Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Chłuplany - pow. owrucki, gub. wołyńska
29.03.2008 09:52
[blok]Chłuplany to majątek leżący w guberni Wołyńskiej, powiecie owruckim. Ziemie te należały do parafii w Wielednikach, kilka kilometrów na południe od Chłuplan, a najbliższe większe miasto w pobliżu to Owrucz.
[blok]Powiat Owrucki – jego krótką charakterystykę znajdujemy w „Wieczorach Wołyńskich” J.I.Kraszewskiego.
..”powiat owrucki to płaszczyzny, lasy, trzęsawiska, błota, równinny kraj mało urodzajny, smutny, ale nie bez wdzięku. W pośrodku kraj wzgórkowaty, wesoły żyzny, przecięty lasami, ożywiony wodami, najeżony mogiłami i zamkami. Dalej pod Krzemieniec góry malownicze..”
[blok]Owrucz jeden z najstarszych grodów wschodniej Europy. 127 kilometrów no północ od Żytomierza, nad lewym brzegiem rzeki Noryń. Pod Owruczem w 977 roku zginął książę drewleński Oleg Świętosławicz, na pamiątkę jego brat książę kijowski Włodzimierz Wielki ufundował w Owruczu cerkiew drewnianą. Na jej miejscu zbudowano z polecenia Ruryka cerkiew murowaną, ze złotą kopułą, bogato zdobioną freskami. Świątynia była niszczona przez najazdy Mogołów i Litwinów. Na początku XX wieku przeprowadzono rekonstrukcję ruin świątyni, na uroczystość poświecenia cerkwi przybył 16 września 1911 roku ostatni car Mikołaj II. Owrucz został po unii lubelskiej przyłączony do Korony i należał do rozległych dóbr rodu Wiśniowieckich. Zagarnięty przez Rosję po unii peresławskiej (1654) do Rzeczpospolitej już nie powrócił. Do 1918 roku istniała tu parafia katolicka, a Owrucz był siedzibą dekanatu. Od 1991 roku jest w granicach niepodległej Ukrainy, tuż przy granicy z Białorusią, jest siedzibą rejonu obwodu żytomierskiego, liczy 19 tys. mieszkańców.
Poniżej mapka topograficzna z zaznaczonymi Chłuplanami
nr.2.
nr.3.
[blok]Na powyższych fotografiach nr 2 i nr 3 są przedstawione dwie części planu ziem gromadzkich, własności chłopskiej należące do Pokalewskiej gminy, w skład których wchodzą wsie Chłuplany, Tiekłowka, Stugowszyna i Jasienica. Ziemie gromadzkie zostały wydzielone z posiadłości ziemianina Milowicza. Plan ten pokazuje jak wchodził w życie ukaz uwłaszczeniowy, został sporządzony w 1865 roku. W sumie ziem przekazanym gromadzie na wieczyste użytkowanie chłopów było 838 dziesięcin i 2096 sążni. Składały się na nie ziemie dworskie, uprawne, łąki, piaski, zarośla i krzaki, tereny w pochyłości, parowy, jary, rzeczka Jasienica, drogi i ulice, oraz starożytne kurhany.
[blok]Kurhan to rodzaj mogiły w kształcie kopca o ukształtowaniu stożkowym lub półokrągłym, z elementami drewnianymi, lub drewniano – kamiennymi w których znajduje się komora grobowa. Na ziemiach Ukrainy, w tym Wołynia i Podola występuje wiele kurhanów. Jednymi z nich są kurhany scytyjskie. W 1999 roku w Krakowie była czynna wystawa w Muzeum Archeologicznym, która przedstawiała rezultaty prac wykopaliskowych ze wsi Ryżówka na Ukrainie. Przebadano wówczas nie naruszony grób wodza scytyjskiego ukryty pod potężnym kurhanem pochodzącym z drugiej połowy III wieku pne.
Polscy naukowcy z UW prowadzą razem z botanikami ukraińskimi badania na temat roli starożytnych kurhanów na Ukrainie jako ostoi dawnej roślinności stepowej wypieranej wskutek działalności rolniczej.
[blok]Jakiego rodzaju kurhany leżały na posiadłości ziemskiej Milowicza niestety nie wiemy, ale były zapewne urozmaiceniem w nizinnym, dość monotonnym terenia nieopodal Owrucza.
nr.4.
nr.5.
