Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Łaganowska Hutka
29.03.2008 09:31
Łaganowska Hutka, a właściwie majątek przy Łaganowskiej Hutce, leżał w guberni Kijowskiej, powiecie radomyskim. Parafia tych ziem znajdowała się w Malinie, a najbliższym dużym miastem był Żytomierz.
[blok]Powiat radomyski został w notce z 1888 roku tak opisany: „ .. ma rozległość 767265 dziesięcin, w tej liczbie ziemia orna, łąki, lasy i zagajniki, wygony, piaski, błota i bagniska, 21500 dz. pod wodą i zabudowaniami. Powierzchnia powiatu w ogóle niska, błotnista, pokryta lasami, piaskami i błotami, nosi wyraźny charakter Polesia, tylko w południowej części znajdują się wzniesienia. Jezior znajduje się bardzo wiele, lecz wszystkie one są nierozległe. Błota są nieprzebyte, grząskie i pokryte oczeretem. Oprócz tego w powiecie znajduje się mnóstwo błot wysychających podczas suchych lat. Gleba przeważnie piaszczysta, w nizinach torfiasta, przechodzi w czarnoziem. W miejscach błotnistych znajdują się liczne pokłady rudy żelaznej. Zaludnienie bardzo słabe, wynosi zaledwie 165796 mieszkańców ( w 1881 r.) ..”
[blok]Żytomierz miasto o bardzo starym rodowodzie, położone nad rzeką Teterew i jej dopływem Kamionką to jeden z większych i starszych grodów Rusi, powstał w IX wieku. W 1320 roku Giedymin, podczas wyprawy na Kijów, przyłączył Żytomierz do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1399 odziały Złotej Ordy zdobyły i zrabowały miasto. Za panowania Kazimierza Jagielończyka było to jedno z większych miast Wielkiego Księstwa, prowadziło handel nawet z Gdańskiem. Zbudowano wówczas niewielki zamek, który nie uchronił jednak miasta przed Tatarami .Od unii lubelskiej Żytomierz był częścią Korony. Rozwój miasta przerwały wojny kozackie. Zagrabiony w II rozbiorze (1793) przez Rosję nie powrócił już do Rzeczpospolitej. W 1836 roku urodził się tu Jarosław Dąbrowski, a swemu ojcu kupił tu dom Ignacy Jan Paderewski. Intensywnie rusyfikowane miasto liczyło pod koniec XIX w 70 tys. mieszkańców, w tym ok. 9 tys. Polaków. Pod koniec I wojny światowej Żytomierz był opanowywany przez armię carską, niemiecką, bolszewicką, białogwardyjską, W jednym roku 1917 władza w mieście zmieniała się aż 13 razy.
Poniżej mapka topograficzna z zaznaczoną Łaganowską Hutką
fot.1.
fot.2.
[blok]Dwa powyższe zdjęcia przedstawiają fragment planu Łaganowskiej Hutki już po uwłaszczeniu chłopów, na planie nie ma zaznaczonej samej wsi, są tylko ziemie należące do Dionizego Żdanowicza i spadkobierców Kamili Krukowskiej. Plan na zdjęciu nr.1 sporządzono w 1870 roku już po śmierci, przedwczesnej, Kamili Krukowskiej , która była żoną Zenona Krukowskiego i matką Gerarda , Apoloni, Anieli i Anny. Kamila Krukowska pochodziła z rodziny Didkowski, a co ją łączyło ze Żdanowiczami nie wiadomo. W 1870 roku dokonano równego, dobrowolnego podziału ziem- w sumie było ich 2222 dziesięcin i 1559 sążni. Plan obejmuje teren Łaganowskiej Hutki i Budyłowszczyny. Teren odwiedziony ciemną niebieską linią to ziemie chłopskie.
[blok]W imieniu swoich małoletnich dzieci Zenon Krukowski wybrał dla nich ziemie uprawne i nieuprawne stanowiące 1063 dziesięcin 2008 sążni, w tym 856 dziesięcin to lasy. W przypadającej im części znalazły się również zabudowania dworskie i folwark położone nad rzeką. Na planie z 1871 roku – fot. nr 2 – widzimy, że część terenów położonych w lasach zaczęto wykorzystywać pod uprawę. Były to tzw. ziemie ekonomiczne, czyli wygospodarowane dla potrzeb gospodarki.
