Orłowscy hr.Lubicz

Orłowscy herbu Lubicz.
Niesiecki wymienia sześć rodzin Orłowskich, przeważnie czerpiących swój
początek z Orłowa lub z Orla w Ziemi Dobrzyńskiej, z których dwie, jedna herbu
Chomąto, a druga herbu Lubicz w ostatnim wieku przeniosły się na Ruś
Czerwoną i tu zakwitły. Mianowicie Orłowscy Lubiczowie już w drugiej połowie
XVII stulecia poczęli się łączyć z czerwonoruskiemi znaczniejszemi domami,
a w wieku XVIII-tymw głównej linii całkiem już opuścili gniazdowe Prusy
królewskie i znaczne posiedli majętności na Podolu i na Wołyniu, jak Jampol, Jar-
molińce, Lubar i inne, gdzie dotąd rezydują.
Za protoplastę ich, nie sięgając dalej wstecz, uważamy Walentego
Lubicza Orłowskiego (I pok.), który z pisarza został w r. 1545 mianowany po
Zawiszy Dłużniewskim kasztelanem dobrzyńskim i piastował ten urząd aż do śmierci
w r. 1547, w którym zasiadł na osieroconem przezeń krześle Wojciech z Wrzący
i Wawrzynowa Sokołowski herbu Pomian. Kasztelan pozostawił dwóch synów:
Pawła i Jana, pisarza dobrzyńskiego i poborcą z sejmu 1567 r. (Const. fol. 146),
w końcu zaś sędziego ziemskiego.
Paweł Orłowski (II pok.), także sędzia ziemski dobrzyńsjci} pozostawił
z niewiadomej małżonki, syna jedynaka Stanisława.
Stanisław Orłowski (III pok.), pisarz dobrzyński, pojął w małżeństwo
Zofią Ligęziankę Stamirowską herbu Półkozic z Sochaczewskiego, która
mu powiła syna Pawła.
Paweł Orłowski (IV pok.), sędzia ziemski dobrzyński, poseł na sejm
warszawski 1626 r. i z niego deputat na trybunał radomski, poprzednio sekretarz Jego
Król Mci, miał za żonę Agnieszkę Niszczewską herbu Rawicz. Z niej syn:
Andrzej Orłowski (V pok.), podczaszy dobrzyński, »praefectus militiae
regni,« ożeniony z Urszulą Ruszkowską herbu Pobóg, spłodził z niej córkę
Joannę, która „srebrną wotywę dała 1691 r. do Bydgoszczy" (Mes.), i trzech
synów, Karola, Jana i Dominika, którzy pierwsi z domu swego przenieśli
się z Prus w ziemie ruskie. I tak najstarszy, X. Karol Nepomucen Orłowski,
Prałat i Archidyakon kijowski, wydał we Lwowie w r. 1748 dzieło p. t. „Defensa
Biskupstwa i Dyecezyi Kijowskiej," a w r. 1754 tamże „Kazania miane w
kościele katedralnym żytomierskim od r. 1740 do 1754"; był proboszczem sędzi-
szowskim i konińskim, kapłanem uczonym i głośnym kaznodzieją; umarł 1769 r.
Po Janie Pawle i Dominiku poszły dwie linie, z których starsza, na Lubarze,
już w r. 1882 jx> mieczu wygasła, a druga na Jarmolińcach kwitnie dotąd.
I Linia starsza na Lubarze, wygasła po mieczu.
