Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Podwołoczyska
27.12.2009 12:24
Podwołoczyska - mała osada nad Zbruczem sąsiadująca z Zadnieszówką, Supranówką (na wsch. stronie Zbrucza są Wołoczyska), Staromiejszczyzną i wielkim stawem.
Podwołoczyska były właściwie przysiółkiem Staromiejszczyzny i dopiero po wybudowaniu linii kolejowej w 1857 r. łączącej Galicję z Rosją (Tarnopol z Wołoczyskami) wydzieliły się jako odrębna miejscowość o charakterze miejskim. W skład miasta weszły Zagrobelia Zadnieszowicka, Podwołoczyska oraz obszary dworskie Staromiejszczyzny.
W mieście ustanowiono komisję celną (Główny Urząd Celny II klasy). Podwołoczyska stały się głównym punktem handlowym pomiędzy Austrią a Rosją. Miasto zaczęło wyrastać z dnia na dzień. Powstały agencje handlowe Szwajcarii, Francji, Anglii i Niemiec.
O rozwoju miasta świadczy fakt, że w krótkim czasie posiadało już 2 szewców, 2 krawców, 4 chirurgów, 5 piekarzy, 1 aptekarza, 2 akuszerki, 1 murarza, 1 kupca mieszanymi towarami, 43 kupców zbożowych,7 handlarzy drzewem, 4 kupców mąki i krup (kaszy), 2 kupców bławatnych, 1 sklep korzenny, 2 handlarzy suknem, 9 kupców i szynkarzy wina, 6 spekulantów (w znaczeniu XIX-wiecznym - maklerzy), 3 wekslarzy, 25 spedytorów, 8 oberżystów, 1 kawiarz, 17 szynkarzy.
Handlem w większości zajmowali się Żydzi, wykorzystując swoje dawne powiązania rodzinno-plemienne z zagranicą. Zahamowanie dalszego rozwoju miasta nastąpiło po wybudowaniu innych linii kolejowych i połączeń mostowych z Rosją.
W Podwołoczyskach a ściślej w Staromiejszczyźnie Zbrucz tworzy wielki staw. Od grobli nad stawem powstała nazwa wsi Zagrobelin. W czasie I i II wojny światowej Podwołoczyska stanowiły ważny punkt strategiczny dla każdej z walczących stron, dlatego też walki w okolicach były krwawe. W czasie II wojny światowej miasto zostało zniszczone w 40 %. Parafia rzymsko-katolicka Podwołoczyska miała 3135 wiernych.
Losy ludności polskiej podobnie jak i w innych miejscowościach, aresztowania, wywózka na Sybir, na przymusowe roboty do Niemiec oraz mordy dokonywane przez bandy UPA.
Pierwszą ofiarą banderowskich morderców był ksiądz Stanisław Wilkoński (Wilkoń) - katecheta z parafii Podwołoczyska, zamordowany dnia 23 października 1941 r. Był torturowany. W jego głowę wbito kilka wielocalowych gwoździ. Umierał w męczarniach.
W 1943 roku 10 października Niemcy przy pomocy policji Ukraińskiej likwidują Getto. Wielu Żydów ginie na miejscu.
Rok 1943 i następne tj. 1944 i 1945 to lata masowych mordów przez bandy UPA. Nazwisk ofiar nie udało się ustalić.
Zginęli na froncie:
1. Horodecki Bronisław s. Michała, ur. 1927 w Podwołoczyskach, szer. OSPol-Wych., zmarł 17.05.1945 w Bydgoszczy
2. Leszczyński Emil s. Stanisława, ur. 1925 w Podwołoczyskach, szer 12 pp, poległ 27.04,1945 pod Wriezen
3. Łobucki Marian s. Waldemara, ur. 1924 w Podwołoczyskach, chor. 9 pp, poległ 8.02.1945 r. pod Nadarzycami
4. Marder Isaj, s. Izraela, ur. 1920 w Podwołoczyskach, kpr 2 pp, poległ 12.10.143 pod Lenino
5. Mielnik Jan s. Franciszka, ur. 1906 w Podwołoczyskach, szer. 7 łaźni polowej, zmarł 25.04.1945 w szpitalu Nr 4 w Biesenthal
6. Suszyński Jan s. Wojciecha, ur. 1907 w Podwołoczyskach, szer. 14 pappanc., zmarł 27.05.1945 w Bydgoszczy
7. Witwicki Zdzisław s. Tomasza, ur. 3.11.1910 w Podwołoczyskach, por.pp poległ 6.02.1945 Nadarzyce
8. Szozda Aleksander s. Jana, ur. 1899 w Podwołoczyskach, kpr 16 pp, zaginął bez wieści 19.II.1945 r.
9. Wąsadko Stanisław s. Aleksandra, ur. 1908 w Podwołoczyskach, plut. 1 pp, zaginął bez wieści 12.10.1943 pod Trygubową.
Na liście katyńskiej znaleźli się:
1. Chachła Tomasz s. Marcina - policjant, l. 58
2. Danowski Józef - kapitan KOP
3. Drozdowski Władysław s. Teodozji, ur. 1910 - porucznik KOP
4. Nowaczyński (bliższych danych brak) z KOP Podwołoczyska - był na liście obozu Starobielsk
Podwołoczyska były właściwie przysiółkiem Staromiejszczyzny i dopiero po wybudowaniu linii kolejowej w 1857 r. łączącej Galicję z Rosją (Tarnopol z Wołoczyskami) wydzieliły się jako odrębna miejscowość o charakterze miejskim. W skład miasta weszły Zagrobelia Zadnieszowicka, Podwołoczyska oraz obszary dworskie Staromiejszczyzny.
