Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Mężyk Jan (ok. 1370-1437)
24.11.2020 00:50
Jan Mężyk z Dąbrowy herbu Wadwicz, był najsławniejszym przedstawicielem rodu Wadwiczów. Przeszedł do historii jako wybitna postać z otoczenia Władysława Jagiełły. Rycerz ów wzmiankowany jest po raz pierwszy w 1394 r. jako łożny królewski, a w latach 1403 - 34 występuje jako podczaszy i cześnik królewski.
Będąc człowiekiem wykształconym i obytym, ze znajomością języka niemieckiego i ruskiego, służył on Jagielle jako sekretarz oraz zaufany rycerz do specjalnych poruczeń. Towarzyszył królowi w podróżach, sprawował poselstwa (w 1429 r. do króla rzymskiego i węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego, w 1430 r. do Świdrygiełly, wyznaczonego wówczas przez Jagiełłę na wielkiego księcia litewskiego), a w 1435 r. brał udział w układach Jagiełły z Krzyżakami w Brześciu.
W 1419 r. był on jednym z gwarantów zawartego wówczas przymierza z Danią, a w 1423 r. świadkował na akcie zawarcia przymierza z Węgrami. Pośredniczył też w załatwianiu spraw osobistych monarchy (tak np. podtrzymywał kontakty pomiędzy królem a Elżbietą Pilecką-Granowską jeszcze zanim ta ostatnia została w 1417 r. trzecią z kolei żoną Jagiełły).
W 1413 r. Jan Mężyk z Dąbrowy uczestniczył w zawarciu unii horodelskiej. Przyjął on wówczas do rodu Wadwiczów bojara litewskiego Piotra Montygerdowicza.
W 1433 r. Jan Mężyk z Dąbrowy, tytułowany już wówczas wojewodą lwowskim, wraz ze starostą sieradzkim Wawrzyńcem Zarębą z Kalinowej, sędzią wieluńskim Wiktorem z Mierzyc oraz Janem Długoszem z Parzymiechów, pośredniczył w układach w sprawie wykupienia Kluczborka z rąk husyckiego dowódcy, polskiego rycerza Dobka Puchały przez księcia opolskiego i niemodlińskiego Bernarda, księcia brzeskiego Ludwika II oraz mieszczan namysłowskich.
Poczesne miejsce w dziejach Polski zapewnił Janowi Mężykowi przede wszystkim udział w wyprawie grunwaldzkiej w 1410 r., na którą wyruszył on na czele chorągwi występującej pod znakiem rodowym Wadwiczów. W czasie bitwy pod Grunwaldem Jan Mężyk z Dąbrowy wchodził w skład doborowego orszaku rycerzy czuwającego nad bezpieczeństwem króla.
Był on też uczestnikiem słynnej sceny wyzwania Polaków i Litwinów do bitwy przez wysłanników wielkiego mistrza krzyżackiego. Tłumaczył wówczas królowi z języka niemieckiego słowa posłów krzyżackich, którzy przywieźli dwa nagie miecze dla Jagiełły i Witolda.
Dziedzic z Dąbrowy sprawdził się też jako dowódca podczas wojny ze księciem litewskim Świdrygiełłą: dowodzone przez Jana Mężyka i Wincentego z Szamotuł wojska polskie odniosły w 1432 r. pod Kopystrzynem nad rzeką Murachwą zwycięstwo nad wojskami Fedka Ostrogskiego oraz zajęły wschodnie Podole i Wołyń wraz z Łuckiem. W 1433 r. Jan Mężyk uczestniczył w walkach ze wspierającymi Świdrygiełłę Krzyżakami i został ciężko ranny przy oblężeniu Chojnic.
Nagrodę za zasługi Jana Mężyka stanowiły liczne i hojne, nadania dóbr królewskich oraz godności. Przed 30 listopada 1405 r. posiadał on niewielką wieś królewską Pieczyniegi, a w 1406 r. zapisano mu 1000 grzywien na zamku i dobrach ojcowskich.
W latach 1422-25 Jan Mężyk otrzymał nadania dóbr królewskich na Rusi. Zachowując nadal urząd najwyższego cześnika królewskiego, został on najpóźniej w 1424 r. starostą krzepickim, a najpóźniej w 1426 r. starostą ostrzeszowskim ; w latach 1427-31 dzierżył starostwo generalne ruskie, a najpóźniej w 1433 r. został wojewodą lwowskim.
Jan Mężyk z Dąbrowy zmarł bezpotomnie w 1437 r. i został pochowany w Wieluniu. Zgromadzony przez niego majątek ruchomy o wartości 3000 grzywien ( m. in. w złocie, srebrze i drogich kamieniach, został pod nieobecność wdowy, Anny Rytwiańskiej, został rozgrabiony przez przybyłą na pogrzeb dalszą rodzinę.
