Mogiła w Mniszku to miejsce niezwykłe. To las pełen ludzkiego bólu, krwi i cierpienia. Tu pośród leśnej głuszy Niemcy realizowali swą zgrodniczą politykę fizycznego wyniszczania mieszkańców Pomorza. Choć historia mogiły w Mniszku wiąże się ściśle z całym okresem okupacji hitlerowskiej, to jednak największa fala egzekucji w Mniszku datowana jest na pierwszą fazę wojny tj. od października 1939 r. do wiosny 1940 r. Wtedy to hitlerowska machina eksterminacyjna pochłonęła największą liczbę ofiar. W tym też czasie tysiące aresztowanych mieszkańców Pomorza straciło życie w dawnej żwirowni w Mniszku. Jednymi z pierwszych ofiar Mniszka byli pacjenci Szpitala Psychiatrycznego w Świeciu n.W., którzy skazani zostali na zagładę w wyniku realizacji zbrodniczej polityki eutanazji kalek i psychicznie chorych. Dalszymi ofiarami Mniszka byli mieszkańcy okolicznych powiatów: świeckiego, grudziądzkiego, chełmińskiego, bydgoskiego i starogardzkiego. Przywożono ich do byłej żwirowni krytymi samochodami i rozstrzeliwano. Liczbę ofiar w zbiorowej mogile w Mniszku szacuje się na około 10 tysięcy ludzi. Liczba to ogromna lecz czy rzeczywista? Chyba tak, bowiem proces unicestwiania ludności Pomorza przez hitlerowców trwał przez całą okupację, a strzały w dawnej żwirowni w Mniszku nie milkły do końca wojny. Brak archiwaliów i dokładnych danych precyzujących liczbę straconych zaciera się jeszcze bardziej poprzez fakt, iż Niemcy przeczuwając koniec wojny postanowili w połowie 1944 r.usunąć ślady swej bestialskiej i zbrodniczej obecności na okupowanych terenach gminy Dragacz. Wtedy to przywieziono do Mniszka jeńców wojennych, którzy wykopywali zwłoki, układali je w stosy i palili. Przypuszcza się, że owi jency byli ostatnimi ofiarami hitlerowców w Mniszku. Proces palenia zwłok trwał około 6 tygodni. W związku z dużą ilością dowodów świadczących o masowych zbrodniach w Mniszku postanowiono uczcić to miejsce jedną zbiorową mogiłą z pomnikiem. Prace porządkowe na mogile trwały do września 1947 roku, po uprzednim rozminowaniu terenu żwirowni przez żłnierzy z Grupy. W dniu 14 września 1947 roku odbył się na terenieżwirowni w Mniszku wielki symboliczny pogrzeb ofiar hitlerowskiego terroru . Mogiła od roku 1947 dość znacznie zmieniła swój wygląd architektoniczny. Wykonano kamienne bloki, które pokrywają całą długość mogiły, wyrównano piaszczyste skarpy okalające mogiłę, uporządkowano alejki. Ostateczne prace nadające obecny wygląd mogile zakończono w 1969 roku. Pomnik na mogile wykonał mistrz kamieniarski ze Świecia p. Schmidt, a bloki kamienne wykonał artysta plastyk z Torunia p. R. Rogatty.
Kozłowski Roman - "Przewodnik po miejscach walki i męczeństwa w gminie Dragacz"