Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Rzeczyca, pow. Tomaszów Maz.
3.12.2009 22:18
Pierwsza wzmianka o Rzeczycy pochodzi z dnia 15 czerwca 1335 roku kiedy to w Metryce Królewskiej pod nr.47 k.386 wymieniono Rzeczycę jako wieś królewską i którą to ... Władysław ks. łęczycki i dobrzyński dla siebie zachowuje ... Najbardziej wiarygodny zapis o istnieniu Rzeczycy stanowi Kronika Jana Długosza, w której czytamy, iż w 1400 r. król Władysław specjalnym aktem nadał Uniwersytetowi Krakowskiemu uposażenie kanclerstwa rzeczyckiego i w skład jego wchodziły dochody Rzeczycy. W 1457 roku dzierżawcą Rzeczycy został Piotr Dunin z Prawkowic, herbu Łabędź, który ziemie rzeczykie otrzymał od króla Kazimierza Jagiellończyka w nagrodę za zasługi dla ojczyzny w walce z Krzyżakami. Piotr Dunin był postacią wielce zasłużoną dla kraju pełniąc funkcje hetmana wojsk polskich, wojewody sieradzkiego, marszałka nadwornego, starosty łęczyckiego, kasztelana sieradzkiego, wojewody brzesko-kujawskiego, starosty w Malborku. Po nim dzierżawę ziem rzeczyckich powiększoną o wieś Bobrowiec przejęli i sprawowali do roku 1513 jego synowie (Jan, Andrzej i Jakub). W 1607 r. Maciej Grotowski, miejscowy dziedzic na Grotowicach, wybudował kapliczkę z dwoma herbami Rawicz i Ciołek upamiętniająca zwycięską bitwę Zygmunta III Wazy pod Guzowem (Miał w niej znaczący udział) i będącą jednocześnie wyrazem wdzięczności za hojność króla, któremu grotowicki ród po tym zdarzeniu mocno przybrał na znaczeniu. W latach 1779-1804 proboszczem Rzeczycy został Jędrzej Kitowicz, autor "Opisu obyczajów" i "Pamiętników - czyli Historii Polski", znakomitych dzieł literatury obyczajowej czasów saskich. Ks. Kitowicz zmarł i został pochowany na cmentarzu przy świątyni, później przeniesiono zwłoki w sąsiedztwo kaplicy na cmentarzu. W roku 2004 obchodzono w gminie bardzo uroczyście 200 setną rocznicę jego śmierci (pamiątkowy obelisk na cmentarzu). W latach 1800-1825 powstał pośród starych dębów, lip, wiązów i modrzewi krajobrazowego parku, murowany dwór parterowy z mieszkalnym poddaszem - później zamieszkały przez właściciela ziemskiego Michała Szwejcera (rozebrany w 1962 r.) Wielką postacią regionu rzeczyckiego jest znana poetka i pisarka, prekursorka polskiej powieści psychologicznej Narcyza Żmichowska, która zamieszkując na stałe w Rzeczycy w latach 1842 -1845 i prowadząc nielegalnie wiejską szkółkę, napisała swoje najlepsze dzieło ("Poganka"). W latach 1889-1891 w miejscu starego drewnianego kościoła z inicjatywy ks. Mieczysława Skarżyńskiego powstał dwu wieżowy murowany kościół (stoi do dziś).
Kalendarium wsi do 1949 r.
Czerwiec – 1335 – w Metryce Królewskiej pod nr. 47, k. 386 wymienia się Rzeczycę jako wieś królewską i którą to … Władysław ks. łęczycki i dobrzyński dla siebie zachowuje …
Rok 1400 – zapis w Kronice Długosza, iż król Władysław specjalnym aktem nadał uposażenie kanclerstwa rzeczyckiego Uniwersytetowi Krakowskiemu.
Rok 1457 – Rzeczycę dzierżawi Piotr Dunin z Oprawkowa, herbu Łabędź, który ziemie rzeczyckie otrzymał od króla Kazimierza Jagiellończyka w nagrodę za zasługi w walce z Krzyżakami.
Lata 1511-1521 – parafia rzeczycka osiągnęła obecny kształt terytorialny a jej proboszczem został ks. Jan Stawieński.
