Zuzel, pow. ostrowski

Żużel, w dok. Zuzola, wś nad Bugiem, pow. ostrowski, gm. Szulborze Koty, par. Zuzel, posiada kościół par. drewniany, szkołę poczatkową. W 1827 r. było 13 dm., 90 mk. W akcie uposażenia klasztoru czerwińskiego z r. 1161 powiedziano: „Ego, insuper hec, Henrieus eiusdem Boleslai (fundatora klasztoru) frater germanus, eidem ecclesie dedi forum, scilicet Zuzola cum thabernis et transitu" (Kod. małop.. II,4). W dok. Grzymisławy z r. 1229 dla tegoż klasztoru wymieniono w miejscu Zuzeli jako dar ks. Henryka wieś Kochów nad Wisłą. W akcie z r. 1254 zamieszczono w liczbie posiadłości danych klasztorowi „Zuzolam, omnes redditus et quaalibet villas ejus" (Kod. dypl. pol., I, 71). W potwierdzeniu posiadłości biskupów płockich z r. 1203 (?) powiedziano: „Item ville iste pertinent ad ecclesiam de Sussola: Bucce, Suchinicovo, Cosane, Woynowo cum Tillis attinentiis" (Kod. Mazow., 338). Jak świadczą dokumenty Żużel była starodawnem targowiskiem, przy którem istniała przeprawa przez Bug i zapewne gródek obronny. Ztąd wcześnie bardzo stanęła tu kaplica, przy której utworzono parafią, obejmującą znaczne obszary po obu brzegach Bugu. Dopiero w 1508 r., skutkiem utworzenia parafii w Ceranowie a potem i Prostyni, osady z praw. brzegu Bugu przyłączone będą do nowych kościołów. Rozwój Nuru, który otrzyma prawo miejskie 1443 r., pozbawia targowisko zuzelskie dawnego znaczenia. Na miejscu poprzedniej kaplicy wystawił biskup płocki Paweł Giżycki nowy kościół i erygował podupadłą zapewne parafią w r. 1448. Obecny pochodzi z r. 1726. W r. 1578 we wsi Zuzola „Laurentius villicustt płaci od 12Vj łan. km., 4 zagr., 1 rzeźnika, 1 rybaka. Wieś należy do klasztoru czerwińskiego (Paw., Mazow,, 395). Z. par., dekan. ostrowski, 3526 dusz.
[SGKP]