Druja

Przedstawiam malutkie zestawienie danych o kościełach ww Druii [po szczgóły pisać na adres: bratjan6@wp.pl]

Druja (Друя) – parafia p.w. Najświętszej Trójcy [rej. Brasław]
(miejscowość położona nad rzeką Dźwiną,.550 47,N i 270 27,E).

Wprowadzenie
Na terenie miasta, dziś osady o zabudowiu miejskim (raczej wsi), pierwszy raz była wspominana w XIV w. jako istniejący tu zamek, od 1611 r. stanowiła własność Sapiehów znana pod nazwą „Sapieżyn”, prawa miejskie posiadała od 1616 r. W okresie świetności (XVIII w.) miała dwa kościoły klasztorne i parafialna świątynię; ponadto funkcjonowała tu światynia greko-katolicka.

Paragraf 1:
Struktury parafialne

1. Kościół parafialny („Fara”) – p.w. Św. Antoniego

1640-1660 – w diecezji wileńskiej (do „Potopu”)
Ok. 1644 - parafie prowadzili bernardyni.
1652 – fundacja kościoła parafialnego przez Leona Sapiehę
1655 – zajęcie miasta przez wojska moskiewskie i zniszczenie parafii oraz kościołów.
1660 – odzyskanie miasta przez Rzeczpospolitą i odrodzenie parafii.

1660-1709 – w diecezji wileńskiej (do wojny pn.)
Ok. 1661 - ks. Kazimierz PŁAWKO (p)
1669 – parafia Druia w dekanacie Brasławskim (Synod Sapiehy), ponadto występuje druga parafia w Sapieżynie.
1675 – wizytator zapisał: „kościół drewniany, zbudowany przez proboszcza ks. Kazimierz Pławko (…) fundacja Lwa Sapiehy (…) p.w. Wniebowzięcia NMP, św. Stanisław, św. Jozafata, św. Mikołaja i św. Kazimierza.
XVIII w. - obsługa kościoła przez dominikanów, w tym czasie działały 2 cerkwie unickie.
1701 – zajęcie miasta przez Rosjan

1710-1772 – w diecezji wileńskiej (do rozbiorów)
1739-1744 – ks. Karol KARP (p)
1744 – parafia w dekanacie bracławskim, nie ma podanych filii, ale parafia jest bardzo rozległa, bo obejmuje swoim zasięgiem ponad 100 miejscowości, w tym nawet takie odległe jak: Drysa, Dzisna, Saria, Rosica, Oświej, Zamosze.
1772 – zajęcie części parafii przez Rosje (I rozbiór) i podporządkowanie jej biskupowi białoruskiemu od 1783 r.

1772-1798 – w diecezji wileńskiej i inflanckiej
1777 – w szkole uczy się 9 osób.
1778 – budowa murowanej bramy-dzwonnicy.
1781 – parafia liczy 3.163 kat. , 19 uczniów w szkole parafialnej.
17783-1784 – o. Stefan EYSMONTT OP (p)
1784 – parafia w dekanacie brasławskim, istnieje kaplica przy dworze Drujka (u Rudomina).
1791 – o. Krzysztof RUDZIŃSKI (OP) (p)
1793 – włączenie miasta i parafii w obszar Rosji.
1794-1798 – parafia Druja włączona do diecezji inflanckiej

1798-1849 – diecezja mińska
1798 – przeniesienie parafii do nowo utworzonej diecezji mińskiej.
1818-1839 – ks. Mateusz LIPSKI (p), ale w latach 1824-1839, gdy był biskupem, funkcje parafialne pełnili inni kapłani.
Po 1831 – konfiskata majątku Sapiehów i przejęcie „hrabiostwa” na skarb państwa pozbawia parafie finansowej pomocy.
1842-1843 – ks. Feliks SZUKIEWICZ (p),
1843 – parafia w dekanacie dziśniejskim , do parafii należy 842 domy zamieszkałe przez 5.265 kat., na terenie parafii funkcjonowała szkoła i mały szpital, umiejscowione przy klasztorze dominikanów.

