Ławrów, pow. starosamborski

Ławrów (po rus, Ławriw), wś w pow. staromiejskim, 12 kil. na płd. zach. od sądu pow. i urzędu poczt, w Staremmieście. Na płn. wsch.,wsch. i płd. wsch. leży Lenina Wielka, na płd. Lenina Mała, na zach. Nanczułka Wielka i Wołoszynowa. Płd. część wsi przepływa pot. Lenina, dopływ Dniestru, od zach. na wsch. Od praw. i lew. brzegu zasilają ją liczne strugi, z których najznaczniejsze od praw. brz. Leninka, płynąca od płd. na płn.7 a od lew. brz. pot. Prochir (al. Prochirów, Chirowa), płynący zrazu wzdłuż granicy płn. wsch. a potem przez wsch. część wsi. Zabudowania wiejskie leżą w dolinie pot. Leniny, na praw. jego brz. część wsi Trośeina, na lewym grupa domów Medwodzów, młyn i tartak Rowień. Na lew. brz. Lc-niny leży też monaster bazylianów u stóp wzgórza, a na płn. zachodniego kaplica czyli cerkiew ś. Jana. Własn. wiek. (klasztoru oo. bazylianów) ma roli or. 224, łąk i ogr. 37, past. 46, lasu 271 mr.; własn. mnie], roli or. 120, łąk i ogr. 19, past. 27 mr. W r. 1880 było 232 mk. w gminie, 18 na obszarze dwors (obrz. gr.-kat. z wyjątkiem kilku rzym.-kat.). Parafia rzym.-kat. w Staremmieście, gr.-kat. w miejscu fdek, staromiejski, dyec. przemyska), należy do oo. bazylianów, którzy tu także utrzymują szkołę ludową 4-klas., założoną jeszcze w r. 1789. Dawniej był tu konwikt dla szlacheckich dzieci, a w konwikcie tym przebywali WT. 1775 np. 2 Turkułowie, 4 Fredrowie, 2 Manasterscy i Terlecki. Za konwi-ktorów płacono po 266 do 300 złp. Przedtem uczono tu także teologii i filozofii. W r. 1741 np. był tu profesorem teologii o. Slezinkowicz, a profesorem filozofii o. S. Kobylański. Między 4-ma ówczesnymi uczniami wymieniony jest ja ko „studens philosophiae" Atanazy Szeptycki, późniejszy władyka i metropolita. W r. 1771 przeniesiono tu kursą dogmatyki z klasztoru dobromilskiego. W roku 1775 zaprowadzono naukę retoryki, a w r. 1783 uczył jej ksiądz Modest Hryniewiecki, późniejszy prof. teologii w uniwersytecie lwowskim (zmarły w Ławrowie r. 1823), Klasztor tutejszy pod wezwaniem ś. Onufrego, używał aż do końca wieku XVIII tytułu „ducalis" (książęcy). Pierwszym jego założycielem miał być litewski książę Ławr Trojdenowicz, który go po r. 1270 początkowo na górze w lesie wraz z cerkwią ś. Jana Chrzciciela założył. Od tego to Ławra wywodzą niektórzy nazwę miejscowości. Zdaniem innych pochodzi nazwa Ławrowa od greckiego słowa „laurą" (monaster). Nieco później nadał klasztorowi ks. Lew przywilejem z r. 1291 posiadłości ziemskie, które, zatwierdzane następnie przez królów polskich, pozostają przy nim do dzisiaj. W r. 1553 zapisała królowa Bona klasztorowi wś Nanczułkę z parafią tamże. Około tegoż roku przeniesiono klasztor drewniany na wygodniejsze miejsce pod górę i zbudowano przy nim przed r. 1675 cerkiew ś. Onufrego z kamienia z 7 kopułami i podziemnemi sklepieniami, w których spoczywały zwłoki 2-eh metropolitów (Antoniego i Jerzego Winnickiego), jednego biskupa (Hieronima Ustrzyckiego) i wielu z pośród szlachty, a między nimi także zwłoki Pawła Komarnickiego, wojskiego stryjskiego, jednego z dobroczyńców klasztoru. Zwłoki te przeniesiono później na cmentarz. W sierpniu r. 1883 widziałem już tylko w jednym grobowcu jedne trumnę drewnianą, napełnioną kośćmi pozbieranemi z innych grobowców i trumien. Cerkiew zbudowana w stylu bizantyńskim, w kształcie krzyża. Na każdem ramieniu jest kopuła mniejsza, w środku 5-ta największa; 6-tą przybudowano zdaje się późniejszemi czasy od strony wielkiego ołtarza nad zakrystyą, a 7-ma znajduje się na osobnej wieży mieszczącej w sobie dzwony. Mury są grube, drzwi małe i zapadłe. Wnętrze kościoła malowane. Z obrazów wymieniamy portrety czterech Winnickich: Piotra, Innocentego, Jerzego i Antoniego (Piotr w stroju polskim, rycerskim; trzej inni w zakonnych habitach i jako władycy- z pastorałami w ręku). Malowidła kościelne odnawiano w r. 1871. Z chóru prowadzą drzwi do biblioteki klasztornej. Według katalogu z r. 185s, jest w tej bibliotece 879 dzieł polskich i niemieckich, a 202 ruskich. Obok cerkwi stoi piętrowy murowany klasztor, zbudowany w r. 1776 (dawniejszy klasztor ulegał trzykrotnej klęsce pożaru). W klasztorze tym jest 18 celi, a mieści się tu także szkoła ludowa 4-klasowa. W r. 1884 sprowadzono do klasztoru 3-ch bazylianów reformowanych, którzy odbyli nowi cyat w klasztorze dobromilskim pod kierunkiem jezuitów. Źródła: Szematyzm Bazylianów, Lwów, 1867, str. 23; Lwowianin z r. 1842 (z ryciną); Peremyszlianyn, misiacosłow na r. 1853, 1854, 1857; Łobeski „Monastir OO. Bazylianów we Ł.u Rozmaitości, 1859, J6 1; Puszczański „Ławrow, seło i monaster'" w Naukowym Sbornyku, 1866, str. 318; Rękopisy w Bibl. Ossol. M. 1087, str. 244; 2026 (jest to pamiętnik Jerzego Winnickiego, metropolity lwowskiego), i 2865, str. 59. Rycinę klasztoru i cerkwi ob. w zbiorze rycin Pawlikowskie
go, M 1298.
[SGKP]

Ławrów, wś, pow. staromiejski. Mokłowski Kaz. zbadał cerkiew tutejszą i rysunki wraz z opisem przedstawił!. 1901 Komisyi historyi sztuki przy Akad. Umiej, w Krakowie
[SGKP t. XV]