Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Niedzwiadka
11.04.2020 00:00
Samodzielne dobra ziemskie Niedźwiadka czyli „Niedźwiedzikierz” istniały już w końcu XVI w., kiedy to jeden z rodu Kanimirów z klucza Tuchowicz miał tu swoja siedzibę. Później razem z pobliskim Kijem Niedźwiedzikierz należał do dóbr Gózd, które już w XVIII wieku należały do Stefana, a później jego syna Franciszka Domaszewskiego. W 1826 zakupił je Augustyn Przyszychowski, właściciel m. in. oddalonego o kilka kilometrów Lipniaka. Po trzech latach dobra Gózd z przyległościami, w tym z Niedźwiedzikierzem zakupili Stanisław i Antoni Zimnochowie. Po sześciu latach bracia sprzedali swoje posiadłości Wincentemu Pryami, zarabiając na nich 65 000 Złotych Polskich.
W rękach rodziny Pryami Niedźwiadka pozostała przez kilkadziesiąt lat. Po bezpotomnej śmierci Wincentego Pryami, ta część dóbr Gózd na mocy testamentu przeszła w ręce Teresy Nowak i Ewy z Nowaków Pryami -żony Henryka Pryami. Henryk i Ewa Pryami po sprzedaży (?) Niedźwiadki przenieśli się do Warszawy, gdzie zamieszkali w domu przy ulicy Smolnej pod nr 1286 B. Henryk był tam Urzędnikiem Zakładów Bankowych. We wrześniu 1866 Ewa Priami zmarła, o czym donosił Kurjer Warszawski. W latach 60tych XIX wieku Niedźwiadka trafia w ręce Witolda Feliksa Eustachego Horodyńskiego.Wtedy też prawdopodobnie powstał folwark Witoldów nazwany tak od imienia Horodyńskiego lub też jego syna – późniejszego prekursora kardiochirurgii polskiej.
Witold Feliks Eustachy Horodyński trafił do Niedźwiadki zraz z żoną Zofią Kazimierą Krzywoszewską i synem Tadeuszem między 1864 a grudniem 1865 roku prawdopodobnie z okolic Siennicy. Ich krótkie wspólne życie przerywa podwójna tragedia – 19 kwietnia 1867 roku umiera starszy syn małżonków – trzyletni Tadzio, a 5 dni po nim, żona ziemianina Zofia. W kilka lat po śmierci Zofii Witold ponownie wstępuje w związek małżeński – z Teofilą Bogusławską. We dworze w Niedźwiadce znów rozbrzmiewają śmiechy dzieci – małżonkom rodzą się dwie pary bliźniąt – w 1870 roku Józefa Feliksa i Mieczysław Feliks – znany kolarz, a trzy lata później Marja i Zdzisław Paweł. Horodyńscy pozostali w Niedźwiadce prawdopodobnie do 1886 kiedy to dobra, wraz z dworem, ogrodem i parkiem zakupiła rodzina Krawczyk-Czerskich, w której rękach majątek pozostał do lat 50-tych XX wieku.
***
Andrzej Krawczyk urodził się w 1846 roku w Żelechowie – jego rodzicami byli gospodarz Walenty Krawczyk i Franciszka z Siwińskich. Walenty i Franciszka także pochodzili z Żelechowa, tu brali ślub, tu rodziły się i umierały ich dzieci.
Zagadką dla mnie pozostaje kiedy Andrzej zmienił nazwisko na Krawczyk-Czerski, gdzie poślubił Zofię Krasuską i w jaki sposób, będąc gospodarskim synem posiadł majątek który pozwolił mu na odkupienie od Horodyńskich majątku Niedźwiadka.
