Ulucz, pow. brzozowski

Ulucz

Ułucz, wś, pow. brzozowski (do r. 1882 w pow. dobromilskim), 21 kim. na płd.- wsch.-wsch. od Brzozowa (sąd pow.), 10 kim. na płn. od urz. poczt, w Mrzygłodzie, 18 kim. na płn. od st. kol. w Załużu. Na płn. leży Jaworznik Ruski, na wsch. Brzyżaws, na płd.-wsch. Dobra, na płd. Łodzina (wszystkie w pow. dobromilskim), na płd.-zach. Wytryłów (pow. sanocki), na płn.-zach. Hroszówka (pow. brzozowski). Wzdłuż granicy płd.-zach. płynie San od płd.-wsch. na płn.-zach. Środkiem wsi płynie pot. Borownica, dopł. Sanu, na płd.-zach. aż do ujścia i przyjmuje w obrębie wsi małe potoki od lew. i praw. brzegu. W dolinie potoków i Borownicy leż% zabudowania wsi (cerkiew wzn. 342 mt.). Płn.-wschód lesisty (las Borownica ze szczytem Krztów, 515 mt. wznieś.). Najniższy punkt 258 mt. w dolinie Sanu na płd. Właan. wiek. ma roli or. 171, łąk i ogr. 7, past. 24, lasu 1296 mr.; wł. mn. roli or. 1352, łąk i ogr. 88, past 269, lasu 1 mr. W r. 1870 było 285 dm., 1587 mk. w gm., 3 dm., 34 mk. na obszarze dwors. (1342 gr.-kat., 98 rz.-kat., 181 izr.; 1342 Ruskich, 98 Polaków, 181 Niemców). Par. rz.-kat. w Mrzy głodzie, gr.-kat. w miejscu, dek. birczański. Do par. należy Hroszówka. We wsi jest cerkiew p. w. św. Mikołaja i szkoła etat. 1-klas. Niegdyś stał tu klasztor bazy-liański. Ihumen Teofil był na soborze w Przemyślu w r. 1694. Klasztor zniesiono w 1744 r., a rzeczy jego przeniesiono do klasztoru dobromilskiego. Wieś wspomniana jest już w dokumencie z r. 1373, którym Władysław, ks. polski, nadaje Przemysławowi wś Jabłonicę. W dok. tym zwie się wś Ulicz. Za czasów Rpltej należała ona do dóbr stołowych. Do klucza słuckiego wchodziły, prócz U., Chłomcze (Hłomcze) i Dobra. W lustracyi ekonomii Samborskiej z r. 1686 (Rkp. Ossol., Nr. 1255) czytamy na str. 9: „Ta wieś („Ulicz") ma łanów 15, czyni półłanków 30. Okrora tych jest łan hajducki, popowskiego pół, młynarskiego pół; zosobna jest obszar pewny służko w na usłudze dworskiej zostających. Powinności wsi: Robią z łanu dni 5 w tydzień swoim sprzęźajem i czworgiem bydła od południa. A kiedy koszą, źną, wieją, młócą, plewią, albo inną robotę bez sprzęźaju odprawują, to po dwojgu na dzień z łanu przez 5 dni w tydzień. Zażen, obżen, bez pańszczyzny dwa dni roku z chleba powinni. Szarwarki według dawnego zwyczaju odprawują tak do mły-nów jako i do okopów podczas powodzi. Na podwody powinni jeobaó m pańszczyznę swoim powozem z łanu albo z pół łanu sprzęgając się do Sambora, do Starej Soli i do Przemyśla. A za te podwody wytrąca im dwór tyle dni, wiele w drodze będą. Stróżę odprawiają po jednemu, po kolei za pańszczyznę. ^Młócić powinni z łanu kopę, a z półłanku pół kopy. Czynsze: Płacą, czynszu z półłanka każdego robotnego na św. Marcin po złp. 3 gr. 3. Kur dwie z półłanka na rok dają. Z roli Wojewodziąt nazwanej płacą na rok zł. 5. Z dzielniczek różnych płaci gromada % każdej zł, 6. Z gruntu Sigot nazwanego za pastwisko gromada daje zł. 60. Pop płaci czynszu z półłanku zł. 2 gr. 6. Zagroda karczmarska płaci czynszu na rok zł. 3, Młynarze z pół-łanu młynarskiego płacą zł, 15, Zagród jest w tej wsi 20; płacą z każdej zł. 2 gr, 15. Zagroda karczmarska płaoi czynszu zł. 3 i do tego siać zboże pańskie, kiedy wskażą, iść powinni. Służkowie dawali na rok za posługę dworską zł. 55. Komisya anni 1682 położyła ich zł, 100 mając to in consideratione, że osiadłych gospodarzów jest 14, a żadnej powinności inszej nie odprawują, tylko gdy woda na Sanie przybywa, dawać znać powinni do zamku Samborskiego. Tedy my widząc słuszność, aby ludzie daremno gruntów ekonomicznych nie zażywali, przy ostatniej rewizyt ich zachowujemy i płacić po zł. 100 rozkazujemy. Z ogrodu przy roli Nestorowiąt Andrzej Nuskwa płaci zł, 4. Zagrodnicy powinni siano grabie, zboże wyczyniać, pstrągi koleją łowić. Z półłanka każdego czynszowego płacą po zł, 24, Chałupnicy, wiele ich jest, każdy z nich płaci z chałupy zł, 5. Tkacze płótno pańskie robić powinni; płacą im od konopnego po gr. 40, od zgrzebnego po gr, 24. Garncarze od każdego wypalenia pieca powinni dawać do dworu garnków 6. Szewcy z pańskich skór buty kiedy robią do dworu, płacą im od każdej pary po gr, 12. Budynki folwarkowe; Dworek jest, w nim izba z komorą, okna w drzewo 3. Ex opposito 3 izby, Piekarnia z komorą. Gontami budynek wszystek nakryty. Stajenka mała przy piekarni na kilka koni przybudowana. Piwnica niedaleko budynku ziemią przysypana, a słomą pokryta. Sernik na 4 sochach dranicami nakryty. Gumno ze dwiema stodołami, jedna wielka, druga mniejsza, poszycie słomiane do- i bre na obu dwu. Obora zła, trzeba ją restaurować. Zasiewek na tym folwarku: Wysiano in a, 1685 pro 1686; Żyta miary droho-byckiej, tak wielkiej jako samborska, pół-; miarków 24. Pszenicy takiej że miary pół-miarków30. Jęczmienia półmiarków 12 i mające. Grochu półmiarków 4. Szumeszki albo owsa z jęczmieniem półmiarków 60. Tatarki i półmiarków 10. Konopi półmiarków 3. Ogrody dwa są, zasiane obadwa zupełnie, ale nieobrodziły".

