Radziszów, pow. myślenicki

Radziszów - wieś pow. myślenicki, leży nad Skawiną, do której na obszarze wsi uchodzi pot. Mogiłka z lewego a pot. płynący od Kuleszowa z praw. brzegu, przy gościńcu ze Skawiny (46 kim.) do Myślenic i kolei państwowej, mającej tu stacją na linii Sucha Skawina (7 Mm.). Wieś zajmuje porzecze Skawiny (226 mt.), podnoszące się ku wschodowi (249 na płd., 347 ku płn.) i zachodowi-połnd. (Kiełek 336 mt.) w kraj falisty, o glebie glinkowej, urodzajnej. W stronie płd.-wschodniej znajduje się las Bronaczowa, zwany w swej północnej części Rozparką, zajmuje on wzgórza 316 do 353 mt. wznieś. Obszar wsi graniczy na płn. z Rzozowem i Bukowem, na wsch. z Kuleszowem, na płd. z Wolą Radziszowską, gdzie granicę tworzy Cedron-Skawinka, a na zach. z Jurczycami i Polanką Hallerowską. We wsi jest kościół par. rz.-kat., szkoła ludowa i młyn. Wś ma 262 dm. i 1522 mk. Obszar wiek, pos. (spadkobiercy hr. Mieroszewskiego), 2 dm., 17 mk. Z ogólnej liczby 1539 mk. jest 1520 rz.-kat. i 19 izrael. Obszar większy ma 331 mr. roli, 25 mr. łąk i ogr., 32 mr. pastw, i 655 mr. lasu; pos. mu. 1298 mr. roli, 93 mr. łąk i ogr., 73 mr. pastw, i 79 mr. lasu. Wieś położona na dawnej granicy ks. Zatorskiego należała do opactwa tynieckiego. Pe-wnem jest, że w latach 1253—1258 (Cod. :dipl. tinec. Kętrzyńskiego, 43) był R. włością ; klasztoru, bo Bolesław Wstydliwy zatwierdza jego rozgraniczenie (ten dok. także w Cod. Polon., III, 150)- Potwierdza to także dokument Michała, opata tynn ZT. 1334 (Kod. Małop., wyd. Piekosińskiego, I, 233) dozwalający Mikołajowi z w. Smarz założyć sołtystwo we wsiach klasztornych Ujazd i Wróblewy (woli) za dane opactwu dwa łany w dziedzicznej wsi opactwa Radeschów i dypl. z 1355 Franciszka, proboszcza kościoła św. Floryana w Krakowie (Cod. tinec, 122 i Cod. Polon., III, 247) wskazujący zarazem, że w tym czasie był tu już kościół parafialny. W 1394 (w dypl. z 29 wrześn. Cod. tinec, 175) nazywa opat Mścisław R. „hereditas".
Pisownia nazwy nie ustalona brzmi w dokumentach i u Długosza: Radzieschów, Radzeszow, Rachezów, Radessow, Radesow, Radesoy, Radesou i Radeseo. Pierwotnie był tu kościół drewniany, potem mały murowany bez sklepienia, Długosz (L. B. H, 134 i HI, 192) powiada, że wieś miała 11 łanów i pręt a w ziemi Zatorskiej 9 łanów i 9 prętów. Mieszkańcy obrabiali łąki klasztorne i dawali poradłne. Folwark klasztorny mały, ale lepszy od łanów sołtysich. Dziesięciny i daniny ceniono na 10 grzyw. Sołtys miał 2 łany i płacił dziesięciny proboszczowi. W innem miejscu (L. B. I, 70) opisuje Długosz, że wś miała 50 kmieci, płacących po 2 grosze praskie klasztorowi a prebendzie zakrzowskiej w kat. krak. dwie kopy groszy za obszar od dawna opuszczonej wsi Brunaczów, który sobie przywłaszczyli z lasami, krzami i pastwiskami. Było 2 sołtysów. Po zaborze Galicyi i zniesieniu opactwa przeszedł R. na własność funduszu religijnego a potem został sprzedany. Między r. 1841 a 1844 zgorzał kościół i w 1857 wymurowano nowy. Par. należy do dyec. krakowskiej, dek. skawińskiego i obejmuje Jurczyce, z ogólną liczbą 1800 rz.-kat. i 40 izr
[SGKP]