1. Zarządca kopalń królewskich, w szczególności kopalń. Prowadził sprawy gospodarcze, finansowe, w tym opłacanie górników, dystrybucja kopalin itp. 2. Zarządca składów soli w państwie. Urząd żupnika istniał w latach 1358 (rok wprowadzania prawa górniczego) do 1775. 3. Zarządca komór solnych i warzelni. Słowo wywodzi się od pojęcia żupa