Rok 1533 – przez Rzeczycę przejeżdża, jadąc z Krakowa do Warszawy król Zygmunt II August, ponownie przejeżdża przez Rzeczycę wracając w roku 1574
Rok 1587 – przez Rzeczyce przechodzi z wojskiem hetman Jan Zamojski
Rok 1607 - Maciej Grotowski, miejscowy dziedzic na Grotowicach, wybudował kapliczkę z dwoma herbami Rawicz i Ciołek upamiętniająca zwycięską bitwę Zygmunta III Wazy pod Guzowem (miał w niej znaczący udział) i będącą jednocześnie wyrazem wdzięczności za hojność króla, któremu grotowicki ród po tym zdarzeniu „…mocno przybrał na znaczeniu…”.
Rok 1609 – parafia przechodzi w ręce prymasa Wojciecha Baranowskiego, dzierżawcą ziemskim zostaje Marcin Tarnawski a po jego śmierci król Zygmunt III Waza przekazuje dzierżawę Piotrowi Garbarskiemu.
Rok 1636 – dzierżawcą ziemskim zostaje Kazimierz Rudzki, znany z wyzysku chłopa i procesowania się w sądach.
Rok 1655 - szwedzkiego najeźdźcę z Rzeczycy przepędzają oddziały Stefana Czarneckiego, rok później przez Rzeczycę przechodzą wojska króla Jana KazimierzaRok 1668 – dobra ziemskie przechodzą w ręce starosty bydgoskiego Aleksandra Feliksa Lipskiego, tragicznie rozsiekanego w 1702 r. przez wzburzony tłum jego uległością wobec Szwecji.
Rok 1702 – król August II Mocny nadał starostwo w Rzeczycy Stefanowi Humieckiemu a 10 lat później Janowi Podkońskiemu.
Rok 1714 – budowa kościółka drewnianego p.w. św. Katarzyny przez Mateusza Grotowskiego, właściciela ziemskiego z Grotowic.
Rok 1779 – proboszczem w Rzeczycy został Jędrzej Kitowicz, autor znakomitych dzieł literatury obyczajowej czasów saskich „Opis obyczajów” i „Pamiętniki-czyli historia Polski”
Rok 1789 - W 1789 roku Rzeczyca liczyła 86 domów i 423 mieszkańców, czym przewyższała niejedno miasto ówczesnej Polski.
Rok 1793 – po drugim rozbiorze Polski Rzeczyca przechodzi pod zabór pruski, ich dominacja skutkuje osadnictwem niemieckim na terenie wsi Brzozów
Rok 1807 – Rzeczyca włączona do powiatu rawskiego departamentu warszawskiego ( dwa lata później przez miejscowość przechodzi z wojskiem Henryk Dąbrowski)
Rok 1815 – będąc na terytorium Królestwa Kongresowego przechodzi pod zabór rosyjski, by rok później pozostać gminą.
Rok 1839 – dobra rządowe od skarbu Królestwa Kongresowego nabywa Ludwik Lewiński, którego żona Wiktoria była siostrą Narcyzy Żmichowskiej.1842-1845 – Narcyza Żmichowska zamieszkuje w Rzeczycy prowadząc wiejską szkółkę.
Rok 1863- patriotyczne działania mieszkańców w okresie powstanie styczniowego, zwłaszcza Wincentego Szweycera z jego synami Michałem i Bronisławem.
Rok 1870 – folwark rzeczycki przejmuje od ojca Michał Szweycer (Zbudował gorzelnię na Glinie i rektyfikację przy gorzelni w Rzeczycy)
Lata 1889-1891 – z inicjatywy ks. Mieczysława Skarżyńskiego budowany jest murowany kościół (jest do dziś)
Rok 1905 – pierwsze organizowanie się ruchu ludowego, chłopi podejmują uchwałę o nauczaniu w języku polskim.
Rok 1911 - 1912– groźny pożar strawił mnóstwo domostw Rzeczycy, powstają pierwsze spółdzielnie Samopomoc Chłopska, farbiarska, rękodzielnicza, mleczarsko-jajczarska oraz w 1918 r. – Ochotnicza Straż Pożarna.
Rok 1918 – pierwszym wójtem po odzyskaniu niepodległości został Stanisław Sterczak. Po nim byli kolejno Władysław Bąk, Józef Frączak, Szczepan Kępa
Rok 1925 – w kościele i Urzędzie Gminy wizytuje Prezydent Polski Stanisław Wojciechowski.
Rok 1936 – powstała Spółdzielnia Tkacka Przemysłu Ludowego a w 1938 r. Spółdzielnia Mleczarska
Rok 1939 – II wojna światowa, od 7 września okolice Rzeczycy były już pod okupacja niemiecką, najdłużej walczyły oddziały mjr Hubala (kwiecień 1940 r.)