W mieście ustanowiono komisję celną (Główny Urząd Celny II klasy). Podwołoczyska stały się głównym punktem handlowym pomiędzy Austrią a Rosją. Miasto zaczęło wyrastać z dnia na dzień. Powstały agencje handlowe Szwajcarii, Francji, Anglii i Niemiec.
O rozwoju miasta świadczy fakt, że w krótkim czasie posiadało już 2 szewców, 2 krawców, 4 chirurgów, 5 piekarzy, 1 aptekarza, 2 akuszerki, 1 murarza, 1 kupca mieszanymi towarami, 43 kupców zbożowych,7 handlarzy drzewem, 4 kupców mąki i krup (kaszy), 2 kupców bławatnych, 1 sklep korzenny, 2 handlarzy suknem, 9 kupców i szynkarzy wina, 6 spekulantów (w znaczeniu XIX-wiecznym - maklerzy), 3 wekslarzy, 25 spedytorów, 8 oberżystów, 1 kawiarz, 17 szynkarzy.
Handlem w większości zajmowali się Żydzi, wykorzystując swoje dawne powiązania rodzinno-plemienne z zagranicą. Zahamowanie dalszego rozwoju miasta nastąpiło po wybudowaniu innych linii kolejowych i połączeń mostowych z Rosją.
W Podwołoczyskach a ściślej w Staromiejszczyźnie Zbrucz tworzy wielki staw. Od grobli nad stawem powstała nazwa wsi Zagrobelin. W czasie I i II wojny światowej Podwołoczyska stanowiły ważny punkt strategiczny dla każdej z walczących stron, dlatego też walki w okolicach były krwawe. W czasie II wojny światowej miasto zostało zniszczone w 40 %. Parafia rzymsko-katolicka Podwołoczyska miała 3135 wiernych.
Losy ludności polskiej podobnie jak i w innych miejscowościach, aresztowania, wywózka na Sybir, na przymusowe roboty do Niemiec oraz mordy dokonywane przez bandy UPA.
Pierwszą ofiarą banderowskich morderców był ksiądz Stanisław Wilkoński (Wilkoń) - katecheta z parafii Podwołoczyska, zamordowany dnia 23 października 1941 r. Był torturowany. W jego głowę wbito kilka wielocalowych gwoździ. Umierał w męczarniach.
W 1943 roku 10 października Niemcy przy pomocy policji Ukraińskiej likwidują Getto. Wielu Żydów ginie na miejscu.
Rok 1943 i następne tj. 1944 i 1945 to lata masowych mordów przez bandy UPA. Nazwisk ofiar nie udało się ustalić.
Zginęli na froncie:
1. Horodecki Bronisław s. Michała, ur. 1927 w Podwołoczyskach, szer. OSPol-Wych., zmarł 17.05.1945 w Bydgoszczy
2. Leszczyński Emil s. Stanisława, ur. 1925 w Podwołoczyskach, szer 12 pp, poległ 27.04,1945 pod Wriezen
3. Łobucki Marian s. Waldemara, ur. 1924 w Podwołoczyskach, chor. 9 pp, poległ 8.02.1945 r. pod Nadarzycami
4. Marder Isaj, s. Izraela, ur. 1920 w Podwołoczyskach, kpr 2 pp, poległ 12.10.143 pod Lenino
5. Mielnik Jan s. Franciszka, ur. 1906 w Podwołoczyskach, szer. 7 łaźni polowej, zmarł 25.04.1945 w szpitalu Nr 4 w Biesenthal
6. Suszyński Jan s. Wojciecha, ur. 1907 w Podwołoczyskach, szer. 14 pappanc., zmarł 27.05.1945 w Bydgoszczy
7. Witwicki Zdzisław s. Tomasza, ur. 3.11.1910 w Podwołoczyskach, por.pp poległ 6.02.1945 Nadarzyce
8. Szozda Aleksander s. Jana, ur. 1899 w Podwołoczyskach, kpr 16 pp, zaginął bez wieści 19.II.1945 r.
9. Wąsadko Stanisław s. Aleksandra, ur. 1908 w Podwołoczyskach, plut. 1 pp, zaginął bez wieści 12.10.1943 pod Trygubową.
Na liście katyńskiej znaleźli się:
1. Chachła Tomasz s. Marcina - policjant, l. 58
2. Danowski Józef - kapitan KOP
3. Drozdowski Władysław s. Teodozji, ur. 1910 - porucznik KOP
4. Nowaczyński (bliższych danych brak) z KOP Podwołoczyska - był na liście obozu Starobielsk
Bibliografia
Wieś Kresowa. Czabarówka i sąsiedzi, t. 3, 6