Chorąży, po łacinie vexillifer

Chorąży, po łacinie vexillifer, nazywany inaczej pro-
pornik, t. j. ten który dzierży przed wojskiem chorągiew,
proporzec, czyli jak dziś mówią sztandar. Statut litewski
powiada: „Chorąży, kiedy chorągiew będzie trzymał, ma
mieć na sobie zbroję dobrą, a chorągiew sam chorąży
w ufle swym ma dzierżeć". Zdaje się nie ulegać
wątpliwości, że chorążowie muszą być w Polsce tak dawni jak
hufce rycerstwa polskiego. Gallus Masława mazowieckiego
i wojewodę Skarbimira z XI wieku chorążymi nazywa,
urzędowe zaś wzmianki o chorążych sięgają czasów
Łokietka. Na pogrzebie Kazimierza Wielkiego było 12-tu
chorążych z 12-tu województw czyli ziem, ówczesną Polskę
składających. Chorąztwo stało się urzędem koronnym i
ziemskim. Przed królem nosił chorągiew chorąży koronny czyli
wielki, na czele zaś rycerstwa wojewódzkiego chorąży
ziemski. Oprócz chorążego wielkiego koronnego i wielkiego
litewskiego byli jeszcze dwaj chorążowie nadworni:
koronny i litewski, których obowiązkiem było zastępowanie
przy królu wielkich koronnych. Miejsce chorążych było
po podkomorzych tak wśród urzędników koronnych jak
ziemskich. Przy koronacyi króla, przy odbieraniu przysięgi
od miast po koronacyi, przy hołdach książąt lennych, na
pogrzebach, na pospolitem ruszeniu i wielkich
uroczystościach, chorąży wielki koronny z chorągwią wielką koronną
po prawej strome osoby króla przed marszałkiem wielkim
koronnym stał, szedł lub jechał. Chorąży zaś wielki
litewski z chorągwią wielkiego księstwa po lewej stronie króla.
Pod nieobecność chorążych wielkich i nadwornych przy
jakiejkolwiek uroczystości zastępowali ich chorążowie
ziemscy. Na pogrzeb Zygmunta Augusta w r. 1573 byli wszyscy
wezwani.
http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetada ... C9339C77-1