Jan Paweł Orłowski (VI pok.), podsędek, chorąży, miecznik a w końcu
podkomorzy dobrzyński, rozpoczął zawiązanie stosunków z rodzinami senatorskiemi,
zaślubiając Konstancyę z Krzynowłogi i Grodkowa Łosiównę herbu Dąbrowa,
urodzoną dnia 2 listopada 1700 r., zmarłą dnia 5 września 1736 r., kasztelankę
rypińską, córkę Władysława z Krzynowłogi Łosia i Elżbiety Czapskiej herbu Le-
liwa; wnukę po mieczu Kaźmierza Łosia i Katarzyny BąkowskieJ herbu własnego
(Ryś), po kądzieli Sebastyana Czapskiego, kasztelana chełmińskiego, i Magdaleny
Wilczyńskiej herbu Poraj; prawnukę wreszcie po mieczu Wojciecha Łosia,
chorążego chełmińskiego, i Jadwigi "GalemskieJ herbu Dołęga, Piotra Bąkowskiego
i Teresy ZalińskieJ herbu własnego, wojewodzianki malborskiej; po kądzieli zaś
Piotra Czapskiego, podkomorzego chełmińskiego, i Heleny Konopackiej herbu
własnego, Jana Wilczyńskiego i Zofii z Wrzący Sokołowskiej herbu Pomian.
Z tego małżeństwa córka Anna za Aleksandrem Montwił Białłozorem herbu
Wieniawa, stolnikiem upitskim (zob. R. V. str. 15), i syn:
Andrzej Orłowski (VII pok.), podczaszy halicki, starosta ostrogski, sędzia
zadworny, kawaler orderu św. Stanisława, w końcu prezes cywilnego sądu głównego
podolskieyo, który już stale przeniósł się na Podole, poślubiwszy dnia 29 stycznia
1767 r. Agnieszkę hrabiankę na Liptowie i Orawie Komorowską herbu
Korczak, córkę Michała, stolnika horodelskiego i Heleny RostkowskieJ herbu Dąbrowa;
wnukę po mieczu Jana Korczaka hrabiego na Liptowie i Orawie Komorowskiego
i Katarzyny hr. Duninówny Komorowskiej herbu Łabędź, po kądzieli Stanisława
Rostkowskiego herbu Dąbrowa, cześnika płockiego, i Petronelli Skarbkówny Kieł-
czewskiej herbu Habdank; prawnukę po mieczu Stefana hr. na Liptowie i Orawie
Komorowskiego, rotmistrza JKMci, podkomorzego bełzkiego, i Katarzyny z Mi-
rowa Myszkowskiej herbu Jastrzębiec, kasztelanki bełzkiej, oraz Jakóba hr.
Dunina Komorowskiego, i Teresy ZaszczyńskieJ herbu Nowina, Jakóba Rostkowskiego
i Heleny SiestrzewitowskieJ herbu Leszczyc, Remigiana Skarbka Kiełczewskiego,
podsędka ziemskiego lubelskiego i Anny DomaszewskieJ herbu Nieczuja (zob.
R. XVI str. 59 do 60; oraz R. XIX tablicę wy wodo wą hrabiny Maryi z Jeło-
wickich Janowej Colonna CzosnowskieJ, marszałkowej krzemienieckiej). Po
Andrzeju Orłowskim pozostało z Komorowskiej trzech synów: Michał, Kasper
i Seweryn, oraz sześć córek, które wszystkie połączyły się z znakomitemi
domami podolskiemi i wołyńskiemi. I tak wyszła: Tekla Orłowska, ur. 1773 r.,
za Mateusza Sobańskiego herbu Junosza, szambelana JKMci, następnie
marszałka hajsyńskiego (zob. R. XIX str. 282 i 283); Wiktorya za Michała
Sobańskiego, podstolego Winnickiego, posła na sejm czteroletni, w końcu
prezesa komisy i edukacyjnej podolskiej i wołyńskiej (zob. R. XIX str. 283 i 284);
Aniela za Jerzego Gałeckiego herbu Junosza, sędziego owruckiego;
Honorata za Augustyna Dzierżka herbu Nieczuja, syna Dominika, chorążego
mohylewskiego, starosty bachtyńskiego i Franciszki Sobańskiej, prezesa sądów
granicznych powiatu mohylewskiego (zob. R. XXI str. 33 i 34); Teofila za
Piotra Belinę Brzozowskiego, marszałka ołgopoiskiego (zob. R. XIII str. 20);
wreszcie Cecylia za Jana Felicyana Bożeńca Jełowickiego, marszałka
krzemienieckiego, syna Serwacego Stanisława Jana, miecznika łuckiego i Klary Ursy-
nówny Pruszyńskiej (zob. R. XIX tablicę wywodową hrabiny Maryi z Jełowickich
Janowej z Obór hrabiny Colonna Czosnówskiej). — Z synów Andrzeja
Orłowskiego i Agnieszki hr. Komorowskiej umarł średni, Kasper, prezes po bracie
Michale sądu głównego podolskiego, w r. 1826 bezpotomnie. Ożeniony był z
Michaliną Jaroszyńską herbu Korczak, która po jego śmierci wyszła za Zdzie-
chowskiego herbu Kościesza. — Po Michale i Sewerynie poszły dwie odnogi.
