Osoby, zazwyczaj cieszące się szacunkiem we wsi, np. bogatsi gospodarze którzy informowali są (który zbierał się dwa razy do roku) o zatargach, przestępstwach, występkach obyczajowych, z trwałym uszkodzeniem ciała, ogólnie o czynach uznawanych za niemoralne, a które należy poruszyć przed sądem. Zazwyczaj były to dwie osoby z każdej wsi. Rugownicy występowali przed sądami gajonymi (sądy rugowe, roki gajone, sądy wiejskie).