Co jeszcze ciekawsze w 1923 roku syn Krawczyk Czerskich Leon Flawian występuje na drogę sądową i zmienia nazwisko na Czerski… Krawczyk-Czerscy mieli pięcioro dzieci – synów Aleksandra Adama – który został adwokatem, Leona Flawiana, który także ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim, a później został wojskowym. W czasie II wojny światowej walczył jako dowódca eskadry w formacjach RAF. Trzy córki Krawczyk-Czerskich ukończyły pensję panny Rudzkiej w Warszawie. Jadwiga Maria wyszła za mąż za Leona Nowackiego, Eugenia Kazimiera poślubiła inżyniera architekta Romana Uszyńskiego ( więcej o tej rodzinie piszemy tu ) Maria Zofia została żoną Mieczysława Majewskiego i to właśnie oni pozostali gospodarzami w niedźwiadkowskim dworze. Maria Krawczyk-Czerska była wszechstronnie wykszatłcona, po pensji pani Rudzkiej, ukończyła dwuletnią szkołę pielęgniarek oraz liczne kursy rolnicze, po czym wróciła do domu. Jej mąż Mieczysław pochodzący z Łosewa w powiecie Łomża, w młodości ukończył szkołę rolniczą. Walczył w I pułku Ułanów Krechowieckich z czasie wojny polsko-bolszewickiej. Później osiadł w odległym o kilka kilometrów od Niedźwiadki Sarnowie, gdzie był administratorem majątku Dmochowskich. Z pewnością wtedy poznał swoją o kilka lat młodszą żonę.
Majewscy byli dobrymi gospodarzami i wielkimi społecznikami. Maria pełniła w okolicy rolę lekarza, przychodzili do niej ludzie chorzy na różne choroby, a ona często leczyła ich nieodpłatnie.
Mieczysław szerzył w okolicy postępowe rolnictwo. Pomagał gospodarzom, doradzał w kwestii upraw, sprowadzał i rozdawał gospodarzom nowe odmiany zbóż. Od 1934 roku był prezesem Powiatowego Związku Hodowców Koni w Łukowie, a od 1945 roku prezesował Wojewódzkiemu Związkowi Hodowli Koni w Lublinie.
W czasie drugiej wojny światowej przez dwór w Niedźwiadce, podobnie jak przez okoliczne dwory przetoczyła się fala uciekinierów z Warszawy. Przez Niedźwiadkę przechodziła także Zofia Nałkowska, która opisuje ten fakt w „Dziennikach czasu wojny”, zniekształcając trochę nazwę wsi. Wydaje się, że pisarka nie trafiła jednak do dworu, a jedynie do chłopskiej chaty. W czasie wojny dwór w Niedźwiadce czynnie działał w konspiracji. Już we wrześniu 1939 roku przebywali tu żołnierze z SGO Polesie, którzy walczyli kilkanaście kilometrów dalej pod Wolą Gułowską, a których po kapitulacji gen. Kleeberg odesłał do domów. Później przebywali tu członkowie lokalnych oddziałów Armii Krajowej, m.in. jako rządca pracował tu pod fałszywym nazwiskiem por. Piotr Nowińsk – organizator obozu partyzanckiego w Jacie. Częstym gościem był tu por. Wacław Rejmak – Ostoja – ostatni komendant Obwodu AK Łuków. Byli tu także malarze Jerzy Czajkowski – zamordowany niedaleko Niedźwiadki przez własowców, Wierusz Kowalski i Jan Grzegorzewski
Okupacja niemiecka nie była dla rodziny Majewskich tak tragiczna, jak późniejsze „wyzwolenie” przez Armię Sowiecką i przejęcie państwa przez „władzę ludową”.
Majątek nie podlegał reformie rolnej, ponieważ został podzielony po śmierci Andrzeja Krawczyk -Czerskiego i mógł pozostać w rękach Majewskich.
24 marca 1949 roku Mieczysław Majewski został aresztowany przez UB w Łukowie, gdzie był przetrzymywany do kwietnia, kiedy to został przeniesiony do więzienia w Siedlcach. Został zwolniony 7 maja. W nocy z 15 na 16 czerwca 1949 został zastrzelony na oczach żony przez tzw. „nieznanych sprawców”. Maria wraz ze starszym synem Władysławem, mającym poważną wadę serca i uszkodzoną dłoń, prowadzili razem gospodarstwo. Młodszy syn Stanisław został wcielony do wojska i wysłany do kopalni węgla. Córka Zofia, która w dniu śmierci ojca odebrała świadectwo maturalne, trafiła do szpitala psychiatrycznego…
15 kwietnia 1951 majątek Niedźwiadka przeszedł na rzecz Skarbu Państwa i utworzono tu PGR. W październiku tego roku Majewska została zmuszona do wyjazdu z powiatu łukowskiego. Osiedliła się w Stacji Selekcji Roślin Modzurów w powiecie Racibórz.