1. Michał Orłowski (VIII pok.), prezes sądów głównych podolskich,
poślubił Ursynównę Pruszyńską herbu Rawicz, która mu powiła trzech synów:
Michała o którym niżój, Antoniego dziedzica Gnidawy na Wołyniu, i
Józefa Cezarego, dziedzica Czayczyniec na Wołyniu, zmarłych bezżennie. Pozostał
zatem tylko:
Michał Orłowski (IX pok.), dziedzic dóbr Chorostki, zmarły również
bezpotomnie w czerwcu 1883 r. w Nicei. Nabył on dobra Lubarskie, które od
Lubomirskich przeszły do Wodzickich, i tu rezydował. Lubar, miasteczko w
guberni wołyńskiej, w powiecie nowogród-wołyńskim, w malowniczem położeniu nad
rzeką Słuczą, liczyło w początku bieżącego wieku przeszło 700 mieszkańców.
Dzieli się na stare i. no we miasto; w Starym Lubarze pałac z rozległym parkiem,
klasztor pobazyHański, ogród botaniczny i cztery cerkwie prawosławne; w
Nowym zaś Lubarze klasztor i kościół 00. Dominikanów, fundowany jeszcze przez
Lubomirskich i trzy cerkwie prawosławne. Lubar pamiętny jest przez zwycięstwo
dnia 17 września 1660 r. Rewery Potockiego nad Kozakami. Pod Lubarem
obozował później książę Józef Poniatowski od maja do 15 czerwca 1792 roku.
Michał Orłowski był dwużenny, najprzód z Michaliną Grocholską, córką
Mieczysława na Hrycowie i Stefanii Giżyckiej herbu Gozdawa (zob. R. XIX strona
252); po wtóre w Krakowie, gdzie przez lat kilka przemieszkiwał, z Izabellą
hrab. B o r c h ó w n ą, wdową po hr. Antonim Potockim, córką hr. Michała Borcha,
marszałka szlachty gubernii witebskiej i Ludwiki hrabianki Zyberg-Plater, a
rodzoną siostrą księżny Pawiowej Sanguszkowej z Gumnisk. Michał Orłowski był
wielkim miłośnikiem sztuk pięknych i właścicielem bogatej galeryi obrazów.
Majątki swoje zapisał Janowi Orłowskiemu, synowi Aleksandra z Jarmoliniec
(zob. niżej.).
2. Seweryn Orłowski (VIII pok.), ur. 1784 r., zmarły 1832 r., pan
na Sewerynówce, Rowie itd. na Podolu, także prezes sądów głównych podolskich,
był ożeniony z Maryą Zofią Stale, ur. 1813 r., zmarłą 1894 r. Z niój miał
wprawdzie syna, Andrzeja Pawła (IX pok.), oficera konnych pionierów gwardii
wojsk ces. rosyjskich, urodzonego 1835, ale ten zmarł już 1854 roku bezżenny.
