Poznań - Ratusz z wieżą, pokrytą miedzią, 214 stóp wysoką, na której dotrwał dotąd orzeł polski, stoi w Starym Rynku. Orzeł z herbem króla i Rzeczypospolitej na piersiach, z dokumentem wzniesienia wieży, monetami współczesnemi, 4 ewangieliami i relikwiami w swem wnętrzu, zatknięty został na szczycie wieży w dniu 19 czerwca 1783 r. Na jednej z pomniejszych wieżyczek umieszczone są trzy z kamienia wy ciosane głowy, które wyobrażać mają Lecha, Czecha i Rusa. Posągi tych trzech braci stać miały dawniej na wieży, którą burza zwaliła w r. 1725. Dolne gmachy ratusza, stawiane około r. 1556 przez Włocha Jana Chrzciciela del Quadro, są sklepione; dwupiętrowa galerya, której dolna część ma 106 stóp, a druga 123 stóp wysokości, ozdobioną jest w głównej facyacie wizerunkami królów, malowanemi niegdyś przez Franciszka Cieleckiego, a obecnie prawie całkiem zatartemu W sali posiedzeń radców miejskich wiszą portrety niektórych królów polskich i stoi posąg Stanisława Augusta naturalnej wielkości. W gmachach ratusza mieści się bogate archiwum miejskie i biblioteka. Przed ratuszem stoi wodotrysk z grupą przedstawiającą porwania Prozerpiny, i pręgierz, stawiany w r. 1535. Rycinę pręgierza zamieszcza Przyj. Luda (VIII, 1, z r. 1841). Kronika miejska wspomina o pręgierzu już pod r. 1459. Dzieje ratusza, związane ściśle z lokacyą miasta na prawie niemieckiem, sięgają niezawodnie r. 1253. Główną podstawą do kształtu ratusza dzisiejszego była budowa z r. 1514. Pożary i pioruny niszczyły zwykle pewne tylko części gmachu, które następnie naprawiano i przerabiano. Ostatnią ta • ką reparacyą podjęto około r. 1780 staraniem Kazimierza Raczyńskiego, który uzyskał na ten cel 35,000 złp. z skarbu koronnego. W gmachach ratusza sądziły się roki ziemskie poznańskie, w r. 1635 przeniesiono tu księgi ziemskie. Wizerunek ratusza z XVI w. znajduje się w dziele Brauna (Teatrum Orbis) a dzisiejszego we Wspomn. Wielkopolski Raczyńskiego, w Tyg. Illustr. (z 1867 r., III, 227—8), w Jahrbuch d. K. preus. Kunstsammlungen (z 1886 r.). [SGKP]
