Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Skwierczyńscy, Stańscy, Soszyńscy, Sosnowscy

9.05.2009 19:20
Skwierczyńscy, Stańscy, Soszyńscy, Sosnowscy
Napisał Robert
czwartek, 01 luty 2007


Skwierczyńscy, Stańscy i Soszyńscy vel Sosnowscy

Stany na Podlasiu!
Nie wszystkim rodzinom szlacheckim z Podlasia udaje się odszukać piętnastowieczne korzenie. W przypadku rodów Wrotnowskich, Skwierczyńskich, Stańskich i Soszyńskich znani s± jednak ich przodkowie z tego okresu osadniczego.

Współcze¶nie w Polsce mieszka ponad 800 osób posługuj±cych się nazwiskiem rodowym Skwierczyński. Nazwiska Stański używa obecnie ponad tysi±c osób. Znacznie więcej, bo ponad 2 tys. osób, nosi nazwisko Soszyński. Jeszcze liczniejsz± grupę stanowi± Sosnowscy – mieszka ich w Polsce 18,5 tys. Z kolei Wrotnowscy nie należ± dzi¶ do licznie reprezentowanych rodów – to nazwisko nosi zaledwie sto kilkadziesi±t osób.

Dwie wsie o nazwi Skwierczyn

Skwierczyn Ruski i LackiDzi¶ Skwierczyn dzieli się na dwie wsie: Skwierczyn Lacki i dawniejszy Skwierczyn Ruski. Pierwszy leży na terytorium powiatu siedleckiego, drugi sokołowskiego.

W pocz±tkach XV w. były to prawdopodobnie jednolite dobra ziemskie należ±ce do rodziny Skwierczyńskich herbu ¦lepowron. W wyniku podziałów rodzinnych i sprzedaży maj±tek ten około połowy piętnastego stulecia rozpadł się na dobra Skwierczyn Duży i Mały. Ten pierwszy w bliżej nieznanych okoliczno¶ciach pod koniec XV w. trafił w inne ręce.

Najstarszym znanym zapisem odnosz±cym się do przodka Skwierczyńskich jest informacja z 1429 r. o niejakim Jakuszu ze Skwierczyna, który wtedy darował czę¶ć swojej ziemi w Skwierczynie Małym (Lackim) ko¶ciołowi w Paprotni. Oprócz tego wiemy jeszcze z tego dokumentu o innych ze Skwierczyńskich: braciach Stanisławie i Szczepanie. Około połowy XV wieku w dokumentach kancelarii ziemskiej drohickiej pojawiaj± się następni przedstawiciele należ±cy do tego rodu ze Skwierczyna, tj. Piotr (1452), Stanisław (1454), Wawrzyniec (1456), Mikołaj i Paweł (1458). Ten ostatni wdał się w jakie¶ zatargi z księdzem Wojciechem, proboszczem z Wyroz±b, popieraj±c w 1476 r. pretensje księdza Piotra, plebana z Kożuchowa. Nieporozumienia wywi±zały się pewnie po wcze¶niejszym przył±czeniu wsi Skwierczyn do parafii Wyrozęby na mocy dekretu biskupa łuckiego Marcina.

Z kolei historyk Witold Semkowicz podaje informację o niejakim Banachu ze Skwierczyna, który wymieniony został w 1453 r.

Jak podaje Tomasz Jaszczołt w latach 1474–1484 występował również Jan Skwierczyński, którego bratankami byli: Skwierczyński zwany Bujno, Jan, Wojciech i Paweł – bracia ze Skwierczyna. Oprócz nich wiemy także o niejakim Mikołaju Skwierczyńskim (1474).

Pod koniec XV w. Skwierczyn Ruski znalazł się w większo¶ci w rękach Marcina W±sowskiego, potem w 1504 r. trafił w ręce jego brata Stanisława, który nie posiadał męskiego potomstwa. Skwierczyn Ruski odziedziczyła zatem jedna z jego dwóch córek – Katarzyna, żona Stanisława Olędzkiego. Dobra te należały póĽniej aż do drugiej połowy XVII w. do Olędzkich. W 1528 r. Skwierczyńscy ze Skwierczyna wystawili dwóch konnych żołnierzy na popis pospolitego ruszenia do Drohiczyna. Zachowały się prawie kompletne spisy mieszkańców ze wsi Skwierczyn Lacki, z czasów popisu wojskowego (1567) i przysięgi na wierno¶ć Koronie (1569), w których odnajdujemy szereg przedstawicieli Skwierczyńskich występuj±cych w drugiej połowie XVI w.

Stany na Podlasiu

Podobnie jak Skwierczyn, tak i dobra Stany wkrótce po nadaniu rozpadły się na dwa pomniejsze działy – Stany Małe i Duże. Nie wyklucza się też możliwo¶ci, że jedne z nich weszły w posiadanie innej rodziny, która przybrała następnie od swoich posiadło¶ci nazwisko Stańscy. Wskazywać mog± na to dwie poszlaki.

