Obroszyn, pow. gródecki

Obroszyn, wś w pow. gródeckim, 18 kim. na wsch. od sądu pow. w Gródku, 5 kim., od urz. poczt, w Bartatowie, 14 kim. ode Lwowa, tuż na zach. od przystanku kolei Albrechta w Basiówce a 6 kim. od st. kol. Karola Ludwika w Zimnejwodzie-Rudno. Na zach. leży Bartatów, na płd.-zach. i płd. Stawczany, na wsch. Basiówka, na płn. Zimnawódka, na płn.–wsch. Zimnawoda (3 ostatnie w pow. lwowskim). Wieś leży w dorzeczu Dniestru za pośrednictwem pot. Stawiska al. Stawczanki, dopływu Szczerka. Potok ten płynie wzdłuż zach. granicy O., od płn. na płd. i zabiera tu kilka strug powstających w stronie płn.-wsch. Główna część zabudowań leży prawie w środku obszaru, bliżej cokolwiek granicy wsch. (wznieś, średnie do 315 mt.); na płn. od nich leży grupa domów Bukowina, u stóp lesistego wzgórza t. n. (wznieś. 335 mt.) a na zach, i płd.-zach. leżą części wsi i grupy domów: Przyszlaki, Mrozy, Marepy i Lasowa. Na płn.-wsch. leży las Bukowina., Obszar płn.–zach. zwie się Husakówką. Środkiem wsi idzie gościniec wiodący ze Lwowa na Lubień i Rudki do Sambora, a narożnik płn. przerzyna goecinióc lwowsko przamyski. Własn. witjk. (lwowskiego arcybiskupstwa łacińskiego) ma roli or. 202, łąk i ogr. 169, past. 34, lasu 368 mr.; własn. mn. roli or. 898, łąk i ogr. 451, past. 302, lasu 28 mr. W r. 1880 było 1047 mk. w gm., 59 na obsz, dwor. (między nimi 270 obrz. rz.-kat.). Par. rz.-kat. w miejscu, dek. szczerzecki. Do par. należą: Bartatów z Wolą Bartatowską i Stawczany z Ferdynandówką. Parafią fundował w r. 1793 arcyb. lwowski Ferdynand Onufry Kicki. Kośoiół murowany, konsekrowany w r. 1791 p. wez. Podniesienia ś. Krzyża. Znajduje się tu także letni pałac arcybiskupi, wzniesiony staraniem i kosztem arcyb. Skarbka w r. 1730, ozdobiony pięknym ogrodem. W pałacu tym znąjdnją się portrety wszystkich arcybisk. lwowskich, a między nimi oryginalny portret Krystyna z Ostrowa de Gozdawa, pierwszego arcybisk. halickiego obiz, łac. (ob. Album powszechne, Lwów 1860, zesz. I, str. 21). W pałacu tutejszym umarł d. 25 paździor. 1780 r. arcyb. Sierakowski a d. 15 stycznia r. 1812 arcybisk. Kicki. Zwłoki przewieziono d. 19 stycznia do Lwowa, do kościoła oo. bernardynów, a po odprawionych nabożeństwach odwieziono napowrót do O. i złożono w tamtejszym kościele. Par. gr.-kat. także w miejscu, dek. szczerzecki. Do tej parv należą Bartatów i Basiówka. We wsi jest cerkiew p. wez. ś. Dymitra i szkoła etat. 1-lclas. O. był dawniej królewszczyzną. Wykaz dóbr arcybisk. lwowskich podany w t. V, str. 529. W r. 1456 zastawił go Kazimierz Jagiellończyk wraz z innemi miejscowościami Piotrowi Szamotulskiemu, kasztel, poznańskiemu, w długu 1300 grzywien i 1650 złot. węgier., które u niego był zaciągnął na zapłatę wyprawy do Prus (A. G. Z., t. II, str. 151). W r. 1465 pozwala Kazimierz Grzegorzowi z Sanoka, arcybisk. lwowskiemu, wykupić na własną korzyść wieś królewską O. z rąk Piotra z Szamotuł za zwrotem temuż sum, za które wieś tę w zastawie trzymał (A. G. Z., t. II, str. 183). Tegoż roku poświadczają Piotr z Branic, sędzia, i Jan z Wysokiego, podsędek, ziemscy lwowscy, że Piotr z Szamotuł odebrał od Grzegorza z Sanoka, arcyb. lwowskiego, 300 grzywien, jako część wykupu za O. (ib., str. 186), a nieco później w tymże roku poświadczają Stanisław z Chodcza, woj. ruski, ssta kamieniecki i halicki, Piotr z Bronie, sędzia, i Jan z Wysokie-' go, podsędek ziemscy lwowscy, jako komisarze królewscy, że Grzegorz z Sanoka spłacił Piotrowi z Szamotuł 600 grzywien zwykłej monety i odebrał od niego w zastawie w tej sumie trzymaną wieś królewską O. (ib., str. 187). W r. 1466 poświadczają Piotr z Branic i Jan z Wysokiego toż samo (ib., str. 191). Przy tej sposobności oznaczono granice O. Poczynały się one od lasu Wierzchowiaka nad rzeką Szkło aż do Podłubskiej lub Podburskiej grobli; od tej do glinnych dołów aż do rzeczki Rudki, a tą rzeczką idąc aż do miejscowości Trymdemby i do grobli Hiobowskiej, ztamtąd rzeczką Warsownieą do lasu Porudzieńskiego, od tego lasu do rzeczki Studenice aż do Glinnej góry koło młyna Starzyckiego i tak idąc kołem aż do początku lasu szczekielskiego. Nazwy powyżej przytoczone, wyłącznie polskie, świadczą, że ludność tej okolicy była już w owym czasie przeważnie polska (ob. „Ziemia lwowska za rządów polskich w XIY i XV w." p. A. hr. Stadnickiego, Bib. Ossol., t. III, 1863, Str. 48). W r. 1431 nadał Władysław Jagiełło na własność kapitule metropolitalnej 40 łanów ziemi w Dąbrowie i w lasach pomiędzy wsiami z jednej strony Skniłowem, Obroczynem i Stawczanami, z drugiej Hodowicą aż do drogi wiodącej do Szczei ca (A. G. Z., III, str. 201). W r. 1458 poświadczają Jan z Wysokiego, podsędek Rusi generalny, i Stanisław Stachira ze Srok, jako pustkę między wsiami Skniłowem, O. i Stawczanami, a wsiami Hodowice i Sokolniki oddali w posiadanie kanonikom lwowskim
[SGKP]