LISOWSKI h. JEŻ. Herb—jeż w prawo w polu czerwonem; w koronie trzy pióra strusie.
Gniazdem tej rodziny wojew. pomorskie, z którego za króla Zygmunta Augusta przeniosło się na Litwę czterech braci Lisowskich, tego herbu: Jerzy, Krzysztof, Szczęsny i Jan. Z nich Jerzy był dworzaninem królewskim i starostą sokalskim, dobry żołnierz. Krzysztof, dziedzic dóbr Oziery, dworzanin królewski, a Feliks v. Szczęsny, dworzanin kardynała Jerzego Radziwiłła 1600 r.
Jan, najmłodszy z braci, dziedzic na Krokoszynie i Wolkach, dworzanin królewski 1572 r., podwojewodzy połocki, zwiedziwszy cudze kraje, zaślubił Annę Szurkównę i z niej miał trzy córki i pięciu synów. Z tych Józef-Aleksander, jeden z najdzielniejszych wojowników swojego czasu, walczył pod Kircholmem 1605 r., następnie w rokoszu Zebrzydowskiego przeciw królowi; w 1615 r. jako pułkownik królewski, wysłany do Moskwy, bystrością rozporządzeń i obrotów tak przeważne odnosił zwyeięztwa, że na sam odgłos jego ciągnienia ustępowały znaczniejsze hufce nieprzyjaciół; umarł na tej wyprawie rażony apopleksyą 1616 r. Jan, rotmistrz królewski 1618 roku, dzielny wojownik przeciw Szwedom w Inflantach, w Węgrzech i na Wołoszczyźnie, był posłem do Stambułu od Konstantego Mohiły, które tak mu się udało szczęśliwie, że hospodarstwo dla Konstantego pozyskał. Stanisław, rotmistrz pieszy w Inflantach, dzielny wojownik w Moskwie, poległ w oblężeniu klasztoru Troickiego. Stefan poległ pod Smoleńskiem.
Mikołaj, syn Jana i Anny Szurkówny, miał syna Karola, dziedzica na Krokoszynie 1686 r., po którym z żony Aleksandry Strzepowickiej synowie: Aleksander, Daniel, Dominik, Michał, Stanisław i Teofil; po Aleksandrze z żony Katarzyny Ostrouch synowie: Józef, Marcin i Stanisław.
Józef, dziedzic dóbr na Litwie 1740 r., zaślubił Konstancyę Łepkowską i z niej pozostawił synów: Antoniego, Herakliusza, biskupa mścisławskiego, witebskiego, orszańskiego i mohylowskiego, opata onufrejskjego, ostatnio arcybiskupa połockiego 1788 r. i kawalera orderu św. Stanisława, Jana, Tadeusza i Wincentego, szambelana Stanisława Augusta 1787 r., po którym z Maryanny Malinowskiej synowie: Franciszek, Jakób i Stanisław.
Antoni, rotmistrz bracławski 1782 r., z żony Antoniny Popławskiej, strażnikówny oszmiańskiej, miał synów, Aleksandra i Bogusława, a Tadeusz, łowczy nadworny koronny 1779 r., z żony Franciszki Wilczewskiej, starośeianki oszmiańskiej, pozostawił synów, Józefa i Stanisława.
Jan, szambelan Stanisława Augusta 1784 r., zaślubił Gertrudę Poniatowską, pisarzównę ziemską mścisławską, i z niej miał synów, Erazma i Józefa-Leona, sztabs-rotmistrza konnej gwardyi rosyjskiej, po którym z Heleny Hrcbnickiej synowie: Jan-Ignaey, Józef, dziedzic dóbr Pyszniki, z żony Wyszyńskiej miał syna Stanisława i córkę Maryę, Tomasz i Władysław, sztabs-kapitan wojsk rosyjskich, dziedzic Wyrzenki, z żony Emilii Jasiewicz pozostawił syna Antoniego.
Jan-Ignacy, dziedzic Prokopówki, rotmistrz huzarów wojsk rosyjskich, z żony Teresy Sołtanówny, marszałkówny newelskiej, pozostawił synów: Aleksandra, Józefa i Stanisława.
Tomasz, dziedzic dóbr Dołoszy, sztabs-kapitan inżynieryi wojsk rosyjskich, z żony Zofii Bodżkówny pozostawił córki: Lidyę, Leontynę, Zofię i synów: Eugeniusza, porucznika gwardyi moskiewskiego pułku 1877 r., Józefa, Michała i Tomasza, podporuczników kazańskiego pułku, i Seweryna, sztabs-rotmistrza petersburgskiego pułku ułanów.
Karol i Jan, synowie Jana, zapisani do ksiąg szlachty gub. kowieńskiej 1811 r. Wincenty, marszałek lepelski 1812 r. Stanisław, podkomorzy iepelski 1812 r., żonaty z Zuzanną Światopełk-Mirską. Jakób, dziedzic Woroneża, marszałek lepelski 1814 r. Józef, podkomorzy lepelski 1818 r. Michał, dziedzic Korbadziewszczyzny, skarbnik starodubowski 1820 r., ożeniony z Teresą Ciundzienicką.
Bibliografia
Herbarz Seweryna Uruskiego, za: WBC