BYSTRY
[Bystrzy, Bystra, Bystrzak, Bystrzanka]. Wsie gniazdowe: Bystre-Błotki, Bystre-Chrzany, Bystre-Kurzymy, Bystre-Ślepowrony. Są herbu Ślepowron (w polu błękitnym podkowa srebrna z takimże zaćwieczonym krzyżem kawalerskim, na którym kruk czarny z pierścieniem złotym w dziobie).
Nazwisko ich pochodzi od strumyka Bystrego, który przepływa przez ich rodowe gniazdo. Bystrzy są wspólnego pochodzenia z Dembymi i Ślubowskimi.
Wieś po raz pierwszy wymieniona około 1425 roku. W 1432 r. Katarzyna żona Piotra de Bystre dziedziczka części w Grabowie zeznała z odbioru 10 kóp groszy braci swych Piotra i Wawrzyńca de Grabowo oraz bratanka Przecława de Grabowo. W 1461 r. Władysław de Bystre mąż Tomisławy de Zberoż. W 1481 r. Wielisław de Bystre syn Mikołaja student Uniwersytetu Krakowskiego, wymieniony w grupie Mazowszan. Z końcem XV w. Myślibor i Włodek de Bystre. W latach 1510-1513 wzmiankowani Jałbrzyk, Włodek, Ślepowron, Jan i Katarzyna de Bystre dzieci Wawrzyńca.
W 1697 r. Arnolf, Jakub oraz dwóch Wojciechów Bystrych podpisało elekcję Augusta II z ziemią ciechanowską, a w 1764 r. Andrzej, Antoni i Walenty Bystrzy podpisali elekcję Stanisława Augustą, z tą ziemią, a Dominik i dwóch Józefów Bystrych z ziemią zakroczymską.
Konstanty z Bystrych Bystry, sługa majora Łosia, osiadł w Wielkopolsce. W 1712 r. ożenił się z Anną Wolny, mieszczanką krzywińską. Potomkowie jego występują jako mieszczanie Krzywinia.
W II połowie XVII w. Bystrzy dziedziczyli na Bystrych-Chrzanach, Bystrych-Kurzymach i Borowych-Grykach. W XVIII w. wraz z karierą Józefa Bystrego zaczęli opuszczać rodowe gniazda. Tenże Józef Bystry (+1783), początkowo dziedzic części Bystre-Kurzymy i Borowe-Gryki, człowiek ogromnie sprytny i przebiegły, dzięki usługom jakie świadczył Flemingom i książętom Czartoryskim, zrobił niesamowitą karierę polityczną i finansową. Kolejno starosta ostryński, linowski, hutnowski, łowczy nadworny litewski, kasztelan brzesko-litewski, wielokrotny poseł na Sejm, senator, w końcu członek Rady Nieustającej. Romuald Joachim Bystry (*ok.1756 +ok.1824), syn poprzedniego, starosta hutnowski, poseł na Sejm w 1782. Maciej Bystry (+przed 1783) brat Józefa,
skarbnik żytomierski. Józef Bystry, plenipotent pierwszego Józefa, cześnik krasnostawski. Poseł Romuald Bystry, do końca swego życia, trzymał swe cząstki w Bystrych-Kurzymach i Borowych-Grykach, noszące dumne miano “Kasztelańszczyzny”.
Z linii drobnoszlacheckiej w parafii małokrzynowłoskiej ostał się jedynie Jakub Bystry, dziedzic części Morawy Wielkie w początkach XIX w. Z Anny z Dolnych miał syna Tadeusza (*1821), który w 1864 r. był stolarzem w Szumsku.
W latach 1841-1861 w guberni wołyńskiej kilku Bystrych herbu Ślepowron wywiodło się ze szlachectwa.
W 1990 r. 15 osób o nazwisku Bystry/Bystra zamieszkiwało teren województwa ciechanowskiego oraz 32 – województwa ostrołęckiego. Łącznie stanowiło to 7% osób noszących to nazwisko w Polsce
http://akson.sgh.waw.pl/~apszczol/kmherb.htm