Pozostało zatem po Sewerynie tylko pięć córek:
a) Ł u c y a (Lucynda) Orłowska, ur. 1833 r., dziedziczka dóbr Tymkowa
i Łabuża, zaślubiona Kajetanowi Russanowskiemu herbu Trąby>
panu na Hryszowie, synowi Aleksandra na Jakuszyńcach i Kamilli Ja-
szowskiej herbu Lubicz (córki Stanisława i Teresy z Orłowskich z linii
na Jarmolińcach (zob. niż.), rodzonemu bratu między innemi ś. p. hr.
Honory ny z Russanowskich Kwileckiój (zob. R. IX str. 145 i 146).
b) Olympia Olga Orłowska, ur. 1834 r., dziedziczka dóbr Płot i
Honoraty na Podolu, wydana za Edwarda hr. Ronikiera herbu Gryf z
gałęzi żmudzkiej, pułkownika gwardyi wojsk rosyjskich i marszałka szlachty
powiatu bałtskiego, poległego w kampanii tureckiej 1877 r. (zob. R. IV
str. 225).
c) Zofia Orłowska, ur. 1836 r., dziedziczka dóbr Pisanówki na Podolu
wyszła za Oskara Kwista herbu własnego, b. ochmistrza dworu W«
Księżnój Konstantowej rosyjskiej, z którym liczne ma potomstwo.
d) Mary a Orłowska, ur. 1840 r., poślubiła pmo voto w r. 1859 Wiktora
Korsaka herbu własnego, sdo voto w r. 1879 Antoniego
Sokołowskiego herbu Korab'.
e) Konstancya Orłowska, ur. 1844 r., oddala nasamprzód w r. 1862
rękę Aleksandrowi Czemerzinowi, zmarłemu 1831 r., następnie
Piotrowi Rakowiczy, zeszłemu bezpotomnie 1887 roku.
H Linia młodsza na Jarmolińcach, kwitnąca.
Dominik Orłowski (VI pok.), pułkownik pancerny, dziedzic Szymkowiec
na Wołyniu i Minkowiec na Podolu, nabył miasteczko powiatowe Jampol na
Podolu, leżące po lewym brzegu Dniestru przy ujściu doń rzeczki Russawy, nad
Horyniem i wielkim stawem, w pobliżu słynnych „progów na Dniestrze".
Jampol, pierwotne Sieniutów dziedzictwo, przechodził z kolei do Ostrogskich, Łaskich
i Zbaraskich, dalej do Wiśniowieckich i do Radziwiłłów, od których go nabył
Orłowski. Przecież nie długo go posiadał i sprzedał Jampol Protowi Potockiemu,
po którego bankructwie przeszedł do Macieja Dobrzańskiego, a dziś należy do
kilku mniejszych właścicieli. Dominik Orłowski miał z kolei dwie żony,
nasamprzód N. Malinowską herbu Pobóg, z której był syn, Wawrzyniec
Orłowski (VII pok.), waleczny porucznik w konfederacyi barskiej, młodzieniec rzadkiej
piękności i męztwa, zgasły bezżennie w Warnie z ran otrzymanych i córka,
Justyna Orłowska, za Leonardem Maciejem Swieykowskim herbu Trzaska,
ostatnim wojewodą podolskim (urn. 21 stycznia 1793 r.). Drugą żoną Dominika
Orłowskiego, który dożył 105 lat wieku, była Katarzyna Ursynówna
Pruszyńską herbu Rawicz, „pani świątobliwa i dobroczynna", która w Jampolu w czasie
morowój zarazy sama chorych pielęgnowała i wzniosła kościół murowany na
wzgórzu swoim kosztem, gdzie tuż spoczywa. Z Pruszyńskiej syn jedynak:
Jan Onufry Orłowski (VII pok.), łowczy nadworny koronny od r. 1783
do 1793, kawaler obu orderów narodowych, poseł na różne sejmy i sejm czteroletni
z województwa podolskiego, mąż wielkiego rozumu, cnoty i dobroczynności,
w szczególnych łaskach u Króla Stanisława Augusta, nabył po roku 1781 od
kasztelana sanockiego, Wojciecha Ścibora Marchockiego klucz Jarmoliniecki, który
w 1705 przeszedł od Jarmolińskich do Szepingów, od tych do generała Pawła
Starzyńskiego, a od niego do Marchockich. Wojciech Marchocki przyjmował
w jarmolinieckim zamku dnia 10 listopada 1781 r. Króla w podróży kaniowskiej.