Zrodlo: http://zastawie-netau.net/z-kart-historii-niedzwiadka/
W rękach rodziny Pryami Niedźwiadka pozostała przez kilkadziesiąt lat. Po bezpotomnej śmierci Wincentego Pryami, ta część dóbr Gózd na mocy testamentu przeszła w ręce Teresy Nowak i Ewy z Nowaków Pryami -żony Henryka Pryami. Henryk i Ewa Pryami po sprzedaży (?) Niedźwiadki przenieśli się do Warszawy, gdzie zamieszkali w domu przy ulicy Smolnej pod nr 1286 B. Henryk był tam Urzędnikiem Zakładów Bankowych. We wrześniu 1866 Ewa Priami zmarła, o czym donosił Kurjer Warszawski. W latach 60tych XIX wieku Niedźwiadka trafia w ręce Witolda Feliksa Eustachego Horodyńskiego.Wtedy też prawdopodobnie powstał folwark Witoldów nazwany tak od imienia Horodyńskiego lub też jego syna – późniejszego prekursora kardiochirurgii polskiej.
Witold Feliks Eustachy Horodyński trafił do Niedźwiadki zraz z żoną Zofią Kazimierą Krzywoszewską i synem Tadeuszem między 1864 a grudniem 1865 roku prawdopodobnie z okolic Siennicy. Ich krótkie wspólne życie przerywa podwójna tragedia – 19 kwietnia 1867 roku umiera starszy syn małżonków – trzyletni Tadzio, a 5 dni po nim, żona ziemianina Zofia. W kilka lat po śmierci Zofii Witold ponownie wstępuje w związek małżeński – z Teofilą Bogusławską. We dworze w Niedźwiadce znów rozbrzmiewają śmiechy dzieci – małżonkom rodzą się dwie pary bliźniąt – w 1870 roku Józefa Feliksa i Mieczysław Feliks – znany kolarz, a trzy lata później Marja i Zdzisław Paweł. Horodyńscy pozostali w Niedźwiadce prawdopodobnie do 1886 kiedy to dobra, wraz z dworem, ogrodem i parkiem zakupiła rodzina Krawczyk-Czerskich, w której rękach majątek pozostał do lat 50-tych XX wieku.
***
Andrzej Krawczyk urodził się w 1846 roku w Żelechowie – jego rodzicami byli gospodarz Walenty Krawczyk i Franciszka z Siwińskich. Walenty i Franciszka także pochodzili z Żelechowa, tu brali ślub, tu rodziły się i umierały ich dzieci.
Zagadką dla mnie pozostaje kiedy Andrzej zmienił nazwisko na Krawczyk-Czerski, gdzie poślubił Zofię Krasuską i w jaki sposób, będąc gospodarskim synem posiadł majątek który pozwolił mu na odkupienie od Horodyńskich majątku Niedźwiadka.
Co jeszcze ciekawsze w 1923 roku syn Krawczyk Czerskich Leon Flawian występuje na drogę sądową i zmienia nazwisko na Czerski… Krawczyk-Czerscy mieli pięcioro dzieci – synów Aleksandra Adama – który został adwokatem, Leona Flawiana, który także ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim, a później został wojskowym. W czasie II wojny światowej walczył jako dowódca eskadry w formacjach RAF. Trzy córki Krawczyk-Czerskich ukończyły pensję panny Rudzkiej w Warszawie. Jadwiga Maria wyszła za mąż za Leona Nowackiego, Eugenia Kazimiera poślubiła inżyniera architekta Romana Uszyńskiego ( więcej o tej rodzinie piszemy tu ) Maria Zofia została żoną Mieczysława Majewskiego i to właśnie oni pozostali gospodarzami w niedźwiadkowskim dworze. Maria Krawczyk-Czerska była wszechstronnie wykszatłcona, po pensji pani Rudzkiej, ukończyła dwuletnią szkołę pielęgniarek oraz liczne kursy rolnicze, po czym wróciła do domu. Jej mąż Mieczysław pochodzący z Łosewa w powiecie Łomża, w młodości ukończył szkołę rolniczą. Walczył w I pułku Ułanów Krechowieckich z czasie wojny polsko-bolszewickiej. Później osiadł w odległym o kilka kilometrów od Niedźwiadki Sarnowie, gdzie był administratorem majątku Dmochowskich. Z pewnością wtedy poznał swoją o kilka lat młodszą żonę.