Na obu tych planach są widoczne duże obszary lasów – mieszanych( zielony kolor) , liściastych (niebieski kolor) i sosnowych( różowy kolor).
[blok]Dla lepszego zorientowania się i zapewne zgodnie z ludowym zwyczajem poszczególne części lasów mają swoje nazwy. Wszystkie te nazwy to uroczyska. Wszystkie są opisane archaicznym językiem z gwarowymi określeniami.
Niektóre z nich to Uroczysko Bieljakowa, Uroczysko Chatka , Uroczysko Wązwóz, Uroczysko Krynica, Uroczysko Pasieka, Topola, Koło Brzozowego pieca, Łosiowe Błota, Błota Rokity. Ciekawe czy nazwy te przetrwały do dnia dzisiejszego, zwykle ludowe określenia są bardzo odporne na upływający czas.
fot.3.
[blok]Powyższa fotografia nr 3 przedstawia plan tej części majątku przypadający po podziale Krukowskim, która leży nad samą rzeką Irszą . W jej skład wchodzą: dom, folwark, zabudowania gospodarcze, między nimi a rzeką rozległe łąki, staw ( oznaczony małą literą A), nad stawem młyn. Ciemną niebieską linią oznaczono ziemie chłopskie. Między nimi a majątkiem jest widoczna droga, która prowadzi w prawo ku przejazdowi przez rzeką.
[blok]W podziale z 1871 roku zaznaczono, że zastrzega się, aby przejazd przez rzekę Irszę który należy do spadkobierców Kamili Krukowskiej nie był nigdy zniszczony, obie strony muszą udostępnić po 1 sążniu ziemi dla zapewnienia wygodnego dostępu do przejazdu. Przejazd ten wydaje się, że stanowiły poprowadzone z obu brzegów groble na nasypach połączone w środku mostem. Po lewej stronie planu, w załomie różowego obrysu ziem, nad napisem Hutka jest widoczny mały cmentarz.
W roku 1889 dorosłe rodzeństwo Gerard Krukowski i jego zamężne już siostry Apolonia Ruszczyc, Aniela Szomańska i Anna Ilińska podzielili między sobą ziemie odziedziczone po matce.. Majątek do podziału stanowiło 1063 dziesięcin 2008 sążni ziem uprawnych, ogrodowych, łąk, lasów mieszanych, sosnowych i liściastych, tereny zabudowane, błota, drogi, ulice i kanały, staw , rzeczka, most i młyn. Akt notarialny sporządzony u notariusza w Kijowie zatwierdził podział. Siostry podzieliły miedzy siebie głównie tereny lasów i niewielkie ziemie uprawne. Ziemie , które odziedziczył Gerard Krukowski są przedstawione na planie z 1909 roku – zdjęcie nr.4 (poniżej) Stanowią tę część tereny nad rzeką opisane powyżej, łąki i część lasów – w sumie 294 dziesięcin.
[blok]Zdjęcia nr 3 i nr 4 przedstawiają plany sporządzone w odstępie 39 lat. Widać jak duże dokonały się już zmiany. Plan z 1870 roku był wykonany na grubym papierze klejonym na płótnie, plan z 1908 roku jest już na astralonie. Technika rysunku też uległa zmianie, Na starszym planie lasy są zaznaczone w „malarski” sposób, brzegi rzeki cieniowane, a budynki i mostek precyzyjnie naniesione. Na nowszym widzimy schematyczny podział lasów, z zaznaczonymi kwartałami i pokolorowany jednolitymi barwami.. Nastał XX wiek. Dom w Hutce był ogromny, po rewolucji mieściła się w nim szkoła, w latach 70-tych spłonął, na jego miejscu jest sklep.
fot.4.