Do klucza ułuckiego należą wsie: Obłomieo (dziś Hłumcza al Hłomcze) i Dobra. W inwentarzu z r. 1760 (Rkp. OssoL, Kr. 1632, str. 170) czytamy, „Ta wś osiadłana łanach 15, czyni ćwierci 60, videlicet roboczych, gromadzkich 30, arendowych 30. Zosobna popowskich ćwierci 2, hajduckich 4, służko w 4, młynarskich 2. Zagród 22; wszystkie arendowne. Do tych zagroda karczmarska. Czynsze (wymienione szczegółowo) wynoszą 1177 zł. 15 gr. Powinności tej wsi określone prawie tak samo jak w lustracyi I z r. 1686. Lasy ułuokie: Las na wschód słońca smerekowy i bukowy. Las drugi na płd, „Szeroki dział", jodłowy. Trzeci „Kłokoczkóww, w nim jedlina, buczyna. Do których lasów leśnych' dwóch z gromady obrani być powinni", W tym inwentarzu (str. 167 nn.)

Jest opis klucza ułuckiego a mianowicie: dworu, budynku, młocarni, stodół, winiarni, wozowni, gumna i karczmy i wysiew zboża na folwarku". Klucz ułucki zajęto w r. 1772;wsie sprzedano Piotrowi Starzyńskiemu, jednak w r. 1785 reinkamerowano. W r. 1828 nabył wsie Hłomcze i Dobra Kaiikst Dobrzański i Teodor Tergonde za 4020 zir.,, Ulucz zaś sprzedano wraz z Hroszówką w r. 1828 Teodorowi Tergondemu i Kazimierzowi Gozdowiczowi za 33,530 złr. (Czemeryński, Dobra koronne, str. 215). Na górze zwanej Dębnikiem (Dubnyk) wyorano w r, 1876 halabardę, którą w r. 1877 nabył hr. Drohojowski. Na tej górze stoi cerkiew, dość starożytna, drewniana, otoczona starym, niskim murem obronnym, z otworami czworobocznemi. W obrębie murów stał niegdyś klasztor bazyliański, poktórym nie ma śladów.

[SGKP]