Poniemuń, pow. władysławowski

Poniemuń zwany P.-Fergissa, wś i dobra nad Niemnem, pow. władysławowski, gm. Światoszyn, par. Poniemoń, odl. od Władysławowa 50 w. a 35 w. od Kowna, posiada kośc. paraf; fol. ma 156 mk, wś 12 dm., 90 mk. Józef Chrząstowski, ssta rossieński, z żoną Anną z Siponiewiczów, sprzedają P. w 1677 r. Andrzejowi Kazimierzowi Giełgudowi, pisarzowi w. ks. litew. W 1727 r. 6 października Antonina de Walsztein Sapieżyna, wojewodzina wileńska, Io voto Andrzej. Giełgudowa, czyni zapis wieczysty ks. Michałowi Czartoryskiemu i jego żonie a swej synowicy, Eleonorze Monico de Walsztein na dobrach Giełgudyszki, Poniemoń albo Giełgudów i Poniemoń od Żenowiczów przez nią nabyty. Następnie dobra P. przeszły drogą kupna do Białozorów. W posagu Ewy, córki Jerzego Białozora, stolnika upickiego, przeszedł P. do Tyszkiewiczów w drugiej połowie XVIII w. Następnie został własnością rodziny Fergissów. Dziś należy do Jadwigi z Fergissów Zanowej. Kaplicę w P. założyła 1732 r. ks. Sapieżyna. W 1827 dziedzic Fergiss utworzył parafią. W 1856 r. kościół przeniesiono dalej do wsi Połobie, żeby uniknąć wylewów Niemna. Obecnie z funduszów, zostawionych przez Jana Tyszkiewicza, dziedzica miejscowego, oraz ze składek od parafian, pobudowany został nowy kościół z cegły o jednej wieży. P. Fergissa par., dek. władysławowski, ma 3530 dusz. Są tu ruiny dawnego zamku, w którego jednym skrzydle mieszkają dzisiejsi dziedzice, reszta gmachu stoi w gruzach. Dziedziniec dokoła otoczony wałami i murami z bramami wjazdowemi. Dobra P. Fergissa składały się w 1875 r. z fol. P. i Helenko w. Rozl. 1110 mr.: gr. or. i ogr. 642 mr., łąk 169 mr., wody 146 inr., zarośli 106 mr., w osadach 2 mr., nieuż. 45 mr.; bud. mur. 7, z drzewa 13; płodozmian 7-o i 8-o polowy; gorzelnia, pokłady wapna. W skład dóbr wchodziły przed 1864 r.: wś P. os. 10, z gr. mr. 27; wś Jakubańce os. 4, z gr. mr. 121; wś Sutkiszki os. 2, z gr. mr. 78; wś Kłongie os. 9, z gr. mr. 283; wś Połobie os. 30, z gr. mr. 150; wś Terwidany os. 17, z gr. mr. 348; wś Kumiecie os. 5, z gr. mr. 159; wś Kaszele os. 13, z gr. mr. 379; wś Pieście os. 14, z gr. mr. 281; wś Szoryszki os. 12, z gr. mr. 238; wś Podajnie osad 53, z gruntem mr. 127.
[SGKP]