nad. Janina Kwaśny
wykorzystano materiały z: http://www.wiki-green.net, opis pow. owruckiego z Wieczorów Wołyńskich J.I.Kraszewskiego, opisując kurhany korzystałam ze stron http://www.ma.kraków.pl i http://www.eduskrypt.pl oraz http://www.tradycja.wikia.pl
[blok]Powiat radomyski został w notce z 1888 roku tak opisany: „ .. ma rozległość 767265 dziesięcin, w tej liczbie ziemia orna, łąki, lasy i zagajniki, wygony, piaski, błota i bagniska, 21500 dz. pod wodą i zabudowaniami. Powierzchnia powiatu w ogóle niska, błotnista, pokryta lasami, piaskami i błotami, nosi wyraźny charakter Polesia, tylko w południowej części znajdują się wzniesienia. Jezior znajduje się bardzo wiele, lecz wszystkie one są nierozległe. Błota są nieprzebyte, grząskie i pokryte oczeretem. Oprócz tego w powiecie znajduje się mnóstwo błot wysychających podczas suchych lat. Gleba przeważnie piaszczysta, w nizinach torfiasta, przechodzi w czarnoziem. W miejscach błotnistych znajdują się liczne pokłady rudy żelaznej. Zaludnienie bardzo słabe, wynosi zaledwie 165796 mieszkańców ( w 1881 r.) ..”
[blok]Żytomierz miasto o bardzo starym rodowodzie, położone nad rzeką Teterew i jej dopływem Kamionką to jeden z większych i starszych grodów Rusi, powstał w IX wieku. W 1320 roku Giedymin, podczas wyprawy na Kijów, przyłączył Żytomierz do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1399 odziały Złotej Ordy zdobyły i zrabowały miasto. Za panowania Kazimierza Jagielończyka było to jedno z większych miast Wielkiego Księstwa, prowadziło handel nawet z Gdańskiem. Zbudowano wówczas niewielki zamek, który nie uchronił jednak miasta przed Tatarami .Od unii lubelskiej Żytomierz był częścią Korony. Rozwój miasta przerwały wojny kozackie. Zagrabiony w II rozbiorze (1793) przez Rosję nie powrócił już do Rzeczpospolitej. W 1836 roku urodził się tu Jarosław Dąbrowski, a swemu ojcu kupił tu dom Ignacy Jan Paderewski. Intensywnie rusyfikowane miasto liczyło pod koniec XIX w 70 tys. mieszkańców, w tym ok. 9 tys. Polaków. Pod koniec I wojny światowej Żytomierz był opanowywany przez armię carską, niemiecką, bolszewicką, białogwardyjską, W jednym roku 1917 władza w mieście zmieniała się aż 13 razy.
Poniżej mapka topograficzna z zaznaczoną Łaganowską Hutką
fot.1.
fot.2.
[blok]Dwa powyższe zdjęcia przedstawiają fragment planu Łaganowskiej Hutki już po uwłaszczeniu chłopów, na planie nie ma zaznaczonej samej wsi, są tylko ziemie należące do Dionizego Żdanowicza i spadkobierców Kamili Krukowskiej. Plan na zdjęciu nr.1 sporządzono w 1870 roku już po śmierci, przedwczesnej, Kamili Krukowskiej , która była żoną Zenona Krukowskiego i matką Gerarda , Apoloni, Anieli i Anny. Kamila Krukowska pochodziła z rodziny Didkowski, a co ją łączyło ze Żdanowiczami nie wiadomo. W 1870 roku dokonano równego, dobrowolnego podziału ziem- w sumie było ich 2222 dziesięcin i 1559 sążni. Plan obejmuje teren Łaganowskiej Hutki i Budyłowszczyny. Teren odwiedziony ciemną niebieską linią to ziemie chłopskie.
[blok]W imieniu swoich małoletnich dzieci Zenon Krukowski wybrał dla nich ziemie uprawne i nieuprawne stanowiące 1063 dziesięcin 2008 sążni, w tym 856 dziesięcin to lasy. W przypadającej im części znalazły się również zabudowania dworskie i folwark położone nad rzeką. Na planie z 1871 roku – fot. nr 2 – widzimy, że część terenów położonych w lasach zaczęto wykorzystywać pod uprawę. Były to tzw. ziemie ekonomiczne, czyli wygospodarowane dla potrzeb gospodarki.
