Kupnowice Nowe, pow. rudecki

Kupnowice Nowe i Stare (po rus. Kupnowyozi), wieś, w pow. rudeckim, 12 km. na wsch. od sądu powiat, i urzędu poczt, w Rudkach. Na zach. leża Kościelniki, Kropielniki i Waukowice, na płd. Błożew Dolna, Ostrów i Koniuszki Sieniawskie, na wsch. Szeptyce i Rozdziałowice, na płn. Mokrzany Wielkie (w pow. mościskim). Wzdłuż granicy połnocnej płynie od płn. zach. na płd. wsch. Wiszenka, zwana w dalszym biegu Wisznią (dopływ Sanu). Płd. kończynę obszaru przepływa pot. Łączny również oi płn. zach. na płd. wsch.; w środko wej części obszaru leżą dokoła cerkwi zabudowania K. Starych, a tuż na płd. zach. od nich osada niemiecka K. Nowe (Neu-Kupnowitz). We wsch. stronie obszaru wznosi się wzgórze Ilruszka (al. Kupnowice) do 317 m. Własność mniej, ma roli or. 1573, łąk i ogr. 279, pastw. 113 mr. Według spisu z r. 1880 było w Ii Nowych 243, w K. Starych 684 mk. (obrz. gr.-katol. z wyjątkiem kilkunastu rzym.-katol. i ewang. w K. Nowych). Parafia rzym.-katol. w Rudkach, gr. kat. w miejscu, należy do dek. komarniańskiego a dyecezyi przemyskiej i ma filie w Rozdziało wicach i w Błożwi Dolnej. We wsi jest cerkiew, w K. Starych szkoła etat. 1-klas., a w K. Nowych szkoła ewangelicka. Za czasów polskich należała wieś do dóbr koronnych w ekon. samborskiej a ziemi przemyskiej. Był klucz kupnowski z folw, i wsiami: Kupnowice, Błożew, Mistkowice, Zarajsko z intratą (według inwentarza z r. 1768) 5290 złp. 26 gr. Po zaborze przyłączono ten klucz do Sambora. W lustracyi ekonomii samborskiej (Rkp. Ossoliń. Nr. 1255, fol. 53) za czasów Jana III czytamy o kluczu kupno wskim: „Tego klucza zastaliśmy dzierżawcę Jmć. Pana Pienyczeyka, hospodara wojewodę mołdawskiego, któremu JKM jako wygnańcowi, klucz ten miłościwie nadać raczył". Następuje potem opis dworu kupnowskiego; o wsi zaś Kupnowicach czytamy: „Wieś ma łanów 7 a więc ćwierci 28 '. „Maxym Horodyski i Roman Zygan, wyłączywszy sobie 4 ćwierci gromadzkiego gruntu na hajduka recenter obrócili i od wszelkich powinności się uwolnili. Co że jest przeciwko wyraźnemu prawu, które auctionem privatam picchoty wybranieckiej nie pozwala, ponieważ numerus hajduków według dawnych ordynacyj integer zostaje, te 4 ćwierci do gromadzkich gruntów przyłączamy i aby z nich takoweż powinności publiczne i prywatne, jako insi ludzie we wsi z gruntów swoich oddają, pełnili i oddawali, decydowaliśmy i exekucyą tegoż dworowi kupniowskiemu zleciliśmy. Ochraniając ubogich poddanych postanowiliśmy, aby, jeśli będą chcieli sami puste role zasiewać, tedy bliżsi będą do tego, niżeli obcy skąd inąd. Do klucza należą wsie: Rozdziało wice, Błożew, Szeptyce, Mistkowice i Zarajsko". Extrakt inwentarza ekon. Samborskiej z r. 1760 (Rkp. Ossoliń. Nr. 1632) podaje następujące ciekawe szczegóły: „Klucz kupnowski tworzą: dwór i folwark kupnowski, wieś Kupnowice, Błożew, Mistkowice, Rozdziałowice, Szeptyce i Zarajsko. Suma intraty tego klucza 5000 złp." K. były wsią dziei dziczną, gdyż dzielnica Odi owąźów w w. XV z Kupnowic się pisała. Jan III dał ją w posiadanie Petraozykowi, bojarowi wołoskiemu, który przed bitwą chocimską do wojsk polskich przeszedł (tak podaje Siarczyński, ob. rkp. Ossol. Nr. 1825, różniąc się od powyżej przytoczonego wyciągu z lustracyi odbytej za czasów Jana III). Na polach tutejszych, mianowicie w miejscu „Mogiłki", są ślady dawnego cmentarzyska, gdzie wyorywano niekiedy sprzęty kamienne i bronzowe, szczególnie po stronie wschodniej od Rozdziałowic i południowej od Błożwi. Na uwagę zasługują również nazwy pól: Lutomir, Turkowa dolina, Ilajki (Gajki) i t. p.
[SGKP]