Janosik

Właściwie Juraj Jánošik (1688-1713) - słowacki zbójnik, postać negatywna. W Polsce postać Janosika Litmanowskiego (nazwisko zmieniono w imię) urosła do legendy o dobrym romantycznym "Robin Hoodzie" który zabierał bogatym, dawał biednym. Ta legenda opisuje postać barwną ale jednocześnie szlachetną i surową.

Prawdziwy Juraj po udziale w powstaniu antyhabsurskim, został zwerbowany do wojska, skąd uciekł uwalniając herszta zbójników i przystał do jego bandy. Po pewnym czasie stał się nowym przywódcą. Napadał rabując bogate osoby (a więc kupców, szlachtę, księży) nie znaczy jednak że czynił to w imię "ciemiężonego stanu chłopskiego". Zwyczajnie okradał kogo się dało, opłacając się różnym bogatszym cwaniakom, którzy wyciągali go z tarapatów. Drobne prezenty dawał też dziewczętom które zdobywał - i stąd zapewne legenda o rozdawaniu biednym. Jego działalność, czysto egoistyczna, skończyła się w 1913 kiedy to napadł i zabił plebana. Od tego czasu tolerowanie jego wybryków się skończyło, odbył się proces i szybka egzekucja (powieszenie za żebro).

Legenda została wykorzystana przez komunę do stworzenia propagandowego, choć niezwykle romantycznego, filmu i serialu. Wpisywał się on w politykę zadowolenia z bycia chłopo-robotnikiem (w tym wypadku chłopem) i pokazywania polskiej szlachty i duchowieństwa jako tępych, zarozumiałych, niesprawiedliwych i tchórzliwych dorobkiewiczów.

Szersza informacja
Artykuł "Rozbójnicy czy zwykłe zbóje?"