Poznachowice DolnePoznachowice Dolne i Górne, w dok. Pomachowycze, Posnaohouicz, Posnachowycze inferior, dwie wsie, pow. wielicki. P. Dolne w par. Wiśniowa, P. Górne w par. Raciechowice. Leżą w okolicy podgórskiej i lesistej, nad Krzywąrzeką, uchodzącą z praw. brzegu do Raby i przy gościńcu z Dobczyc do Mszany Dolnej. Mimo nazwy P. Dolne położone ku południowi, mają położenie więcej wzniesione (396 mt.),
Górne zaś leżą niżej (328 mt.). Obydwie tworzą długą ulicę wzdłuż rzeki i gościńca. Zarówno ku zachodowi jak i wschodowi zamykają dolinę rzeczną lesiste pasma. Gleba glinkowa, z pokładem piaskowcowym. Najbliższym szczytem jest Grodzisko (623 mt.), góra stercząca stożkowo, na której znajdują się odłamy obrobionego ciosu, jakby przygotowane do jakiejś budowy. P. Górne graniczą na płn. z Wolicą, attyn. Raciechowic; P. Dolne zaś na płd. z Lipnikiem i Wiśniową (3 kim.). Od zach. graniczą obydwie wsi z Glichowem a od wsch. przez lesiste góry z Zagartowicami i Krzesławicami. P. Dolne mają 46 dm. i 286 mk., 283 rz.-kat. i 3 izrael. Obszar więk. pos. (spadkobiercy Aleksego Bilińskiego) wynosi 47 roli, 7 łąk i 6 mr. past.; mn. pos. 261 roli, 61 łąk i ogr„ 44 past. i 14 mr. lasu. Za Długosza (L. B., II, 182) P. Dolne były własnością Raczyechowskiego; gruntów szlacheckich tutaj wówczas nie było, kmiecie zaś płacili dziesięciny klasztorowi szczyrzyckiemu, dając prócz tego plebanowi w Wiśniowy mierzycę jęczmienia i owsa za meszne. W r. 1581 trzymał wś tę Lubomirski (Pawiński, Małop., str. 41). Miała ona wówczas 11 półłanków kmiecych, zagrodę bez roli, 3 komorn. z bydłem, tyluż bez bydła i 1 rzemieśl. P. Górne składają się z 51 dm. i 273 mk. a na obszarze większej pos. 4 dm. i 21 mk., 17 rz.-kat. a 4 izr. Obszar większy (Al. Przyborowski) wynosi 109 roli, 5 łąk i ogr., 5 past. i 393 mr. lasu; pos. ran. 227 roli, 62 łąk i ogr., 58 past. i 24 mr. łasa. Pierwszą wzmiankę o tej wsi znajdujemy w przywileju biskupa krak. Prandoty z 12 maja 1264 r. (Kod. Małop., wyd. Piekos., str. 84), w którym ten biskup nadaje klasztorowi szczyrzyckiemu dziesięciny z wsi Poznachouicz, Goslachum (? dziś nie istnieje) i Dlichow (Glichów), w wysokości 10 grzywien. Za Długosza (L. B., II, 132) były tu role szlacheckie i kmiece; w r. 1490 należała wieś do ststwa dobczyckiego (Malop., 449), w roku zaś 1581 była własnością Sziradzkiego (ibid., 50) i składała się z 3 łanów kmiecych, 1 zagrodn. z rolą i 1 komorn. bez bydła.
[SGKP]