1849-1863 – diecezja wileńska (do powstania)
1852 – przejęcie przez parafie jako filialnego skasowanego poklasztornego kościoła bernardynów.
1859-1860 – ks. Franciszek OBRĘPALSKI (c), 1859-1860 – ks. Adolf Piotrowski (w), 1859-1866 – ks. Protazy Dymanowski (m).
1860 – parafia w dekanacie dziśnieńskim, liczy 5.543 kat.; filialne kościoły: Franpol i Druja oraz kaplice: Malkowszczyzna i Druja cm.

1863-1890 – diecezja wileńska (do zniszczenia)
1863 – parafia liczy 5.640 kat. , filie Franopol i Druja („po dominikańska”), kaplice Druja (św. Antoni), Druja (św. Michał), Malkowszczyzna, Idołta. Pracuje tu 2 kapłanów.
1863-1864 – ks. Lucjan ZIEMĘCKI (p)
1864 – likwidacja kaplicy w miejscowości Franopol.
1867 – ks. Leon NOWICKI (p), parafia funkcjonuje w dekanacie dziśnieńskim.
1872 – parafia w dekanacie dziśnieńskim jaka liczyła 5.910 kat. , obsługiwano kaplice: Druja, Malkowszczyzna, Idołta (cm.)
1871-1873 – ks. Stanisław DALECKI (p) , 1872 - ks. Michał Błaguszewski (w)
1876 – ks. Władysław … (p)
1879-1890 – ks. Michał BŁAGUSZEWSKI (a), 1897 – ks. Konstanty Grużdż (w), 1889 – ks. Michał Ordyński (w)
1889 – parafia liczy 6.574 kat.
1892 – parafia w dekanacie dzisnieńskim, liczy 6.816 kat.; kaplice: Św. Michał, Malchowszczyzna, Idołta.
1890 – pożar świątyni, i przeniesienie parafii do kościoła i klasztoru pobernardyńskiego.

1890-1910 – kościół filialny
1910 – zapisano w tym czasie: „kaplice p.w. Św. Antoniego” (z 1652 r.), przedstawiając ją jako drewnianą budowlę.

2. Parafia w kościele „pobernardyńskim”

1890-1905 – proboszcz ks. Michał BŁAHOSZEWSKI
W tym okresie, przed ukazem tolerancyjnym, współpracowali jako wikarzy: 1899-1901 – ks. Antoni Walentynowicz (w), 1902-1905 – ks. Stanisław Krzywiec (w).
W 1905 r. parafia liczy 8.160 kat.

1905-1908 – proboszcz ks. Stefan LACHOWICZ
W 1906 r. parafia liczy 7.843 kat.; kaplice św. Michał, Malkowszczyzna, Idołta, natomiast w 1907 r. liczebność parafii wynosi 8.501 kat.

1908-1911 - proboszcz ks. Jan WEBER
W tym czasie wspomagali prace duszpasterskie: 1908-1909 – ks. Józef Marcinkiewicz (w), 1909-1911 – ks. Aleksander Piekunko (w), 1911-1912 – ks. Bronisław Hryniewicki (w) . Liczebność parafii zmienia się wobec otwierania nowych kościołów, i tak: 1909 r. = 8.582 kat. , 1910 r. = 8.000 kat., natomiast kaplica: Druja (cmentarna – p.w. Św. Michała), Idołta, Małkowszczyzna; ponadto dawną „farę” p.w. Św. Antoniego liczono jako „ruinę”. W pracy duszpasterskiej liczne utrudnienia i tak w 1911 r. proboszcz ukarany kilkoma dniami aresztu i grzywną.

1911-1912 – proboszcz ks. Kazimierz STALEWSKI
Współpracownikami byli w tym czasie: 1912 – ks. Józef Stefanowicz (w), 1912 – zm. ks. Wiktor Wiński , 1912-1913 - ks. Stanisław Filmanowicz (w)
W tym czasie parafia liczy: 1912 r. = 8.000 kat.