Wkrótce potem objął Jan Onufry Orłowski ten wspaniały majątek, który dotąd
należy do jego potomków, zajął się gorliwie podniesieniem i ozdobą miasteczka
i dokończył zaczętej w r. 1761 budowy kościoła i klasztoru Bernardynów, dziś
zamienionych na cerkiew prawosławną. Opuszczone Jarmolińskich zamczysko
zachowało jeszcze 1795 r. sklepioną bramę w wale i dwie baszty. Łowczy
przeniósł bowiem rezydencya swoją do pobliskich Malejowiec, wsi o 25 wiorst od
Jarmoliniec nad rzeczką Uszka położonej w powiecie uszyckim. Tu wybudował
wspaniały dwupiętrowy pałac porządku doryckiego, cały z ciosowego kamienia,
nad pochyłością góry nad skalistym jarem, którym płynie Uszka, zamienionym
przez sztukę i naturę w jeden z najpiękniejszych ogrodów na Podolu. Część
pałacu od ogrodu wspiera się na czterech kolumnach, z jednostajnego ciosu. W
pałacu znajduje się kaplica, dziś przez rząd zamknięta; biblioteka, złożona z
przeszło 7600 dzieł, i gabinet numizmatyczny, jeden z większych w kraju.
Szczególnie piękny jest zbiór medali greckich, monet półwyspu hiszpańskiego, olbijskiego
i rzymsko-kolonialaych. Gabinet ten, początkowo zbierany przez X. Prymasa
Ignacego Krasickiego, znacznie powiększony został przez jego synowca, hr.
Ignacego Krasickiego i przez tegoż darowany wnukowi swemu, Ignacemu Orłowskiemu.
Łowczy miał za żonę Annę Starzyńską herbu Doliwa, córkę Antoniego i Ma-
ryanny HumieckieJ herbu Junosza, ostatniej kasztelanki kamienieckiej, dziedziczki
Wońkowiec, a z niej syna Adama i trzy córki: Teresę, za prezesem
podolskim Stanisławem Jaszowskim herbu Lubicz (ich córka, Kamilla Jaszowska,
za Aleksandrem Russanowskim herbu Trąby (zob. wyż.), Honoratę za
Stanisławem Delfinem Komarem herbu własnego, dziedzicem Kuryłowiec, marszałkiem
podolskim, i Pelagię, za hrabią Pawłem z Żmigrodu Stadnickim herbu
Szreniawa, zmarłym bezdzietnie 1869 r. w Warszawie (zob. R. III str. 270).
Adam Stefan Orłowski (VIII pok.), marszałek proskurowski i kawaler
maltański, zmarły dnia 2 sierpnia 1848 r., dziedzic Jarmoliniec, Malejowiec i
Wońkowiec, które sprzedał, pojąwszy w małżeństwo Różę hrabiankę z Siecina
Krasicką, synowicę Prymasa, córkę hr. Ignacego, w. łowczego galicyjskiego i
Magdaleny z Olbrachcie Bielskiej, kasztelanki halickiej, a wnuczkę Antoniego hr.
Krasickiego i Róży Charczęwskiej herbu Cholewa, kasztelanki słońskiej (zob. R.