[blok]Zdjęcie numer 4 przedstawia nagłówek planu ziem, sporządzonego w 1885 roku, dwadzieścia lat po planie przedstawionym na zdjęciach nr 2 i 3 pokazującym ziemie oddane gromadom chłopskim. Plan ten obejmuje duży teren ziem , głównie lasów i majątków przy uwłaszczonych wsiach. Ziemie te to : ziemie uprawne, łąki, ogrody, sady owocowe, lasy, bory, miejsca mało uczęszczane, tereny karczowane, powierzchnie pod rzekami i strumieniami, wąwozy, jary, wioski, kurhany, drogi i cmentarze. W sumie ziem tych było 3314 dziesięcin 555 sążni. W 1885 roku ziemie należały do czterech współwłaścicielek spadkobierczyń Milowicza. Były to: Klara-Karolina Milowicz, Marcelina – Antonina Teleżyńska, Cezara- Marcelina Matuszewicz i Joanna- Fabianna Milowicz. Marcelina – Antonina Teleżyńska z domu Milowicz była przyszłą teściową pradziadka Gerarda Krukowskiego, matką jego przyszłej żony Karoliny.
[blok]Karolina Krukowska z domu Teleżyńska wniosła w małżeństwo z Gerardem Krukowskim majątek przy wsi Chłuplany. Tu zamieszkali po ślubie i tu urodziły się ich cztery córki, a jako najmłodsza Wiktoria – moja Babcia. Zdjęcie nr 5 pokazuje majątek Chłuplany z roku 1902, dwa lata po urodzeniu się Wiktorii. Składał się on z terenu zabudowanego, pastwisk, łąk, sadów, ogrodów, cielętnika, zarośli, dróg i cmentarza – w sumie 271 dziesięcin 458 sążni.
[blok]Oczkiem w głowie prababci Karoliny i jej wielkim zamiłowanie były sad i ogrody. Z uprawianymi przez siebie owocami, jarzynami i roślinami jeździła do Kijowa na doroczne Wszechrosyjskie Wystawy. W 1913 roku dostała mały srebrny medal za świeże płody jak głosi napis na dyplomie.
[blok]Chłuplany tak jak i Łaganowska Hutka były do końca własnością pradziadków Krukowskich, przepadły w czasie rewolucji 1917 roku. W 1922 roku pradziadkowie przyjechali do Polski, najpierw do Lwowa, potem dwa lata mieszkali w Toruniu do śmierci Gerarda Krukowskiego. Dwór w Chłuplanach przetrwał rewolucję i wojny, znacznie przebudowany stoi do dziś.
nad. Janina Kwaśny
wykorzystano materiały z: http://www.wiki-green.net, opis pow. owruckiego z Wieczorów Wołyńskich J.I.Kraszewskiego, opisując kurhany korzystałam ze stron http://www.ma.kraków.pl i http://www.eduskrypt.pl oraz http://www.tradycja.wikia.pl
[blok]Powiat Owrucki – jego krótką charakterystykę znajdujemy w „Wieczorach Wołyńskich” J.I.Kraszewskiego.
..”powiat owrucki to płaszczyzny, lasy, trzęsawiska, błota, równinny kraj mało urodzajny, smutny, ale nie bez wdzięku. W pośrodku kraj wzgórkowaty, wesoły żyzny, przecięty lasami, ożywiony wodami, najeżony mogiłami i zamkami. Dalej pod Krzemieniec góry malownicze..”
[blok]Owrucz jeden z najstarszych grodów wschodniej Europy. 127 kilometrów no północ od Żytomierza, nad lewym brzegiem rzeki Noryń. Pod Owruczem w 977 roku zginął książę drewleński Oleg Świętosławicz, na pamiątkę jego brat książę kijowski Włodzimierz Wielki ufundował w Owruczu cerkiew drewnianą. Na jej miejscu zbudowano z polecenia Ruryka cerkiew murowaną, ze złotą kopułą, bogato zdobioną freskami. Świątynia była niszczona przez najazdy Mogołów i Litwinów. Na początku XX wieku przeprowadzono rekonstrukcję ruin świątyni, na uroczystość poświecenia cerkwi przybył 16 września 1911 roku ostatni car Mikołaj II. Owrucz został po unii lubelskiej przyłączony do Korony i należał do rozległych dóbr rodu Wiśniowieckich. Zagarnięty przez Rosję po unii peresławskiej (1654) do Rzeczpospolitej już nie powrócił. Do 1918 roku istniała tu parafia katolicka, a Owrucz był siedzibą dekanatu. Od 1991 roku jest w granicach niepodległej Ukrainy, tuż przy granicy z Białorusią, jest siedzibą rejonu obwodu żytomierskiego, liczy 19 tys. mieszkańców.
Poniżej mapka topograficzna z zaznaczonymi Chłuplanami
nr.2.
nr.3.