Rok 1939-40 - Duże wsparcie ludności miejscowej, jak również wójta Wojakowskiego i Szweycerów ( czasowe zakwaterowanie w majątku Michała Szwejcera) dla oddziałów Hubala
Rok 1941 – w Rzeczycy tworzone SA pierwsze oddziały partyzanckie z własnym sztandarem, pod dowództwem Henryka Sieczkowskiego, Niemcy zlikwidowali władze polskie, na wójta powołano Dalke z Kanic (zabity przez partyzantów), później Wackera z Brzozowa, od 1943 roku organizowany jest ruch spółdzielczy, tworzone są spółdzielnie produkcyjne w Grotowicach, Bartoszówce i Rzeczycy, zaczęły się represje, aresztowania, roboty przymusowe, ściąganie kontyngentów.
Rok 1945 – 18 stycznia wojska Armii Czerwonej wyzwoliły okolice Rzeczycy, zaczyna funkcjonować Urząd Gminy i Rada Narodowa, komisarycznym wójtem został Józef Sterczak, powstaje tymczasowa komórka MO, komitet ds. reformy rolnej,
Rok 1946-48- tworzona jest sieć sklepów pod patronatem GS SCh, następuje dalsza stabilizacja życia i kolektywizacja wsi,
Rok 1949 – na bazie majątków ziemskich tworzone są spółdzielnie produkcyjne w Grotowicach, Bartoszówce i Rzeczycy.
+ wiadomości rodzinne
Kalendarium wsi do 1949 r.
Czerwiec – 1335 – w Metryce Królewskiej pod nr. 47, k. 386 wymienia się Rzeczycę jako wieś królewską i którą to … Władysław ks. łęczycki i dobrzyński dla siebie zachowuje …
Rok 1400 – zapis w Kronice Długosza, iż król Władysław specjalnym aktem nadał uposażenie kanclerstwa rzeczyckiego Uniwersytetowi Krakowskiemu.
Rok 1457 – Rzeczycę dzierżawi Piotr Dunin z Oprawkowa, herbu Łabędź, który ziemie rzeczyckie otrzymał od króla Kazimierza Jagiellończyka w nagrodę za zasługi w walce z Krzyżakami.
Lata 1511-1521 – parafia rzeczycka osiągnęła obecny kształt terytorialny a jej proboszczem został ks. Jan Stawieński.
Rok 1533 – przez Rzeczycę przejeżdża, jadąc z Krakowa do Warszawy król Zygmunt II August, ponownie przejeżdża przez Rzeczycę wracając w roku 1574
Rok 1587 – przez Rzeczyce przechodzi z wojskiem hetman Jan Zamojski
Rok 1607 - Maciej Grotowski, miejscowy dziedzic na Grotowicach, wybudował kapliczkę z dwoma herbami Rawicz i Ciołek upamiętniająca zwycięską bitwę Zygmunta III Wazy pod Guzowem (miał w niej znaczący udział) i będącą jednocześnie wyrazem wdzięczności za hojność króla, któremu grotowicki ród po tym zdarzeniu „…mocno przybrał na znaczeniu…”.
Rok 1609 – parafia przechodzi w ręce prymasa Wojciecha Baranowskiego, dzierżawcą ziemskim zostaje Marcin Tarnawski a po jego śmierci król Zygmunt III Waza przekazuje dzierżawę Piotrowi Garbarskiemu.
Rok 1636 – dzierżawcą ziemskim zostaje Kazimierz Rudzki, znany z wyzysku chłopa i procesowania się w sądach.
Rok 1655 - szwedzkiego najeźdźcę z Rzeczycy przepędzają oddziały Stefana Czarneckiego, rok później przez Rzeczycę przechodzą wojska króla Jana KazimierzaRok 1668 – dobra ziemskie przechodzą w ręce starosty bydgoskiego Aleksandra Feliksa Lipskiego, tragicznie rozsiekanego w 1702 r. przez wzburzony tłum jego uległością wobec Szwecji.
Rok 1702 – król August II Mocny nadał starostwo w Rzeczycy Stefanowi Humieckiemu a 10 lat później Janowi Podkońskiemu.
Rok 1714 – budowa kościółka drewnianego p.w. św. Katarzyny przez Mateusza Grotowskiego, właściciela ziemskiego z Grotowic.