Pierwsza z nich mówi o tym, że jedni Stańscy podawali jako swój herb Prusa, drudzy mieli za klejnot Dołęgę. Najstarszym znanym dokumentem odnosz±cym się do tej okolicy jest informacja o niejakim Mikołaju ze Stanów, wymienianym w 1458 r. Kolejne wiadomo¶ci s± już póĽniejsze. Na ich podstawie można zidentyfikować dwie odrębne rodziny Stańskich. Do pierwszej grupy należ± niechybnie synowie Piotra zwanego też Piechalem. Byli nimi wzmiankowani bracia: Jan, Jakub, Stanisław, Mikołaj i Wojciech, kiedy to w 1476 r. dokonali pomiędzy siebie podziału ojcowizny w Stanach na Podlasiu. Znamy również niejakiego Marka zwanego Dołężycem, zapewne z tej gałęzi Stańskich. W następnych latach bracia ci prowadzili zamiany czę¶ci ojcowizny pomiędzy sob±. Łatwo ich odróżnić od pozostałych dziedziców dóbr Stany, gdyż używali oni przydomków Piechal – Piechalowiczowie lub Dołęga – Dołężycowie.

Drug± rodzin± Stańskich ze Stanów, któr± można wyodrębnić w końcu XV w., byli Stańscy używaj±cy zawołania Paluch. Jeden z ich potomków – Maciej Paluch Stański – w 1543 r. udowodnił swoje szlachectwo z herbem Prus. Do Paluchowiczów Stańskich ze Stanów zaliczali się występuj±cy w roku 1477 r. w s±dzie drohiczyńskim: Mikołaj, Maciej, Stanisław, Jan i ¦więtosław.

W 1528 r. na przegl±d pospolitego ruszenia do Drohiczyna Stańscy ze Stanów wystawili też dwóch konnych żołnierzy. Dwadzie¶cia trzy podpisy dziedziców ze Stanów znalazły się na li¶cie przysięgaj±cych na wierno¶ć Koronie w Drohiczynie po przył±czeniu województwa podlaskiego do Polski. Niektóre herbarze przydaj± Stańskim z Podlasia również herb Ogończyk.

Soszyńscy i SosnowscyWzdłuż rzeczki Sosinki położona była inna okolica szlachecka zwana Sosn±. W jej skład wchodziło już w pocz±tkach XVI w. kilka niewielkich wiosek o tej samej nazwie głównej, czyli Sosna, a różni±cych się w nazwach wtórnych np. Kozółki, Trojanki i Korabie. Dobra te w pierwszej połowie XV w. znajdowały się w rękach rodziny Przesmyckich, konkretnie za¶ należały do braci Bogusława i Misztaka z Przesmyk. Nie gospodarzyli oni jednak tu długo, bowiem jeszcze w tym samym okresie odsprzedali dobra Sosna na Podlasiu innej rodzinie szlacheckiej, której pierwsze ¶lady odnajdujemy w zachowanych dokumentach z połowy piętnastego stulecia.

W 1458 r. niejaki Wojciech z Sosny zastawił czę¶ć tutejszej ziemi Janowi z Sosny, wył±czył jednak spod zastawu młyn. Czę¶ć Przesmyckich nie pogodziła się ze sprzedaż± dóbr Sosna, bowiem jeszcze w latach 1463–1465 miały miejsce w s±dzie drohiczyńskim sprawy o nieprawne posiadanie czę¶ci zmieni w dobrach Sosna przez Soszyńskich. Z jednej strony występował Maciej Przesmycki, syn Misztaka, z drugiej – Bartłomiej i Jan Soszyńscy z Sosny. S±d nie uznał jednak pretensji Przesmyckich. W 1504 r. odnotowano w dokumentach zapis odnosz±cy się do Stanisława Soszyńskiego, gdzie znajdujemy podany jego herb Korab.

W 1528 r. Soszyńscy wystawili ze swoich dóbr Sosna na Podlasiu czterech konnych żołnierzy. W 1580 r. podatek króla Stefana Batorego razem z dóbr Ruciany, Wyszomierz i Sosna Kicki płacili w imieniu reszty współdziedziców Aleksander Ruciński i Hieronim Wyszomierski.

Sosna długi czas należała terytorialnie do parafii Rozbity Kamień. W XVII w. wł±czono j± w skład parafii w Suchożebrach. W archiwach tej ostatniej zachowały się wzmianki o płac±cych dziesięcinę na rzecz tego ko¶cioła Soszyńskich: Marku, Macieju z Sosny Kicek i Sosnowskich: Marcinie i Macieju również z Sosny Kicek (1690–1700).

