Krakuszowice, pow. wielicki

Krakuszowice, Krakoszowice, Krakusowice, wieś, w pow. wielickim, par. rzym.-katol. w Niegowicy, o 10 kil. od Bochni, o 12 od Wieliczki, ma 350 mk. rzym.-katol. Pos. więk. Jaworskiego wynosi 283 mr. roli w glebie urodzajnej, glinkowej, i 176 mr. lasu jodłowego; pos. mniej. 330 mr. roli w ogóle. K. graniczą na płd. z Niegowicią, na wsch. z Wiatowicami, na zachód z Cichawą, a na płn. ze Szczytnikami. K. położone 237 m. npm., na wyniosłem wzgórzu, z którego ku południowi uroczy widok na dolinę rzeki Raby aż do Tatr sięga. Na północ widać z wierzchołka wzgórza dolinę Wisły zasiedloną licznemi wsiami, z których znaczniejsze: klas/,tor Staniątki i miasteczko Niepołomice z puszczą niepołomską. W ogrodzie przy dworze znajduje się mogiła olbrzymich rozmiarów, 10 m. wys., na niej odwieczny dąb, dziś już obumierający ze starości, i dwie lipy. O tej mogile niesie podanie, jakoby była współczesna kopcowi Krakusa na Krzemionkach przy Krakowie. Tu ma leżeć Krakusa syn starszy, który zginął z ręki młodszego brata podstępnym sposobem na polowaniu, a to w celu objęcia zwierzchnictwa po ojcu. W K. przebywał jenerał Kościuszko, zanim go powołano na naczelnika powstania 1794 r. Należały K. dawniej do Kępińskich i Roemerów, a w XV w. do Jana Stanisława i Gotarda Rawitów (Dług. Lib. ben. 1, 101 i II, 117). Między K. I Wiatowicami leży cmentarz kalwińskiej rodziny Dębickich, przez długie lata dziedziczącej K. i Wiatowice.
[SGKP]