Rok 1779 – proboszczem w Rzeczycy został Jędrzej Kitowicz, autor znakomitych dzieł literatury obyczajowej czasów saskich „Opis obyczajów” i „Pamiętniki-czyli historia Polski”
Rok 1789 - W 1789 roku Rzeczyca liczyła 86 domów i 423 mieszkańców, czym przewyższała niejedno miasto ówczesnej Polski.
Rok 1793 – po drugim rozbiorze Polski Rzeczyca przechodzi pod zabór pruski, ich dominacja skutkuje osadnictwem niemieckim na terenie wsi Brzozów
Rok 1807 – Rzeczyca włączona do powiatu rawskiego departamentu warszawskiego ( dwa lata później przez miejscowość przechodzi z wojskiem Henryk Dąbrowski)
Rok 1815 – będąc na terytorium Królestwa Kongresowego przechodzi pod zabór rosyjski, by rok później pozostać gminą.
Rok 1839 – dobra rządowe od skarbu Królestwa Kongresowego nabywa Ludwik Lewiński, którego żona Wiktoria była siostrą Narcyzy Żmichowskiej.1842-1845 – Narcyza Żmichowska zamieszkuje w Rzeczycy prowadząc wiejską szkółkę.
Rok 1863- patriotyczne działania mieszkańców w okresie powstanie styczniowego, zwłaszcza Wincentego Szweycera z jego synami Michałem i Bronisławem.
Rok 1870 – folwark rzeczycki przejmuje od ojca Michał Szweycer (Zbudował gorzelnię na Glinie i rektyfikację przy gorzelni w Rzeczycy)
Lata 1889-1891 – z inicjatywy ks. Mieczysława Skarżyńskiego budowany jest murowany kościół (jest do dziś)
Rok 1905 – pierwsze organizowanie się ruchu ludowego, chłopi podejmują uchwałę o nauczaniu w języku polskim.
Rok 1911 - 1912– groźny pożar strawił mnóstwo domostw Rzeczycy, powstają pierwsze spółdzielnie Samopomoc Chłopska, farbiarska, rękodzielnicza, mleczarsko-jajczarska oraz w 1918 r. – Ochotnicza Straż Pożarna.
Rok 1918 – pierwszym wójtem po odzyskaniu niepodległości został Stanisław Sterczak. Po nim byli kolejno Władysław Bąk, Józef Frączak, Szczepan Kępa
Rok 1925 – w kościele i Urzędzie Gminy wizytuje Prezydent Polski Stanisław Wojciechowski.
Rok 1936 – powstała Spółdzielnia Tkacka Przemysłu Ludowego a w 1938 r. Spółdzielnia Mleczarska
Rok 1939 – II wojna światowa, od 7 września okolice Rzeczycy były już pod okupacja niemiecką, najdłużej walczyły oddziały mjr Hubala (kwiecień 1940 r.)
Rok 1939-40 - Duże wsparcie ludności miejscowej, jak również wójta Wojakowskiego i Szweycerów ( czasowe zakwaterowanie w majątku Michała Szwejcera) dla oddziałów Hubala
Rok 1941 – w Rzeczycy tworzone SA pierwsze oddziały partyzanckie z własnym sztandarem, pod dowództwem Henryka Sieczkowskiego, Niemcy zlikwidowali władze polskie, na wójta powołano Dalke z Kanic (zabity przez partyzantów), później Wackera z Brzozowa, od 1943 roku organizowany jest ruch spółdzielczy, tworzone są spółdzielnie produkcyjne w Grotowicach, Bartoszówce i Rzeczycy, zaczęły się represje, aresztowania, roboty przymusowe, ściąganie kontyngentów.
Rok 1945 – 18 stycznia wojska Armii Czerwonej wyzwoliły okolice Rzeczycy, zaczyna funkcjonować Urząd Gminy i Rada Narodowa, komisarycznym wójtem został Józef Sterczak, powstaje tymczasowa komórka MO, komitet ds. reformy rolnej,
Rok 1946-48- tworzona jest sieć sklepów pod patronatem GS SCh, następuje dalsza stabilizacja życia i kolektywizacja wsi,
Rok 1949 – na bazie majątków ziemskich tworzone są spółdzielnie produkcyjne w Grotowicach, Bartoszówce i Rzeczycy.
Bibliografia
http://www.rzeczyca.pl/gsi/content/view/67/57/lang,pl/
http://rzeczyca1.bloog.pl/
http://www.majorhubal.pl
+ wiadomości rodzinne