Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Dowspuda pow. augustowski

5.12.2017 11:56
Dowspuda
Folwark, powiat augustowski, gmina Dowspuda, parafia Janόwka, odl. od Suwałk 15 wiorst, od Augustowa 20 wiorst; liczy 6dm, 64mk. Leży w pobliżu osady Raczki. W 1823 Ludwik Pac były generał wojsk polskich, wzniόsł w Dowspudzie wspaniałą rezydencję (manoir) na wzόr angielskich zamkόw, w stylu ostrołukowym. Prześliczny był to gmach, zdobny w dzieła, rzeźby, freski, galeryę obrazόw itp. Dziś w ruinie opustoszały. Pac, jako angloman zagorzały, sprowadzał ludzi z Anglii, gospodarstwo na wzόr angielski urządzał i nadawał folwarkom miana: Hawelok, Nowa Szkocya. W 1817 Pac założył tu bielarnię płόtna na sposόb angielski. Upadła przecie dla braku materyału do bielenia. (Opis i widok Dowspudy podał Tygodnik Ilustrowany z 1865, Nr. 276, tudzież Pamiatnaja kniżka suwalskiej gubernii za 1872).
Gmina Dowspuda, powiat augustowski, parafia Janόwka, liczy ludności 7796, rozległości 25476 mόrg, sąd gminny okr. I i stacja pocztowa w Augustowie o 20 wiorst. W gminie znajduje się browar 1, fabryk świec 2, garbarni 2, młynόw 2. W skład gminy wchodzą: Adamowo-bieda, Chodorki, Chomątowo, Dąb, Dowspuda, Grabowo wieś i folwark, Iwanόwka, Janόwka-Kordon, Janόwka-poparafialna, Janόwka-prywatna, Janόwka rządowa, Jankielόwka, Jaśki, Jewy, Korytki wieś i kolonia, Lipόwka, Mazurki, Mazurki-nowe, Michaliszki, Mikołajewsk, Moczydły, Newyork, Nowosielc, Nowy-Dworek, Okόł, Ostrόwek, Otnogi, Planta, Podlipόwka, Podmoczydły, Podtopiłόwka, Podwitόwka, Posielanie, Prawda, Pruska-mała, Pruska-wielka, Raczki, Rogόwek, Rutki-nowe, Rutki-stare, Sołdacka-Słoboda, Suchochodorki, Szkocya, Ślepsk, Torpiłόwka, Ucinki, Witόwka, Witόwka-kolonia, Witόwka-kordon, Wronowo wieś i kolonia, Wysokie, Zajaśki, Zalesie i Załkie.
Dobra ziemskie Dowspuda z miasteczkiem Raczki, niegdyś w ich skład wchodzącym, w gubernii suwalskiej, powiecie augustowskim położone, w połowie zeszłego wieku były własnością Jόzefa Paca, starosty chwejdańskiego i żony jego Balbiny z Wołłowiczόw. W dobrach tych jest wieś kościelna Janόwka, należąca niegdyś wraz z dobrami Dowspuda do Stanisława Rudominy Dusiackiego starościca herbopolskiego, ktόry dokumentem fundacyjnym w 1623 w Wilnie, za wiadomością i pozwoleniem Eustachego Wołłowicza, biskupa wileńskiego, wydanym, kościόł poprzednio już w majętności Janόwka zbudowany nadał gruntem, robociznami i ordynarią, a obok tego przeznaczył fundusz na utrzymanie przy tymże kościele szpitala na sześciu mężczyzn i tyleż kobiet. Dobra Dowspuda w 1835 skonfiskowane zostały i obecnie rozdzielone na kilka części przeszły na donację i rozprzedane osobom prywatnym. Podług opisu z 1845 dobra donacyjne Dowspuda nadane generał-lejtnantowi Sulemie w 1836 składają się z folwarku Szkocya z attynencyami Planta, Pacianowo, Witόwka, rozległości 1746 mόrg, folwark Korytki Wielkie mόrg 142, folwark Wronowo albo Jόzefowo mόrg 339, folwark Nowy York mόrg 398, folwark Witόwka mόrg 274, młyn wodny, krupiarnia i tartak w Chodorkach albo Rynkόwku, lasy z odpadkami i osadami leśnymi mόrg 2219, rezydencya Dowspuda, grunta dworskie Dzimowizna mόrg 148, za Jabłońskiemi mόrg 504, za Wysoką mόrg 55, przy Plancie mόrg 8, pod Rudnikami mόrg 179, łąki w obrębie Masalszczyzna i Mazurki mόrg 95, razem powierzchni dworskiej mόrg 6104. Wieś Chomątowo z gruntem mόrg 301, wieś Jaśki mόrg 728, wieś Jankielowka mόrg 430, wieś Jabłońskie mόrg 894, wieś Korytki małe mόrg 219, wieś Lipόwka mόrg 806, wieś Moczydły mόrg 451, wieś Mała Pruska mόrg 621, wieś Sucha i Chodorki oraz Wόjtostwo Chodorki mόrg 830, wieś Wronowo mόrg 527, wieś Wysokie mόrg 502, ogόł gruntόw włościańskicn mόrg 6354. Dobra Raczki pozostały przy rządzie. Br.Ch. [SGKP]