Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Zułów, pow. święciański

5.12.2009 13:24
Poprawną form nazwy w mianowniku jest Zułów (nie "Zułowo").
Nazwa "Zułowo" została błędnie utwierdzona w 2011 roku przez komisję nazw, a jest utwierdzeniem błędu gramatycznego z końca XIX i początku wieku XX. Również sam marszałek używał czasem błędnie złej formy, lecz trzeba pamiętać, że rodzina wyprowadziła się stamtąd w okresie jego wczesnego dzieciństwa.

Zułów (lit. Zalavas) – Wieś o 21 w. od Święcian, na Wileńszczyźnie, nad Merą, w okręgu wileńskim, w rejonie święciańskim, przy granicy z Białorusią, do 1939 w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie święciańskim, w gminie Podbrodzie. Tu urodził się marszałek Polski - Józef Piłsudski,.

W 1867 w dworze Zułów znajdującym się koło wsi o tej samej nazwie, urodził się Józef Piłsudski. Dwór Piłsudskich został zniszczony w 1939
Wieś została założona pod nazwą Mieciany. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z końca XVII wieku, kiedy była prywatną własnością kasztelana nowogródzkiego Aleksandra Wojny-Jasienieckiego. Później została przekazana książęcej rodzinie Giedroyciów, zaś w XVIII wieku kupiona przez rodzinę Ogińskich (potomkowie Rurykowiczów, jednego z najpotężniejszych rodów magnackich w Wielkim Księstwie Litewskim). W początkach XIX wieku wieś została odziedziczona przez rodzinę Michałowskich. Następnie jako posag Heleny z Michałowskich została przekazana jej mężowi Antoniemu Billewiczowi, który przekazał ją, również jako posag, swojej córce Marii. Córka Billewicza wyszła w 1863 za Józefa Wincentego Piłsudskiego i wieś przeszła w posiadanie rodziny Piłsudskich. W dworze Zułów leżącym koło wsi urodzili się dwaj synowie Marii i Józefa Wincentego: Bronisław Piłsudski (ur. 2 listopada 1866) i Józef Piłsudski (ur. 5 grudnia 1867).

W lipcu 1874 rezydencja właścicieli wsi doszczętnie spłonęła i rodzina Piłsudskich przeprowadziła się do Wilna. Niedługo później została ona zmuszona do sprzedania wszystkich swoich dóbr na Żmudzi (Zułowa i 19 innych wsi) z powodu kar nałożonych na syna Bronisława, który miał być zaangażowany w planowanie zamachu na cara Aleksandra III (wspólnie m.in. z bratem Włodzimierza Lenina Aleksandrem Uljanowem). W 1882 wieś została zakupiona przez spadkobiercę rodziny Ogińskich Michała Ogińskiego. Jednak w wyniku szeroko zakrojonej akcji rusyfikacji ziem polskich na Wileńszczyźnie został on zmuszony do sprzedania swoich dóbr rosyjskiemu kupcowi z Rygi o nazwisku Klim. Ten ostatni sprzedał wieś oficerowi armii carskiej Kuronosowowi, który podzielił majątek, sprzedał większość okolicznych lasów i został zmuszony do opuszczenia swoich terenów w 1915 w wyniku niemieckiej ofensywy na wschodnim froncie podczas I wojny światowej. Niemcy okupowali te tereny podczas wojny, zaś większość lasów została wycięta.

Po I wojnie światowej Zułów wraz z całą Wileńszczyzną powrócił do Polski. Po ustabilizowaniu się granicy w 1921 wieś przeszła pod zarząd państwowy, majątek ziemski został zmniejszony do 65 ha, a sam Zułów był zapleczem leżącej nieopodal bazy wojskowej. W 1934 stowarzyszenie weteranów wojny polsko-bolszewickiej odkupiło obszar dworu Zułów od armii i założyło komitet celem odbudowania rezydencji, w której przyszedł na świat marszałek Józef Piłsudski, polski bohater narodowy. Dom został zrekonstruowany według wytycznych architekta warszawskiego Romualda Gutta i oficjalnie otwarty jako muzeum biograficzne marszałka 10 października 1937 roku. Podczas II wojny światowej, krótko po wkroczeniu wojsk sowieckich do Polski w 1939 został on całkowicie zniszczony. Obecnie miejsce urodzenia Józefa Piłsudskiego jest oznaczone trzema znakami oraz rosnącym dębem (posadzonym tutaj podczas uroczystości w 1937 przez ówczesnego Prezydenta RP Ignacego Mościckiego), trwa także odbudowa Rezerwatu Pamięci Piłsudskiego według przedwojennego projektu Gutta.
[wiki]

Odpowiedzi (2)

5.12.2018 01:46
1860: W majątku Zułowie obywatela Bilkiewicza (Billewicza), dziewczynka lat 10 włości skarbowej, Aniela Nowicka przechodząc koło złożonych w kupę berwion, przypadkiem przez stoczone berwiono zabita została.
[Kurier Wileński 14.6.1860]
27.03.2019 15:10
Sułów/Zułów/Zułowo
Nie ma i nie było "folwarku Zułów pod wsią Zułowo" - (takie przypadki zróżnicowania nazw raczej nie występowały, prawie zawsze była to jedna nazwa, ewentualnie zupełnie inna "własna").

Wielka popularność Marszałka spowodowała, że tysiące ludzi mówiło, pisało o małej wiosce pod Wilnem, wiosce z której w dodatku Piłsudscy szybko się wyprowadzili po pożarze dworu. Mianownik nazw stosuje się rzadko - za to częściej inne przypadki a więc Józef Piłsudski był z Zułowa, urodził się w Zułowie i o Zułowie wspominał. Tak się składa, że odmiana zarówno formy Zułów jak i Zułowo brzmiała by tak samo, dlatego wiele ludzi myślało że tak właśnie trzeba określać to miejsce. Sam Marszałek z pewnością nie zastanawiał się pewno jak brzmiała ta nazwa poprawnie, stosował ją tak jak inni.

W 2011 roku Komisja Standaryzacji Nazw stwierdziła, że majątek nazywał się Zułowo a okoliczna wieś to Zułów. Taki werdykt jest niewłaściwy. Praktycznie nie ma podobnych przypadków w Rzeczypospolitej - jeśli już nazwy się różną to znacznie, gdyż dwór miał swoją nazwę własną. W dodatku w tej okolicy praktycznie nie ma wiosek kończących się na -owo, oprócz nazw pochodzących od imienia.

Lokalne źródła z XIX wieku pokazują tę nazwę na ogół poprawnie: Zułów. Jednym z najważniejszych dowodów jest opis geograficzny diecezji wilenskiej z 1784, gdzie podano nazwę wsi i dworu - brzmiącą tak samo, i jest to "Zuław". Zastosowanie przy tej formie "Zuławo" byłoby nie do pomyślenia.

Chcąc przywrócić poprawność powinno się raczej dla obu miejsc używać nazwy Zułów.

Poniżej przykład użycia oryginalnej nazwy. Późniejsze publikacje czasem zawierają nazwę błędną.

[attachment]Zułów_1784.png
[attachment]Zułów_1790.png
[attachment]Zułów_1859.png
[attachment]Zułów_1874.png
[attachment]Zułów_1876.png
[attachment]Zułów_1877.png