Leluny, mała miejsowośc i dobra w pow. wilkomirskim., gub. kowieńskiej, przy szosie Warsz.-Petershurskiej, pomiędzy stacjami Staszkuniszki i Ławżeryszki o 48 .w. od Wilkomierza. Mały kościół parafjalny drewniany pod wezw. -sw. Józefa, zaloż. w r. 1688 przez obyw. Pomarnackiego. Dobra należą do rodziny Arcimowiczów. http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/ http://dir.icm.edu.pl/pl/?find_in=fullt ... l&x=10&y=9
Leluny- Leliunai położone sa przy drodze Kowno -Zarasy 13 km na zachód od Uciany w okręgu uciańskim w rejonie uciańskim. Leluny są siedziba starostwa Leluny, Miejscowość i kościół z cmentarzem położone na niewielkim pagórku. Leluny powstawały miedzy bagnami. W historii, Leluny zaczęto wspominać w XVII wieku. Pierwszy rzymsko-katolicki kościół w Lelunach postawiony w 1698 roku. Lecz dłuższy czas parafii nie było. W 1788 r właściciel dworu Jozef Pomarnacki postawił drugi drewniany kościół: 12 x 28m w formie krzyża z małą wieżyczką z sygnaturką . W kościółku Ołtarz – Sw.Jozefa z Dzieciątkiem Jezus. Na placu przy kościele była drewniana dzwonnica z 3 dzwonami. Kościółek drewniany z czasem zniszczał i ks. Antanas Masaitis zainicjowal wybudowanie kościoła murowanego i już w W 1901.VII.16. był poświęcony kamień i fundament pod nowy kościół i w latach 1901-1905 nowy kościół został wymurowany. Kościół zaprojektował właściciel sąsiedniego dworu Pakalniai inżynier Kulesza, a budował Łotysz Anzuols. Cegły wypalano w dworach Leluny i Songailiskiai. Kościół 37,5m długości, 21,5m szerokości, 15m wysokości. Wieża z krzyżami 51m. Dekorowali artyści : Stakauskas i Nwakowski. W roku 1913 zbudowano organy w stylu gotyckim. 2 klawiatury, 21 glos. staraniem Juozasa Gruodisa, (1884-1948) Litewskiego dyrygenta i kompozytora. W1931 były 3 dzwony. Jeden dzwon był darowany przez biskupa M. Paliulionis. W 1931.VII.15. piorun spalił wieże, dzwony upadły, dwa rozbiły się. Tylko jeden najmniejszy - ocalał. W 1940 ks. Jonas Gudonis zakupił brakujące dzwony. Niestety okupanci jeden z dzwonów wywieźli. W kościele była piękna , gotyckiego stylu 5kg monstrancja – ufundowana przez emigrantów w Ameryce osiadłych. W starym kościele był zapis na czarnej tablicy „fundator tego kościoła Butler”. Możliwe, ze Butler jakiś czas był właścicielem dworu Leluny. Przy starym kościele był grób Butlera. Dziś po tym nie pozostał żaden znak. Potomek Butlera Vladas Butleris (1867-1945) długi czas służył w Rosyjskiej policji i carskiej armii. 1919 - w Litewskim wojsku. Napisał po Rosyjsku powieść składającą się z dwóch części o powstaniu 1863, jak one przebiegało w Lelunach. Księgi Metryk w Leluńskiej parafii zaczęto pisać w 1794.r. Do 1827 pisano je po Łacinie, 1828-1848 po Polsku, 1849-1916 po Rosyjsku, 1917-1919 po Łacinie, od 1920 – po Litewsku. W czasie Sowieckiej okupacji księgi parafialne zostały przekazane sprawującym władzę . W czasie II WŚ Leluny ucierpiały, wielu mieszkańcow zginęło w tym 50 Żydow , wielu zesłano . W Leliunai jest dzisiaj ładnie utrzymany rozlegly cmentarz i Muzeum regionalne i ceramiczne umieszczone w budynku szkolnym . Założone ono zostało staraniem Vyteutosa Valiusisa. Źródło: Ze skryptu; Kościoły i kaplice.Biskupstwo Poniewieża. tłum. K.S. Kowalewska i W. Kardasz