1912-1916 – proboszcz ks. Józef MARCINKIEWICZ
Współpracownikami na parafii są: 1912-1915 – ks. Bronisław Hryniewicki (w), 1915-1917 – ks. Ildefons Bobicz (w)
W listopadzie 1912 r. zwrócono parafii budynek klasztoru , jest on potrzebny bowiem w latach: 1913-1915 r. parafia liczy ok. 8000 kat. , pracuje tu 2 kapłanów, trzy kaplice na terenie parafii i kaplica cmentarna w Drui , podobnie bez zmian liczba wiernych w kolejnych latach 1916 r. = 8.000 kat., kaplice: Druja (cm. - św. Michał), Malkowszczyzna (cm.), Idołta

1922-1924 – proboszcz ks. Antoni ZIENKIEWICZ
Początkowo proboszcza wspiera ks. Bobicz, lecz od 1917 r. przenosi się on do filialnej świątyni Idołty, później spotykamy tu innych duszpasterzy, m.in.: 1923-1924 – ks. Witali Chamionek (w), 1924 – ks. Andrzej Cikoto (w)

3. Parafia prowadzone przez Marianów

1924-1924 – w diecezji wileńskiej
1924-1925 – ks. Andrzej CIKOTO MIC (p)
1924 – obsługa parafii i opieka nad klasztorem powierzona XX. Marianom

1924-1939 – w archidiecezji wileńskiej
1925-1927 – ks. Andrzej CIKOTO MIC (p)
1928-1938 – ks. Józef DASZUTA MIC (p), 1929-1936 – ks. Kazimierz Smulko MIC (w), 1929-1933 – ks. Jan Ślep (pref), 1934-1936 – ks. Stanisław Eliasz (pref).
1929 – parafia w dekanacie miorskim, liczy: 4.940 kat.; kaplice: Druja, Malkowszczyzna,
Ok. 1930 - w mieście, staraniem proboszcza, powstała kasa Franciszka Stefczyka, spółdzielczy dom spożywczy, i dokonano elektryfikacji miasteczka.
1933 – parafia liczy 5.030 kat.
1936 – parafia liczy 4.750 kat.
1937– obsługiwano kaplice: Druja (p.w. Św. Michała) i Malkowszczyzna (z 1792 - p.w. św. Jana Chrzciciela)
1938-1939 – ks. Wincenty SMOLIŃSKI MIC (p), 1938-1939 – ks. Feliks Czeczot MIC (w), 1938-1939 – ks. Kazimierz Oksiutowicz MIC (w)
1939 – parafia liczy 4.926 kat.

1939-1944 – w diecezji wileńskiej (czas wojny)
1939-1941 – ks. Eugeniusz KULESZA (MIC)
1939 – represje i ateizacja po wkroczeniu sowietów.
1941 – po wkroczeniu hitlerowców podejmowanie przez Marianów wypraw misyjnych na tereny za Dźwiną.
1943-1944 – ks. Henryk TOMASZEWSKI (MIC)

1944-1989 – w diecezji wileńskiej (po II wojnie)
1944-1950 – ks. Lucjan PAWLIK (MIC)
1956-1957 – ks. Lucjan PAWLIK (MIC)
1958-1965 – ks. bp. Kazimierz DUBLIŃSKI.
Ok. 1970 - po zamknięciu kościoła wierni udawali się po posługę religijną, do pobliskich świątyń m.in. do Mior

1989-1991 – w diecezji mińskiej
1989-1990 – ks. Władysław Pietrajtis (dojazdy ?)
1990-1995 – ks. Antoni ŁOŚ (MIC)

1991-1999 – w diecezji mińsko-mohyl.
1996 – ks. Henryk KULESZA (MIC)