II str. 152 i 153), wielce się przyczynił do podniesienia Jarmoliniec. Staraniem
jego przeniesione tu zostały w r. 1835 z sąsiedniej Tynny słynne jarmarki na
dzień S. S. Piotra i Pawła, których znaczenie handlowe i społeczne tak
malowniczo opisał hr. Aleksander Przezdziecki w swych wędrówkach po „Podolu, Wołyniu
i Ukrainie." Główne przecież położyła zasługi około upiększenia wspaniałego
ogrodu jarmolinieckiego marszałkowa Róża z Krasickich Orłowska, zmarła w r. ~
1880, która pomimo późnej swej starości z zamiłowaniem ciągle się nim
zajmowała. Są tu obszerne oranżerye, figarnie, duża kaskada z wysokości 48 stóp
spadająca, pod którą w skale wykute jaskinie z ołtarzami i posągami świętych,
ozdobne łazienki, ptaszarnia i t. p. Na drugiej stronie jaru, naprzeciw pałacu,
wznoszą się ruiny zniszczonego niegdyś przez hajdamaków bazyliańskiego klasztoru,
fundowanego w r. 1708 przez Wawrzyńca Pepłowskiego, sędziego podolskiego.
W pałacu znajdowała się dawniej szkoła męska i żeńska, oraz szpital dla włościan;
wszystkie te pożyteczne instytucye kazały władze rosyjskie zamknąć. — Po
Adamie i Róży z hrabiów Krasickich Orłowskich pozostało trzech synów,
Włodzimierz, Ignacy i Aleksander, oraz córka, Ewe 1 ina, bezdzietna z
Aleksandrem Czackim herbu Świnka, marszałkiem mohylewskim, dziedzicem Krecho wa,
młodszym synem podczaszego koronnego Michała i Beaty Potockiej, cześnikówny
koronnej (zob. R. XI str. 43). Ewelina Czacka słynęła z talentu malarstwa. —
Z synów Adama:
1. Włodzimierz Orłowski (IX pok.), oficer konnej gwardyi ces. ros.,
zginął bezżenny w* pojedynku w Petersburgu.
2. Ignacy Orłowski (IX pok.), chory na umyśle, mieszka w Malejow-
cach przy bratanku, licząc lat 90.
3. Aleksander Stanisław Orłowski (IX pok.), dziedzic Jarmoliniec,
hrabia państwa włoskiego, znany z rozumu i dowcipu, służył za młodu także jako
oficer w gwardyi rosyjskiej i odbywał kampanią na Kaukazie, odznaczony kilku
orderami i szablą honorową „za chrabrośc". Z pierwszej żony, Iwanowskiój
herbu Rogala, miał tylko jednego syna, Adama; a z drugiej, którą pojął w r. 1860,
Klementyny Maryi Wilhelminy de Talleyrand Pórigord, urodzonej dnia
8 listopada 1841 r., zgasłej w Nervi we Włoszech dnia 6 maja 1881 r., córki
Aleksandra księcia Dino i Walentyny hrabianki de Sainte Aldegonde, pozostawił
trzech synów: Ksawerego, Jana i Mieczysława. — Z tych:
Adam Orłowski (X pok.), ur. z Iwanowskiej, jest właścicielem dóbr
Kuryłówki, Tomaszpola, Rudego Sioła i innych. Bezżenny.
Ksawery Aleksander Stanisław Orłowski (X pok.), ur. z Talieyrand-
Pórigord, dziedzic klucza Jarmolińskiego, kandydat praw, obecnie attache
przy ces. ros. poselstwie w Monachium, kawaler maltański.
Jan Maurycy Paweł Orłowski (X pok.), ur. z Taileyrand-Pórigord.
odziedziczył cały majątek po Michale z linii starszej, ale z powodu
praw restrykcyjnych zniewolony był go sprzedać i osiadł w Wiedniu.
Mieczysław Leon Orłowski (X pok.), ur. z Talleyrand-Pengord,
dziedzic Malejowiec na Podolu, zaślubił Amerykankę pannę Stievens,
której matka, rozwiódłszy się z pierwszym mężem, wyszła powtórnie za
Maurycego Dino, margrabiego Talleyrand-Pórigord, rodzonego brata matki
Mieczysława Orłowskiego. Z niej najmłodsze Orłowskich pokolenie:
Jan Onufry Aleksander Orłowski (XI pok.), ur. 1892 r.
Dorota Orłowska, ur. 1894 r.

Żychliński

http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/