Majewscy byli dobrymi gospodarzami i wielkimi społecznikami. Maria pełniła w okolicy rolę lekarza, przychodzili do niej ludzie chorzy na różne choroby, a ona często leczyła ich nieodpłatnie.
Mieczysław szerzył w okolicy postępowe rolnictwo. Pomagał gospodarzom, doradzał w kwestii upraw, sprowadzał i rozdawał gospodarzom nowe odmiany zbóż. Od 1934 roku był prezesem Powiatowego Związku Hodowców Koni w Łukowie, a od 1945 roku prezesował Wojewódzkiemu Związkowi Hodowli Koni w Lublinie.
W czasie drugiej wojny światowej przez dwór w Niedźwiadce, podobnie jak przez okoliczne dwory przetoczyła się fala uciekinierów z Warszawy. Przez Niedźwiadkę przechodziła także Zofia Nałkowska, która opisuje ten fakt w „Dziennikach czasu wojny”, zniekształcając trochę nazwę wsi. Wydaje się, że pisarka nie trafiła jednak do dworu, a jedynie do chłopskiej chaty. W czasie wojny dwór w Niedźwiadce czynnie działał w konspiracji. Już we wrześniu 1939 roku przebywali tu żołnierze z SGO Polesie, którzy walczyli kilkanaście kilometrów dalej pod Wolą Gułowską, a których po kapitulacji gen. Kleeberg odesłał do domów. Później przebywali tu członkowie lokalnych oddziałów Armii Krajowej, m.in. jako rządca pracował tu pod fałszywym nazwiskiem por. Piotr Nowińsk – organizator obozu partyzanckiego w Jacie. Częstym gościem był tu por. Wacław Rejmak – Ostoja – ostatni komendant Obwodu AK Łuków. Byli tu także malarze Jerzy Czajkowski – zamordowany niedaleko Niedźwiadki przez własowców, Wierusz Kowalski i Jan Grzegorzewski
Okupacja niemiecka nie była dla rodziny Majewskich tak tragiczna, jak późniejsze „wyzwolenie” przez Armię Sowiecką i przejęcie państwa przez „władzę ludową”.
Majątek nie podlegał reformie rolnej, ponieważ został podzielony po śmierci Andrzeja Krawczyk -Czerskiego i mógł pozostać w rękach Majewskich.
24 marca 1949 roku Mieczysław Majewski został aresztowany przez UB w Łukowie, gdzie był przetrzymywany do kwietnia, kiedy to został przeniesiony do więzienia w Siedlcach. Został zwolniony 7 maja. W nocy z 15 na 16 czerwca 1949 został zastrzelony na oczach żony przez tzw. „nieznanych sprawców”. Maria wraz ze starszym synem Władysławem, mającym poważną wadę serca i uszkodzoną dłoń, prowadzili razem gospodarstwo. Młodszy syn Stanisław został wcielony do wojska i wysłany do kopalni węgla. Córka Zofia, która w dniu śmierci ojca odebrała świadectwo maturalne, trafiła do szpitala psychiatrycznego…
15 kwietnia 1951 majątek Niedźwiadka przeszedł na rzecz Skarbu Państwa i utworzono tu PGR. W październiku tego roku Majewska została zmuszona do wyjazdu z powiatu łukowskiego. Osiedliła się w Stacji Selekcji Roślin Modzurów w powiecie Racibórz.
Zrodlo: http://zastawie-netau.net/z-kart-historii-niedzwiadka/