1999-2009 – diecezja witebska
2002-2004 – ks. Wiaczesłw PIELINEK (MIC), 2002-2004 – ks. Jan Wojtkiewicz MIC (w)
2004 – parafia w dekanacie miorskim, na jej terenie znalazły się miejscowości: Druja, Szatiliny, Stajki, Jermołowo, Cilewszczyzna, Bobaryki, Prudniki, Bobyszki, Sauci, Konoplanszczyzna, Szarkile, Kozakowo, Nowa Wioska, Urbanowo, Jaja, Kodaronce, Wojsa, Małki, Inele, Bukowszczyzna, Wierdy, Bugry.
2007 – ks. Michał TASZIAKOWSKI (MIC) (p), 2007-2010 – ks. Antoni Łoś MIC (w), ks. Andrzej Sidorowicz MIC (w), ks. Marcin Ćwieczkowski MIC
2010 – ks. Piotr BERNACKI MIC (p)

Paragraf 2:
Struktury zakonne

1. Bernardyni (Druja-Sapieżyn) – p.w. Trójcy Przenajświętszej

1640-1660 – fundacja klasztor bernardynów
1640 – zgłoszenie przez Lwa Sapiehę prośby o osiedlenie się bernardynów i przyjecie jej przez kapitułę w Radomiu.
1641-1643 – budowa klasztoru
1643 – fundacja i uposażenie klasztoru bernardynów przez Kazimierza Lwa Sapiehę
1644 – powierzenie parafii.
1646 – zakończenie budowy klasztornego obiektu (zapis fundacyjny dnia 21.10.1646 r.)
1654-1656 – zniszczenie klasztoru w czasie wojny moskiewskiej

1660-1711 – klasztor bernardynów (do wojny pn.)
Ok. 1660 - odbudowa
1675 – w czasie wizytacji bp. Słupskiego poświęcono 4 dzwony dla kościoła zakonnego.
XVIII w. – w kościele klasztornym otaczany był kultem, jako cudowny, Obraz Matki Bożej
1709 – gwardianem o. HIPOLIT Gierhartt OFM

1711-1794 – klasztor bernardynów (do Rozbiorów)
1731 – klasztor w Prowincji Litewskiej
1750 – erygowanie Bractwa Św. Antoniego, istniało też Bractwo Św. Anny.
1763 – przebudowa świątyni wg planów arch. L. Gryncewicza
1764-1767 – wyposażenie kościoła w rokokowy ołtarz główny (trzy kondygnacyjny)
1771-1772 – nadbudowanie wieży kościelnej o nową kondygnacją
1772 – klasztor zamieszkuje 25 zakonników, (8 kapłanów, 11 kleryków, 6 braci).
1778 – ogrodzenie obiektu barokowym murem z bramą
1778-1779 – wykonanie ambony i 4 bocznych ołtarzy w stylu rococo.
1779 – konsekracja kościoła przez bp. F. Towieńskiego i dodanie dedykacji MB Anielskiej.

1794-1831 – klasztor bernardynów (od powstania)
1803-1804 – gwardianem o. FRANCISZEK Pikiell OFM (mieszka tu 13 kapłanów i 2 braci).
1808-1810 – w klasztorze istnieje nowicjat
1810-1830 – gwardianem o. PROTAZJUSZ Bielski OFM , 1806-1830 – o. Hilary Szymański OFM.
1829 – w klasztorze mieszka 20 zakonników (7 kapłanów, 9 kleryków, 4 braci laików).
1830 – mieszka tu 7 kapłanów, 1 kleryk, 7 studentów

1831-1850 – klasztor bernardynów (od kasaty)
1843 - gwardianem był o. HILARY Paszkiewicz OFM.
1844 – przejęcie parafii po dominikanach, obsługiwano kaplice w Franpolu, Małkowszczyźnie i Idołcie.
1850 – kasata klasztoru

1850-1855 – kościół „pobernardyński”
1852 – kościół wykorzystywany przez parafie jako filialny.
1855 – mieszkał tu jeszcze 1 zakonnik , obsługując kościół poklasztorny.

