Księżopolscy herbów Lubicz, Jastrzębiec Ślepowron

Księżopolscy herbów Lubicz, Jastrzębiec Ślepowron
Napisał Robert
środa, 24 maj 2006
Księżopolscy herbów Lubicz, Jastrzębiec Ślepowron

Najstarszy znany dokument, wymieniający przedstawiciela rodu Księżopolskich, pochodzi z 1425 r.

Chodzi o odpis tzw. „Oblaty”, podanej do aktów ziemskich drohickich przez Aleksego Toczyskiego dnia 21 czerwca 1558 roku. Dotyczy on wydarzenia znacznie wcześniejszego tj. udowodnienia szlachectwa m.in. przez Stanisława z Księżopola, przed sądem ziemskim dobrzyńskim w Rypinie na Mazowszu. Stało się to za panowania Władysława II Jagiełły w 1425 r.

Stanisław na Księżopolu

Wówczas wspomniany „Stanislaus de Kxiezopolie” wraz z innymi rycerzami, dzięki poręczeniu krewnych z północno – zachodniego Mazowsza wykazał, że jest herbu Lubicz i należy do stanu szlacheckiego, co potwierdziła kancelaria królewska. Dlatego nie powinna nas zdziwić póĽniejsza informacja heraldyków o tym, że Księżopolscy zamieszkiwali w wiekach XVII – XIX także ziemię dobrzyńską. Notabene stąd pochodził poseł na sejm elekcyjny w 1697 r. – Szymon Księżopolski. W następnym stuleciu posiadali tu swoje majątki jego potomkowie Bartłomiej i Paweł Księżopolscy, a w poł. XIX w. mieszkał tu August Księżopolski, w latach 1841 – 1870 urzędnik sądowy.

Inne wzmianki z XV i XVI w.

Oprócz wspomnianego już Stanisława Księżopolskiego stare dokumenty sądowe wspominają też innych przedstawicieli tego rodu, jak też ich bliskich sąsiadów np. Mścisława z Księżopola (1450), Jakuba „Jałmużnę” (1476), braci Mikołaja i Budka (1478), czy Stanisława „Smolaka” (1486). Jabłonowski podaje, że Księżopolskich na Podlasiu nazywano także Kniaziopolskimi, a jeden z ich przydomków rodowych, brzmiał „Miazga” i był przez nich dość długo używany. W 1499 r. Kniaziopolscy sprzedają dobra Pierzchały, leżące nad Liwcem, a nabywcą jest „Jan Litawor Chtebtowicz”. W 1528 r. na przegląd wojskowy do Drohiczyna Księżopolscy wystawili orszak zbrojny złożony z 6 konnych żołnierzy z pachołkami. W tekście oryginalnym zapisano wówczas: „Kniaże Pole y Skupe 6 kone”. Na podobną paradę wojskową z 1567 r. przybyło już 20 Księżopolskich, a przysięgę na wierność Koronie składało w 1569 r. 25 Księżopolskich. W 1580 r. na Księżopolach Smolakach dziedziczyli: Lenart, syn Marcina Księżopolskiego i Mikołaj Księżopolski, zwany Miazgą, zaś na Księżopolach Smolakach i Budkach ich krewny Andrzej Sikorski. Występowali oni jako reprezentanci liczniejszej rzeszy współdziedziców tych dóbr, bo w 1582 r. np. na Księżopolach Jałmużnach dziedziczyło dziesięciu przedstawicieli Księżopolskich w osobach: Stanisława, Krzysztofa, Walentego, Leonarda, Jana, Mateusza, Wojciecha, Sebastiana i Andrzeja.

Jan Księżopolski i Zygmunt III Waza

O zamożności niektórych Księżopolskich, znanych naszym genealogom jako ¦lepowronici i Jastrzębczycy mówią stare dokumenty m.in. z 1607 r., kiedy to Jan Księżopolski otrzymał od króla Zygmunta III Wazy tzw. „rekompensatę” ze starostwa sochaczewskiego w kwocie 300 florenów. Innym przykładem jest akt udzielenia pożyczki przez Stanisława Księżopolskiego książętom Zasławskim, którzy na ten cel zastawili swoje dobra ¦wiatosza, w ziemi łuckiej i które ten, nie mogąc się doczekać zwrotu zaległych sum, sprzedał w roku 1599. Kolejny z Księżopolskich – Wojciech, pożyczał pieniądze Charleskim, a nie mogąc ich odzyskać wszczął w 1634 r. proces sądowy. W pierwszej połowie XVIII w. najbardziej wpływowym i zamożnym spośród Księżopolskich był Stanisław Bartłomiej, syn Stanisława i Barbary z Suchożebrskich. Oprócz posiadłości położonych w Osinach, Górkach i Regułach Malich w 1710 r. stał się właścicielem otrzymanego w spadku po Paprockich dworku w Wielopolu. Karierę rozpoczynał jako wiceregent warszawski, w 1714 r. także podpisarz grodzki drohicki, a od 1725 r. komornik ziemski warszawski.

