Drycany, pow. rzeżycki

Drycany, po łotewska Lrycani, wieś i do ra rozległe, niegdyś 9840 dziesięcin (a razem ze Struźanami i Piloynami aż 23920 da.) obszaru mające, na Łotwie katolickiej w Inflantach polskich, w powiecie rzeżyckim położone, stanowią dotąd osobną obszerną parafią dry-caiiską dekanatu rzezycko-łubańskiego, liczącą w roku 1880 wiernych 3500 płci obojga; same zaś dzisiejsze Drycany, własność bar. Jana Manteuffia, zajmują obecnie 2556 dziesięcin. Dobra te, wraz z majętnościami Sirusen (dzisiejsze Strużany w pow. lucynskim) i Fflcen (dzisiejsze Pilcyny w pow. rzeżyekirn) w r. 1568 przez króla Zygmunta Augusta Ernestowi de Rueck jure feudi nadane, a przez króla Jana III w domu praprawnuka tegoż Ernesta II. przywilejem z r. 1677 jako dziedziczne utwierdzone; utrzymywały się stale w wygasłej już linii drycańskich Ryków od r 1568 1828, w którym to czasie Marya z Ryków Manteuffiowa, matka teraźniejszego dziedzica, wniosła je w dom polsko-infianckiej gałęzi Manteufflów. Wszelako majętności Pilcyny i Strużany, już w pierwszej ćwierci bieżącego stulecia od Drycan odłączone zostały. Pilcyny w r. 1813 nabył Mikołaj Kulniew, Strużany zaś w 1825 Leopold Benisławski. Do roku 1874 pozostawały jeszcze przy Drycanach ma jątki Tannagi i Leśno, z których pierwszy na mocy dzielczego dokumentu z 30 września 1874 r. prawem dziedzicznem przeszedł do bar. Ryszarda Manteuffla, a drugi w tymże czasie prawem kupna do mieszczanina ryskie go Dalwica. Obecnie do obrębu Drycan, op rócz samej fermy drycańskiej, wchodzą fol warki: Kałastinie, Eysuie i Heimtai tudzież 12 zaścianków kurlandzkim Łotyszom stale wydzierżawionych. Położenie Drycan, odda lonych o 2 i pół mili od stacyi kolei żelaznej: Rzeżycy i miasta powiatowego tegoż imienia jest bardzo wzgórkowate; w dni pogodne widać stąd jezioro Łuban oddalone o 2 mile. Licznie się tu napotykają kurhany, w których niejednokrotnie odkopywano sprzęty kamienne, bronzowe, żelazne, zwierzęce i roślinne, jakie się obok toporków, berdyszów, młotków, mieczów, pik różnego kształtu, strzał, puginałów i nożów w Inflantach pol skich częstokroć znajdują. (Patrz Rubon, tom V, artykuł Adama Piatera „O dawnych grobach i starożytnościach odkrytych w In flantach polskich"). Dwór D., na wyniosłem i bardzo obszomem wzgórzu położony, na milę do koła widnieje swemi białemi murami, od ciemnych drzew uroczo odbijającemu Grunt tu pó większej części pszenno-jęczmienny; gospodarstwo płodozmienne, rasa bydła przeważnie żuławska i oldenburska; dostatek lasu i łąk Tych ostatnich, w stosunku do^gruntów ornych, ilość podwójna. Oprócz pszenicy zimowej i żyta uprawiają się tutaj: jęczmień, pszenica jara, groch, koniczyna, kartofle i buraki pastewne. Godnym uwagi w Drycanach jest młyn parowy o trzech gankach, na 12 sił parowych urządzony, połączony z młockarnią, walkownią i machiną do wyrabiania gontów szwedzkich, tudzież ogrody obszerne i sady ze szkółkami drzew owocowych. Lud tu czysto łotewski rzymsko-katolickiego wyznania. Kościół parafialny w r. 1859 przez Maryą z Ryków Manteufflową z muru wzniesiony na miejscu dawnego drewnianego, który dziad fundatorki marszałek Dominik Ryk w r. 1779 na temże miejscu był erygował. Do drycańskiego kościoła należy kościół filialny w Pilcynach, datujący z XVIII wieku, i kaplica w samym dworze drycańskim, już w r. 1769 istniejąca (patrz G. Manteuffel „Inflanty polskie" str. 151). Do parafii drycańskiej należą, oprócz Drycan, majątki Taunagi i Pilcyny, tudzież część byłego starostwa rzeżyckiego po pierwszym podziale Polski od fundum drycanskiego do skarbu oderwana, a niegdyś nazwy niemieckie „Dritzendorff i Pudder" nosząca. Gmina drycańska bardzo rozległa liczy obecnie dusz 6400 płci obojga. W roku 1880 przyłączono do niej kilka wiosek skarbowych, do byłego starostwa rzeźyckiego należących w części przez Rosjan starowierców (rozkołów) zamieszkiwanych. Zarząd gminny w miejscu, zarząd policyjny w Rzeczycy. W Drycanach urządza się obecnie stacya pocztowa. Drogi komunikacyjne i handlowe prowadzą; (1) z Birż inflanckich (patrz art. Birze) przez Byków i Drycany do stać. kol. żel. i miasta Rzeżycy; jest to tak zwany trakt rzeżycko-łubański; 2) z Berzygału (patrz art. Berzygat) przez Pogówkę, Taunagi, Drycany do miasteczek Wielony i Warkiany; jest to tak zwany trakt berzygalski. [SGKP]