1864-1890 – cerkiew prawosławne
1864 – przejecie budynków przez cerkiew prawosławną

1891-1924 – kościół „parafialny”.
(Po spaleniu się świątyni parafialnej kościół stał się siedzibą parafii.)
1890-1924 – kościół pełni funkcje parafii
1923 – początek pracy OO. Marianów w Drui, organizacja szkoły w pomieszczeniach „pobernardyńskiego” klasztoru przez ks. Andrzej Cikoto MIC

2. Dominikanie – p.w. Nawiedzenia NMP

1696-1700 – fundacja klasztor dominikanów
1696 – fundacja drewnianego klasztoru dominikanów przez Piotra Kazimierza Kaczanowskiego.
1697 – (IV) sprowadzenie się zakonników do nowego klasztoru, z kościołem p.w. Nawiedzenia NMP.

1700-1794 – klasztor dominikanów (do Rozbiorów)
1706 – budowa nowego klasztoru
1716 – klasztor wchodzi we władanie wioski Podziawy gdzie buduje później kaplice katolicka na terenie parafii Ikaźń.
1763-1773 – budowa murowanej świątyni , wg arch. Antoniego Paraca z Genewy i o. Ludwika Hryncewicza (OP)
1772 – klasztor dominikanów liczył 10 zakonników (8 kapłanów).
1779 – konsekracja murowanej świątyni (istniały tu organy o 24 głosach) , znajdował się też cudowny obraz NMP.
1784 – wikarym klasztoru i proboszczem w parafii Druja o. Stefan Eysymontt OP.

1794-1832 – klasztor dominikanów (do kasaty)
1803-1804 – przeorem o. KAROL Czech OP
1803 - mieszka tu 8 zakonników (7 kapłanów i 1 brat).
1816-1818 – przeorem o. RAJMUND Mackiewicz OP
1817 – mieszka tu 4 kapłanów i 2 tercjarzy
1824-1830 – przeorem o. PLACYD Koszko OP
1829 – w klasztorze mieszka 8 zakonników (7 kapłanów, 1 brat laik).
1832 – kasata klasztoru

1833-1930 – świątynia „podominikańska”
1832-1839 – kościół „pusty”
1839 – zabranie kościoła na cerkiew
1909 – wysadzenie murów świątyni przez wojsko, i późniejsze rozebranie budowli na materiał budowlany.
1930 – istnieją jeszcze zachowane fragmenty budowli jak dzwonnica czy brama.

3. Marianie

1923-1924 – fundacja klasztor Marianów
1923 – początek pracy Marianów w Drui, organizacją szkoły zajmuje się: 1923-1924 – ks. Andrzej Cikoto MIC (w)
1924 – (23.04) nastąpiło przejęcie prowadzenia parafii przez ks. Marianów.

1924-1933 – przełożonym ks. Andrzej CIKOTO MIC
1924 - otwarto tu prywatną szkołę (gimnazjum koedukacyjne) prowadzoną przez Księży Marianów. Pracowali tu kolejno: 1924-1925 – ks. Witali Chamionuk, 1924 – ks. Józef Hermanowicz MIC, 1924 – ks. Kazimierz Smużko MIC
1925 – (18.05) założono tu dom mariański z nowicjatem.
1925-1933 – ks. Józef Duszuta MIC (pref), 1926-1928 – ks. Fabian Abrantowicz MIC (pref), bł. ks. Jerzy Kaszyra MIC, 1932-1933 – ks. Witakic Chamionek MIC, 1932-1933 – ks. Kazimierz Szmulko MIC, 1934-1936 – ks. Stanisław Eliasz (pref.), 1935 – ks. Tomasz Padziawo MIC.
1928 – klasztor XX. Marianów (przełożony ks. A. Cikoto) liczy 5 kapłanów, 9 braci, 1 alumna, 2 nowicjuszy.
1933 – w klasztorze mieszka 14 kapłanów i 12 innych zakonników (klerycym bracia, nowicjusze).
1934-1938 – odnowienie klasztoru wg arch. L Witan-Dubiejkowskiego.