Profesor Nikodem Księżopolski

Wspominając Księżopolskich nie sposób pominąć milczeniem ich bardziej współczesnego przedstawiciela – sokołowianina, człowieka wielce zasłużonego dla naszego miasta. Chodzi oczywiście o profesora Nikodema Księżopolskiego, żołnierza AK, noszącego pseudonim „Kiejstut”. Księżopolski w czasie okupacji hitlerowskiej współorganizował w Sokołowie tzw. tajne komplety. Był jednym z pierwszych, którzy nieśli pomoc rannym i odgruzowywali ulice naszego miasta, zbombardowanego przez samoloty sowieckie w lipcu 1944 r. Po reaktywowaniu Liceum i Gimnazjum Salezjańskiego w Sokołowie został jego dyrektorem.

Księżopolscy współcześnie

Współcześnie przedstawiciele rodu Księżopolskich mieszkają m.in. w Sokołowie, Bielanach Jarosławach i Żyłakach, Błoniu Dużym i Małym, Dmochach Rogalach, Jabłonnie Lackiej, Karlusinie, Korabiach, Księżopolach Budkach i Komorach, Kudelczynie, Sikorach, Skorupkach, Trebniu, Wojewódkach Dolnych i Górnych, oraz Wyrozębach. Ogółem w Polsce mieszka dziś ponad 1350 osób, posługujących się tym nazwiskiem.

DARIUSZ KOSIERADZKI (Życie Sokołowa 9 IV 2004)

Więcej informacji o rodzie Księżopolskich szukaj w książce Zbigniewa Wąsowskiego "Monografia parafii Rozbity Kamień na Podlasiu"

Więcej informacji o rodzie KSIĘŻOPOLSKICH również na stronie internetowej: www.ksiezopolscy.eu

Dane uzupełniające - sporządzone głównie na podstawie badań Tomasza Jaszczołta i Zbigniewa Wąsowskiego:

Pierwszym znanym przedstawicielem rodziny był Stanisław Księżopolski herbu Lubicz występujący w latach 1425-1432.

W najstarszych aktach występowali:

1450-1452 Mścisław z Księżopola
1471 r. Jakub z Księżopola
1477 r. Mikołaj z Księżopola
1478 r. Mikołaj i Budko bracia rodzeni z Księżopola
1481 r. Stanisław Smolak z Księżopola, Piotr z Księżopola
1473-1479 Jakub Jałmużna z Księżopola
1476 r. Jakub Zemła z Księżopola
1476 r. Maciek z Księżopola
1482 r. Abraham Księżopolski
1484 r. Mikołaj Księżopolski, Maciej Skup, Stanisław z Księżopola, Budek z Księżopola
1476 r. Wojciech wójt z Księżopola pozwał Jakuba Jałmużnę
1486 r. Mikosz z Księżopola

Popis pospolitego ruszenia 1528 r. Drohiczyn:

"Kniaże Pole i Skupie - sześć koni"

Popis pospolitego ruszenia Radoszkowiece Litwa 1567 r.

Budki, Trebień, Księżopole:

Stanisław Budek syn Tomasza - klacz, kord, zbroja
Adam Budek syn Tomasza - klacz, miecz, zbroja
Jan "Chwidysk" - klacz, miecz, zbroja
Jan Dybowski - klacz, miecz, włócznia
Szymon Jaśko - klacz, miecz, zbroja
Stanisław syn Marka - klacz, włócznia
Andrzej syn Lenarta - klacz, kord, zbroja

Komory, Książęce Pole:

Piotr syn Marcina - klacz, miecz, zbroja
Wawrzyniec syn Wojciecha - klacz, kord, zbroja
Jan syn Piotra - klacz, włócznia
Stanisław "Puk" - klacz, miecz
Jakub "Dziegietka?" syn Piotra - klacz, miecz

Przysięga na wierność Koronie po przyłączeniu Podlasia do Polski Drohiczyn 1569 r.:

wymieniony woĽny ziemski drohicki Jurga (Jerzy) Komar (Komor?) Księżopolski

Księżopole Budki:

