parafia

Podstawowa jednostka organizacyjna Kościoła, obejmująca teren zamieszkiwany zazwyczaj przez kilka tysięcy wiernych. (W rejonach słabo zaludnionych, np. Syberia - może się więc rozciągać na tysiące kilometrów). Z upływem czasu w Polsce rosła gęstość zaludnienia, więc parafie dzielono na mniejsze.

Do czasów zaborów to parafie (lub klasztory) prowadziły, oprócz typowych zajęć duszpasterskich, większość spraw zwanych dzisiaj społecznymi - takich jak edukacja, szpitalnictwo, opieka nad wdowami, biednymi. Potrzebą a nawet obowiązkiem właściciela terenu było więc parafię (klasztor) uposażyć dochodem z jakiegoś obszaru. W zależności od właściciela, były to więc kościoły lub klasztory o konkretnym profilu (patron) - np. bardziej nastawionym na edukację lub bardziej na pomoc społeczną. Właściciel też często miał wpływ na obsadę proboszcza (plebana). Klasztory też mogły prowadzić parafie, ale mogły być też one niezależne.

Obecnie istnieje w Polsce ok. 10.200 parafii oraz kilkaset parafii polskich poza granicami kraju. Jednostką nadrzędną do parafii jest dekanat .

Najstarsze akta metrykalne znane są z Polski z XVI wieku. Parafie miały obowiązek je prowadzić od XVIIw choć uchwalono to już na Soborze Trydenckim. Praktycznie dopiero jednak od XIX wieku znajdujemy tam informacje o miejscu urodzenia, rodzicach, świadkach.