski, stanowili
w nich sołtysów czyli zwierzchników, którzy mieli
obowiązek starać się o nowych osadników, zarządzać gromadą,
naznaczać podwody, poprawiać drogi i mosty, strzedz
całości granic, wybierać daniny, dziesięcinę i czynsze,
donosić o zbrodniach i sądzić wszystkie sprawy pomniejsze. Ta
właśnie władza sądowa stanowiła w Niemczech główny
obowiązek wiejskiego sołtysa, który nazywał się tam Schuld-
heiss (od Sehuld w starej niemczyźnie: występek, kara),
zatem schuldJieiss był to w Niemczech sędzia wiejski. W
Polsce gdy zaczęto nad nowemi osadami stanowić podobnych
zwierzchników, przerobiono ich niemiecką nazwę na zgo-
dniejszą z polskim językiem sołtys, szołtys, a Schuldheiss-
amt na sołtystwo, sołectwo. Polacy sołtysa po łacinie zwali
scultetus, a sołectwa scultetiae. Sołtysowi na upoważnienie
dawano kilka włók ziemi i pewne korzyści, jak np. młyn,
karczmę, rybołóstwo, z uwolnieniem od wszelkich
powinności. Z czasem włożono na sołtysów obowiązek służby
wojskowej w razie wojny. Wójei i sołtysi tern się między
sobą głównie różnili, że gdy wójt był zwierzchnikiem
miasteczka osiadłego na prawie niemieckiem, to sołtys był
zwierzchnikiem wioski lub kilku wiosek osiadłych na
prawie polskiem. Za Piastów sołtysami zostawali kmiecie,
którzy potem wskutek służby rycerskiej przechodzili na skar-
tabellów i szlachtę. Później sejmy zalecały wójtostwa i
sołtystwa oddawać zasłużonym krajowi żołnierzom. Ponieważ
każda okolica miała swój gród warowny czyli zamek, służba
zatem wojskowa sołtysa polegała głównie na obronie grodu
najbliższego, gdzie na czele gromady swoich kmieci stawał,
zwoził żywność, daniny, drzewo, naprawiał wały i palisady,
utrzymywał porządek i rozkazywał gromadzie, która
przybyła schronić się do zamku w razie niebezpieczeństwa.
Pewne różnice w obowiązkach zależały od tego, czy sołtys
był z dóbr królewskich, szlacheckich lub duchownych.
Sołtysi z dóbr królewskich odbywali częściej służbę wojskową
w polu. Jeżeli sołtys był szlachcicem, osoba jego nie
traciła szlachectwa, jeżeli był kmieciem, sołtystwo ułatwiało
mu zasłużenie na szlachectwo. "W większych sołtystwach,
sołtysi miewali swoich kmieci i czynszowników.
http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetada ... C9339C77-1