[blok]Na powyższych fotografiach nr 2 i nr 3 są przedstawione dwie części planu ziem gromadzkich, własności chłopskiej należące do Pokalewskiej gminy, w skład których wchodzą wsie Chłuplany, Tiekłowka, Stugowszyna i Jasienica. Ziemie gromadzkie zostały wydzielone z posiadłości ziemianina Milowicza. Plan ten pokazuje jak wchodził w życie ukaz uwłaszczeniowy, został sporządzony w 1865 roku. W sumie ziem przekazanym gromadzie na wieczyste użytkowanie chłopów było 838 dziesięcin i 2096 sążni. Składały się na nie ziemie dworskie, uprawne, łąki, piaski, zarośla i krzaki, tereny w pochyłości, parowy, jary, rzeczka Jasienica, drogi i ulice, oraz starożytne kurhany.
[blok]Kurhan to rodzaj mogiły w kształcie kopca o ukształtowaniu stożkowym lub półokrągłym, z elementami drewnianymi, lub drewniano – kamiennymi w których znajduje się komora grobowa. Na ziemiach Ukrainy, w tym Wołynia i Podola występuje wiele kurhanów. Jednymi z nich są kurhany scytyjskie. W 1999 roku w Krakowie była czynna wystawa w Muzeum Archeologicznym, która przedstawiała rezultaty prac wykopaliskowych ze wsi Ryżówka na Ukrainie. Przebadano wówczas nie naruszony grób wodza scytyjskiego ukryty pod potężnym kurhanem pochodzącym z drugiej połowy III wieku pne.
Polscy naukowcy z UW prowadzą razem z botanikami ukraińskimi badania na temat roli starożytnych kurhanów na Ukrainie jako ostoi dawnej roślinności stepowej wypieranej wskutek działalności rolniczej.
[blok]Jakiego rodzaju kurhany leżały na posiadłości ziemskiej Milowicza niestety nie wiemy, ale były zapewne urozmaiceniem w nizinnym, dość monotonnym terenia nieopodal Owrucza.
nr.4.
nr.5.
[blok]Zdjęcie numer 4 przedstawia nagłówek planu ziem, sporządzonego w 1885 roku, dwadzieścia lat po planie przedstawionym na zdjęciach nr 2 i 3 pokazującym ziemie oddane gromadom chłopskim. Plan ten obejmuje duży teren ziem , głównie lasów i majątków przy uwłaszczonych wsiach. Ziemie te to : ziemie uprawne, łąki, ogrody, sady owocowe, lasy, bory, miejsca mało uczęszczane, tereny karczowane, powierzchnie pod rzekami i strumieniami, wąwozy, jary, wioski, kurhany, drogi i cmentarze. W sumie ziem tych było 3314 dziesięcin 555 sążni. W 1885 roku ziemie należały do czterech współwłaścicielek spadkobierczyń Milowicza. Były to: Klara-Karolina Milowicz, Marcelina – Antonina Teleżyńska, Cezara- Marcelina Matuszewicz i Joanna- Fabianna Milowicz. Marcelina – Antonina Teleżyńska z domu Milowicz była przyszłą teściową pradziadka Gerarda Krukowskiego, matką jego przyszłej żony Karoliny.
[blok]Karolina Krukowska z domu Teleżyńska wniosła w małżeństwo z Gerardem Krukowskim majątek przy wsi Chłuplany. Tu zamieszkali po ślubie i tu urodziły się ich cztery córki, a jako najmłodsza Wiktoria – moja Babcia. Zdjęcie nr 5 pokazuje majątek Chłuplany z roku 1902, dwa lata po urodzeniu się Wiktorii. Składał się on z terenu zabudowanego, pastwisk, łąk, sadów, ogrodów, cielętnika, zarośli, dróg i cmentarza – w sumie 271 dziesięcin 458 sążni.
[blok]Oczkiem w głowie prababci Karoliny i jej wielkim zamiłowanie były sad i ogrody. Z uprawianymi przez siebie owocami, jarzynami i roślinami jeździła do Kijowa na doroczne Wszechrosyjskie Wystawy. W 1913 roku dostała mały srebrny medal za świeże płody jak głosi napis na dyplomie.
[blok]Chłuplany tak jak i Łaganowska Hutka były do końca własnością pradziadków Krukowskich, przepadły w czasie rewolucji 1917 roku. W 1922 roku pradziadkowie przyjechali do Polski, najpierw do Lwowa, potem dwa lata mieszkali w Toruniu do śmierci Gerarda Krukowskiego. Dwór w Chłuplanach przetrwał rewolucję i wojny, znacznie przebudowany stoi do dziś.
nad. Janina Kwaśny
wykorzystano materiały z: http://www.wiki-green.net, opis pow. owruckiego z Wieczorów Wołyńskich J.I.Kraszewskiego, opisując kurhany korzystałam ze stron http://www.ma.kraków.pl i http://www.eduskrypt.pl oraz http://www.tradycja.wikia.pl