1935-1938 – przełożonym ks. Władysław ŁYSIK (MIC)
1936 – w klasztorze mieszka 18 zakonników (4 kapłanów, 10 braci 4 nowicjuszy).
1937-1938 - wspomagali w pracy kapłani: 1936-1938 – ks. Józef Daszuto MIC (p) , 1936-1938 – ks. Witalis Chamionek MIC , 1937-1938 – ks. Grzegorz Kaszyra MIC , 1936-1938 – ks. Kazimierz Smulko MIC (w); ponadto było tu 7 braci i 2 nowicjuszy. 1938 – ks. Antoni Prejser (kat.).
1937-1938 – incydent z władzami oświatowymi doprowadza do „wywiezienia Marianów z Drui”

1938-1941 – przełożony ks. Eugeniusz KULESZA MIC
1939 - w tym czasie pracują tu: 1939 – ks. Wincenty Smoliński MIC (p), 1939 – ks. Feliks Czeczot MIC (v-p), 1939 – ks. Piotr Mika MIC, 1939 – ks. Kazimierz Oksiutowicz MIC, 1938-1941 – bł. ks. Antoni Leszczewicz MIC, 1939 – ks. Józef Jarzębowski MIC i kilku kleryków. .
1941 – (30.06) zamordowanie sł. Bożego ks. Eugeniusza Kuleszy MIC;

1942-1944 – czas wojny
W 1943 r. umiera tu ks. Edmund Sawicki MIC
1942-1944 – pracuje tu jako kleryk br. Lucjan Pawlik
1943-1944 – ks. Henryk Tomaszewski MIC
1943 - zabranie świątyni i klasztoru przez Niemców na siedzibę sztabu karnych ekspedycji, i opuszczenie klasztoru przez Marianów
1944 – (04.07) zniszczenie świątyni i klasztoru przez bomby lotnicze

1944-1988 – kościół i klasztor Marianów (po wojnie)
1944-1950 – ks. Lucjan PAWLIK (MIC)
1945 – zabranie klasztoru przez władze sowiecką,
1945-1948 - remont kościoła staraniem ks. L. Pawlika MIC
1948 – (02.08) poświęcenie kościoła po remoncie.
1950 – (17.10) aresztowanie proboszcza i skazanie na śmierć (zmienione na 25 lat więzienia)

1950-1989 – po likwidacji klasztoru
Ok. 1951 – kościół zamieniony na skład zbożowy i paliwowy.
1956-1957 – ks. Lucjan PAWLIK (MIC), mieszka tu po powrocie z łagrów, ale bez rejestracji, nabożeństwa odprawia z br. Piotrem Dunderem MIC w domu.
1958-1965 – pracuje tu na zesłaniu ks. bp. Kazimierz Dubliński
1989 – powrót Marianów na Białoruś.

1990-2009 – odrodzenie klasztoru
1990-1995 – ks. Antoni ŁOŚ (MIC)
1996 – ks. Henryk KULESZA (MIC)
2002-2004 – ks. Wiaczesłw Pielinek (MIC), 2002-2004 – ks. Jan Wojtkiewicz MIC (w)
2007 – ks. Michał Tasziakowski (MIC) (p), 2007-2010 – ks. Antoni Łoś MIC (w), ks. Andrzej Sidorowicz MIC (w), ks. Marcin Ćwieczkowski MIC

4. Klasztor Sióstr Eucharystek

1923 – z inicjatywy bł. bp. Jerzego Matulewicza powstało Zgromadzenie Sióstr Eucharystek
1924 – (24.04) – kanoniczne erygowanie wspólnoty
1938-1939 – przełożoną s. JÓZEFA Żukówna
1939 - w klasztorze mieszka 31 zakonnic, 1 nowicjuszka i 2 postulantki.
1941-1950 – s. APOLONIA Pietkuń, przełożona generalna.
1941 – s. Maria Jasińska, 1941 – s. Janina Podolska
1945 – wyjazd części sióstr do PRL