Adam Dybowski syn Jakuba i za ojca swego niemocnego
Jan syn Jakuba
Wawrzyniec Komorowski
Władysław Budek syn Tomasza
Abraham syn Tomasza
Jan syn Hieronima i od synów swych małych
Frącz (Franciszek) syn Piotra
Walenty syn Stanisława
Stanisław syn Marka
Jan syn Piotra
Maciej syn Jana
Marcin syn Jana
Walenty Jaśko

Księżopole Komory i Księżopole Zemłowe:

Piotr Ladenek?
Jan Dzierżek
Stanisław syn Piotra
Szczęsny syn Piotra
Piotr syn Aleksandra
Hieronim Dzierżek
Włodek syn Piotra dziedzic z Zemłów
Stanisław syn Aleksandra
Wawrzyniec syn Wojciecha

Podatek z 1580 r.:

Komory, Budki i Księżopole:

Andrzej syn Stanisława Sikorski z cześnikami dał z 10 włók ziemskich
Marcin Wąż podsędek z cześnikami z 6 1/2 włoki ziemskiej

Pogłówne z 1662 r.:

Księżopole Budki:

Andrzej Księżopolski
Andrzej Księżopolski Budek
Szczepan Paczóski
Katarzyna Siedlecka
Samuel i Wojciech Skupowie
Krzysztof i Mikołaj Księżopolscy Budkowie
Władysław Księżopolski i Walenty Krasnodębski
Piotr Księżopolski Smolak i Szymon Księżopolski

Księżopole Komory:

Michał i Maciej Paczóscy
dwóch Janów Księżopolskich
Józef Paczóski
Marcin Księżopolski
Maciej Paczóski i Piotr Dmowski
Adam i Anna Paczóscy
Maciej Księżopolski
Piotr Księżopolski
Paweł Księżopolski Smolak

Pogłówne z 1676 r. :

Księżopole Komory i Budki:

Stanisław Orzeł
Erazm Księżopolski
Piotr Księżopolski
Maciej Księżopolski
Piotr Dmowski
Maciej Paczóski
Marcin Księżopolski
Józef Paczóski
Jan Księżopolski
Jan Księżopolski (drugi)
Jan Paczóski
Szymon Księżopolski
Piotr Księżopolski
Jan Księżopolski
Władysław Księżopolski
Maciej Księżopolski Budek
Wojciech Księżopolski Budek
Samuel Skup
Aleksander Sikorski
Piotr Budek Księżopolski
Andrzej Księżopolski
Józef Księżopolski

Urzędnicy w I Rzeczpospolitej:

Stanisław Księżopolski burgrabia warszawski w 1735 r. i komornik warszawski

Adam Boniecki "Herbarz Polski" i Aleksander Jabłonowski "źródła do dziejów..." (fragmenty):

Księżopolscy herbów Jastrzębiec i ¦lepowron z Księżopola, z ziemi drohickiej

Ziemianie Księżopolscy stawili na popis województwa podlaskiego w 1528 r. sześć koni (Drohiczyn). Lenart Księżopolski syn Marcina i Mikołaj Miazga Księżopolski dziedziczyli w 1580 r. na Księżopolach Smolakach, a Lenart Księżopolski i na Skupiach.

Wyroki Trybunału Lubelskiego wymieniają: Adama Księżopolskiego syna Mikołaja, Marcina i Andrzeja Księżopolskich synów Leonarda dziedziców Księżopola w 1589 r. i Stanisława Księżopolskiego syna Mikołaja w 1591 r.

Stanisław Bartłomiej Księżopolski syn Stanisława i Katarzyny Suchożebrskiej, viceregent w 1710 r. i burgrabia grodzki warszawski w 1711 r., podpisarz grodzki drohicki w 1714 r. i komornik ziemski warszawski w 1725 r., zapisał w 1711 r. dożywocie żonie Annie z Kolberków, córce nieżyjącego Teodora, pułkownika wojsk koronnych i Elżbiety z Sielawskich. W 1710 r. otrzymali oboje dworek w Wielopolu w Warszawie po Paprockich, który sprzedali w 1714 r. Omiecimskim. W 1724 r. zawarli układ o części Osin i Górki z Krasnodębskim, a w 1733 r. sprzedali część Reguł Malich Wągrodzkiemu. Stanisław Bartłomiej Księżopolski żył jeszcze w 1743 r., a drugą żoną jego była Marianna z Drozdowskich, 1mo voto Bajowa. (Zbigniew Wąsowski przypuszcza że ów Księżopolski był ojcem chrzestnym Franciszki Krasowskiej, chrzest jej miał miejsce w kościele w Rozbitym Kamieniu 28 lutego 1735 r.).

Ostatnia aktualizacja ( czwartek, 21 sierpień 2008 )

Bibliografia

http://www.zsokolowa.com/index.php?option=com_content&task=view&id=87&Itemid=46