[oprac. Marek Lawin dla Łódzkiego Portalu Turystycznego - lodzkie.travel]
Będąc człowiekiem wykształconym i obytym, ze znajomością języka niemieckiego i ruskiego, służył on Jagielle jako sekretarz oraz zaufany rycerz do specjalnych poruczeń. Towarzyszył królowi w podróżach, sprawował poselstwa (w 1429 r. do króla rzymskiego i węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego, w 1430 r. do Świdrygiełly, wyznaczonego wówczas przez Jagiełłę na wielkiego księcia litewskiego), a w 1435 r. brał udział w układach Jagiełły z Krzyżakami w Brześciu.
W 1419 r. był on jednym z gwarantów zawartego wówczas przymierza z Danią, a w 1423 r. świadkował na akcie zawarcia przymierza z Węgrami. Pośredniczył też w załatwianiu spraw osobistych monarchy (tak np. podtrzymywał kontakty pomiędzy królem a Elżbietą Pilecką-Granowską jeszcze zanim ta ostatnia została w 1417 r. trzecią z kolei żoną Jagiełły).
W 1413 r. Jan Mężyk z Dąbrowy uczestniczył w zawarciu unii horodelskiej. Przyjął on wówczas do rodu Wadwiczów bojara litewskiego Piotra Montygerdowicza.
W 1433 r. Jan Mężyk z Dąbrowy, tytułowany już wówczas wojewodą lwowskim, wraz ze starostą sieradzkim Wawrzyńcem Zarębą z Kalinowej, sędzią wieluńskim Wiktorem z Mierzyc oraz Janem Długoszem z Parzymiechów, pośredniczył w układach w sprawie wykupienia Kluczborka z rąk husyckiego dowódcy, polskiego rycerza Dobka Puchały przez księcia opolskiego i niemodlińskiego Bernarda, księcia brzeskiego Ludwika II oraz mieszczan namysłowskich.
Poczesne miejsce w dziejach Polski zapewnił Janowi Mężykowi przede wszystkim udział w wyprawie grunwaldzkiej w 1410 r., na którą wyruszył on na czele chorągwi występującej pod znakiem rodowym Wadwiczów. W czasie bitwy pod Grunwaldem Jan Mężyk z Dąbrowy wchodził w skład doborowego orszaku rycerzy czuwającego nad bezpieczeństwem króla.
Był on też uczestnikiem słynnej sceny wyzwania Polaków i Litwinów do bitwy przez wysłanników wielkiego mistrza krzyżackiego. Tłumaczył wówczas królowi z języka niemieckiego słowa posłów krzyżackich, którzy przywieźli dwa nagie miecze dla Jagiełły i Witolda.
Dziedzic z Dąbrowy sprawdził się też jako dowódca podczas wojny ze księciem litewskim Świdrygiełłą: dowodzone przez Jana Mężyka i Wincentego z Szamotuł wojska polskie odniosły w 1432 r. pod Kopystrzynem nad rzeką Murachwą zwycięstwo nad wojskami Fedka Ostrogskiego oraz zajęły wschodnie Podole i Wołyń wraz z Łuckiem. W 1433 r. Jan Mężyk uczestniczył w walkach ze wspierającymi Świdrygiełłę Krzyżakami i został ciężko ranny przy oblężeniu Chojnic.
Nagrodę za zasługi Jana Mężyka stanowiły liczne i hojne, nadania dóbr królewskich oraz godności. Przed 30 listopada 1405 r. posiadał on niewielką wieś królewską Pieczyniegi, a w 1406 r. zapisano mu 1000 grzywien na zamku i dobrach ojcowskich.
W latach 1422-25 Jan Mężyk otrzymał nadania dóbr królewskich na Rusi. Zachowując nadal urząd najwyższego cześnika królewskiego, został on najpóźniej w 1424 r. starostą krzepickim, a najpóźniej w 1426 r. starostą ostrzeszowskim ; w latach 1427-31 dzierżył starostwo generalne ruskie, a najpóźniej w 1433 r. został wojewodą lwowskim.
Jan Mężyk z Dąbrowy zmarł bezpotomnie w 1437 r. i został pochowany w Wieluniu. Zgromadzony przez niego majątek ruchomy o wartości 3000 grzywien ( m. in. w złocie, srebrze i drogich kamieniach, został pod nieobecność wdowy, Anny Rytwiańskiej, został rozgrabiony przez przybyłą na pogrzeb dalszą rodzinę.
[oprac. Marek Lawin dla Łódzkiego Portalu Turystycznego - lodzkie.travel]