Na obu tych planach są widoczne duże obszary lasów – mieszanych( zielony kolor) , liściastych (niebieski kolor) i sosnowych( różowy kolor).
[blok]Dla lepszego zorientowania się i zapewne zgodnie z ludowym zwyczajem poszczególne części lasów mają swoje nazwy. Wszystkie te nazwy to uroczyska. Wszystkie są opisane archaicznym językiem z gwarowymi określeniami.
Niektóre z nich to Uroczysko Bieljakowa, Uroczysko Chatka , Uroczysko Wązwóz, Uroczysko Krynica, Uroczysko Pasieka, Topola, Koło Brzozowego pieca, Łosiowe Błota, Błota Rokity. Ciekawe czy nazwy te przetrwały do dnia dzisiejszego, zwykle ludowe określenia są bardzo odporne na upływający czas.
fot.3.
[blok]Powyższa fotografia nr 3 przedstawia plan tej części majątku przypadający po podziale Krukowskim, która leży nad samą rzeką Irszą . W jej skład wchodzą: dom, folwark, zabudowania gospodarcze, między nimi a rzeką rozległe łąki, staw ( oznaczony małą literą A), nad stawem młyn. Ciemną niebieską linią oznaczono ziemie chłopskie. Między nimi a majątkiem jest widoczna droga, która prowadzi w prawo ku przejazdowi przez rzeką.
[blok]W podziale z 1871 roku zaznaczono, że zastrzega się, aby przejazd przez rzekę Irszę który należy do spadkobierców Kamili Krukowskiej nie był nigdy zniszczony, obie strony muszą udostępnić po 1 sążniu ziemi dla zapewnienia wygodnego dostępu do przejazdu. Przejazd ten wydaje się, że stanowiły poprowadzone z obu brzegów groble na nasypach połączone w środku mostem. Po lewej stronie planu, w załomie różowego obrysu ziem, nad napisem Hutka jest widoczny mały cmentarz.
W roku 1889 dorosłe rodzeństwo Gerard Krukowski i jego zamężne już siostry Apolonia Ruszczyc, Aniela Szomańska i Anna Ilińska podzielili między sobą ziemie odziedziczone po matce.. Majątek do podziału stanowiło 1063 dziesięcin 2008 sążni ziem uprawnych, ogrodowych, łąk, lasów mieszanych, sosnowych i liściastych, tereny zabudowane, błota, drogi, ulice i kanały, staw , rzeczka, most i młyn. Akt notarialny sporządzony u notariusza w Kijowie zatwierdził podział. Siostry podzieliły miedzy siebie głównie tereny lasów i niewielkie ziemie uprawne. Ziemie , które odziedziczył Gerard Krukowski są przedstawione na planie z 1909 roku – zdjęcie nr.4 (poniżej) Stanowią tę część tereny nad rzeką opisane powyżej, łąki i część lasów – w sumie 294 dziesięcin.
[blok]Zdjęcia nr 3 i nr 4 przedstawiają plany sporządzone w odstępie 39 lat. Widać jak duże dokonały się już zmiany. Plan z 1870 roku był wykonany na grubym papierze klejonym na płótnie, plan z 1908 roku jest już na astralonie. Technika rysunku też uległa zmianie, Na starszym planie lasy są zaznaczone w „malarski” sposób, brzegi rzeki cieniowane, a budynki i mostek precyzyjnie naniesione. Na nowszym widzimy schematyczny podział lasów, z zaznaczonymi kwartałami i pokolorowany jednolitymi barwami.. Nastał XX wiek. Dom w Hutce był ogromny, po rewolucji mieściła się w nim szkoła, w latach 70-tych spłonął, na jego miejscu jest sklep.
fot.4.
nad. Janina Kwaśny
wykorzystano materiały z: http://www.wiki-green.net, opis pow. owruckiego z Wieczorów Wołyńskich J.I.Kraszewskiego, opisując kurhany korzystałam ze stron http://www.ma.kraków.pl i http://www.eduskrypt.pl oraz http://www.tradycja.wikia.pl