DARIUSZ KOSIERADZKI (Życie Sokołowa 24 XI 2006)

Dane uzupełniające:

STAŃSCY

najstarsze zapisy w księgach drohickich:

1474 r. Jan ze Stanów, Jakub brat stamtąd
1474 r. Mikołaj i jakub ze Stanów bracia
1476 r.Stanisław ze Stanów
1476 r. Marek ze Stanów Dolaszyc
1476 r. Jan ze Stanów
1477 r. Jan de Stany
1476 r. Bartłomiej ze Stanów
1477 r. Jan Piechalowicz de Stany, Jakub ze Stanów brat Jana
1477 r. Anna ze Stanów córka Myślibora
1482 r. Jan Dołęga Stański
1482 r. Jakub ze Stanów
1482 r. Jan Piechalowicz de Stany, Wojciech Dołęga in Stany
1484 r. Anna ze Stanów sprzedała częśc Janowi i Stanisławowi Dołędze

Przysięga na wiernośc Koronie Drohiczyn 1569 r.:

Stany:
Walenty syn Macieja
Stanisław syn Macieja
Jan syn Macieja
Adam syn Wojciecha
Jan syn Wojciecha i od ojca niemocnego
Mikołaj syn jana
Mikołaj "Pirchał?" syn Jana
Wojciech Stański
Jan syn Stanisława
Szczęsny syn Stanisława
Salomon syn Jana
Jagna wodowa po Jakubie od ojca swego Jana
Jan syn Pawła
Walenty syn Macieja
Szczęsny syn Marcina
Donat syn Jana
Walenty syn Walentego
Andrzej syn Macieja
Andrzej syn Jakuba
Paweł syn Stanisława
Krzysztof syn Stanisława
Jakub syn Macieja
Marcin syn Włodka

SKWIERCZYŃSCY

najstarsze wpisy w księgi drohickie (XVw.):

1473 r. Mikołaj Skwirczyński (Skwierczyński)
1474 r. Jan ze Skwierczyna
1481 r. Jan Skwirczyński stryj, Bujno, Jan, Wojciech i Paweł bracia ze Skwierczyna

W. Semkowicz - Wywody szlachectwa...:

str.236 1453 r. Drohiczynn - Banach de Skwirczyno
str.242 - 23 XI 1529 r. Drohiczyn - Jan na Skwierczynie

Popis pospolitego ruszenia 1567 r.

Ze Skwierczyna:

Stanisław syn Wojciecha - klacz, miecz
Mikołaj syn Szczęsnego - klacz, miecz
Bartosz syn Pawła - pieszo, rohatyna, siekiera
Matys syn Pawła - klacz
Jan "Tesla?" - wysłał syna na klaczy z rohatyną
Matys syn Jana - klacz, rohatyna
Stanisław syn Wojciecha - klacz, miecz
Antoni syn Wojciecha - pieszo, rohatyna, siekiera
Florian syn Jana - klacz, miecz
Florian syn Walentego - pieszo, miecz
Jan "Papa" - klacz, miecz
Stanisław syn Andrzeja - klacz, miecz
Florian syn Jana - klacz, miecz
Mikołaj syn Wojciecha wysłał syna Wojciecha na klaczy z mieczem
Antoni syn Jana - klacz, rohatyna
Wawrzyniec syn Olechna (Aleksandra) - klacz, miecz
Maciej syn Szczęsnego - klacz, miecz
Jan syn Szczęsnego - pieszo, kord
Wojciech syn Jana - pieszo, rohatyna
Szczęsny syn Stanisława - koń, miecz
Maciej syn Wojciecha - koń, miecz
Stanisław syn Piotra - koń

Przysięga na wiernośc Koronie, Drohiczyn 1569 r.:

ze Skwierczyna:

Stanisław syn Wojciecha
Jan syn Tomasza
Mikołaj syn Szczęsnego
Mikołaj syn Szczęsnego
Jan syn Szczęsnego
N.... syn Jana i za ojca swego ..... (luki w tekście)

Skwierczyn Lacki:

Malcher syn Mikołaja
Maciej syn Wojciecha
Mikołaj syn Wojciecha
Maciej syn Pawła
Bartłomiej syn Pawła
Florian syn Walentego
Maciej syn Jana
Paweł syn Jana
Wojciech syn Jana
Stanisław syn Andrzeja
Stanisław syn Piotra
Aleksy (Aleksander) syn Pawła
Antoni syn Jana
Andrzej, Piotr, Wojciech, Szczęsny synowie Stanisława
Stanisłw syn Wojciecha
Antoni syn Wojciecha

SOSZYŃSCY czasem SOSNOWSCY (gniazdo Sosna Kiczki, Sosna Kozółki)

Przysięga na wiernośc Koronie Drohiczyn 1569 r.

"Kiczki Sosnowo"

Stanisław syn Mikołaja dziedzic z Kiczek Sosnowa

Popis pospolitego ruszenia 1567 r.

Sosna Kozółki:

Michał syn Stanisława - klacz
Jan syn Stanisława - klacz, miecz
Sebastian syn Pawła - klacz, miecz
Jan syn Pawła "Kostielkowicz?" (ros.) - klacz, miecz
Maciej.....


http://www.zsokolowa.com/index.php?opti ... &Itemid=46