bałaguła

Pierwotnie niezdarna długa fura żydowska. Z racji na powolność zaczęto nazywać bałagułą każdego leniwego woźnicę i każdego safandułę. Czwórka bałagulska – to układ zaprzęgu w rzędzie, gdzie zewnętrzne konie są podpięte do tylnej osi. Pozwalało to lepiej manewrować bryczką, szczególnie w czasie grzęźnięcia w roztopach.

W późniejszym czasie na Podolu stworzył się styl rusiński-szlachecki, świadomie kontrastujący z polskim, oparty o popisy konne i wykorzystujący takie zaprzęgi - przy czym powożono nimi w możliwie najbardziej dynamiczny, szalony sposób. Konie bałagulskie musiały być przede wszystkim wytrzymałe, dlatego nie przywiązywano znaczenia do koloru, co stało się potem zasadą, iż każdy musiał być innej, a najlepiej unikalnej maści. Dodatkową wartością było, gdy jeden z koni był ślepy na jedno oko, lub miał widoczne poparzenia. Takimi zaprzęgami dokonywano niezwykłych popisów związanych z całym stylem życia. Z tej racji bałagułą nazywano w końcu szaleńców, znawców koni, trochę łajdaków, trochę romantyków, ludzi swawolnych.

Bałagulizm – nieco bezczelne próżniactwo – królował na jarmarkach berdyczowskich. Bałaguły portretowali Zygmunt Rozwadowski, Antoni Wierusz-Kowalski, a u Wojciecha Kossaka wyróżnia się okres bałagulski. Bruckner pisał, że na Ukrainie znane były czasy grasowania bałagułów - czyli hulaków, zawadiaków, lekceważących przyjęte zwyczaje.

Zob. 29953|O styłu bałagulskim w Zakutyńcach